۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
لطائف أخبار الأول فيمن تصرف في مصر من أرباب الدول (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ اوت ۲۰۱۷، ساعت ۰۹:۰۸
، ۲۳ اوت ۲۰۱۷جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'ربيع الابرار' به 'ربيع الابرار ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
مورخان مسلمان در تدوين و تنظيم متون تاريخى شيوه‌هاى گوناگونى از قبيل حديثى خبرى، طبقاتى و تبار شناختى در پيش گرفته‌اند. يكى ديگر از اين شيوه‌ها، تاريخ‌نگارى محلّى است. در جهان اسلام تاريخ‌هاى محلّى بسيارى با صبغه علمى و دينى يا سياسى تدوين شده است. اين كتب معمولاً مشتمل است بر پيش گفتارى درباره تاريخ احداث شهر و فتح آن به دست مسلمانان رواياتى در فضيلت شهر، محله‌ها و تاسيسات شهر در پيش و پس از اسلام؛ ولى به تدريج تاريخ‌هاى محلّى جنبه عام يافت و علاوه بر تراجم رجال حديث و روايت، تراجم ديگر بزرگان و مشاهير را نيز در برگرفت كه آن نوعى تاريخ‌هاى وقايع نگاشتى، مبتنى بر دوران حكومت خلفاء و سلاطين مى‌باشد. در تاريخ‌هاى دودمانى كه پس از زوال قدرت مركزى خلافت اسلامى تألیف شد، دوران حكومت حاكمان به عنوان تنها اصل تنظيم مطالب به كار رفت. اثر حاضر هم به اين شيوه تدوين شده است. اين اثر ضمن مراعات ترتيب حكومت حاكمان به شيوه فرهنگنامه‌اى تدوين شده و سراسر كتاب به شرح حال حاكمان و سلاطين كه از زمان فتح اسلامى تا 1031ق در مصر روزگار حكومت مصطفى اوّل كه تقريباً زمان فوت مؤلف مى‌باشد، می‌پردازد. در شرح شخصيت‌ها به اجمال سخن گفته شده و بطور كامل به شرح احوال آنان پرداخته نشده و بيشتر به ذكر زمان خلافت، مدت حكومت و بعضى از حوادث تاريخى كه در زمان حكومت آن‌ها به وقوع پيوسته كه شامل موضوعات مختلفى از جمله ادبى، جغرافيايى، اجتماعى و... مى‌باشند، می‌پردازد و در پايان اثرى كه آن حادثه برجاى گذاشته و خواننده از آن مى‌تواند، بهره بردارى نمايد، با لفظ «فائده» مى‌آيد و در مواردى هم ذكرى از طرائف و عجائب و نصايح در اثر ديده مى‌شود. | مورخان مسلمان در تدوين و تنظيم متون تاريخى شيوه‌هاى گوناگونى از قبيل حديثى خبرى، طبقاتى و تبار شناختى در پيش گرفته‌اند. يكى ديگر از اين شيوه‌ها، تاريخ‌نگارى محلّى است. در جهان اسلام تاريخ‌هاى محلّى بسيارى با صبغه علمى و دينى يا سياسى تدوين شده است. اين كتب معمولاً مشتمل است بر پيش گفتارى درباره تاريخ احداث شهر و فتح آن به دست مسلمانان رواياتى در فضيلت شهر، محله‌ها و تاسيسات شهر در پيش و پس از اسلام؛ ولى به تدريج تاريخ‌هاى محلّى جنبه عام يافت و علاوه بر تراجم رجال حديث و روايت، تراجم ديگر بزرگان و مشاهير را نيز در برگرفت كه آن نوعى تاريخ‌هاى وقايع نگاشتى، مبتنى بر دوران حكومت خلفاء و سلاطين مى‌باشد. در تاريخ‌هاى دودمانى كه پس از زوال قدرت مركزى خلافت اسلامى تألیف شد، دوران حكومت حاكمان به عنوان تنها اصل تنظيم مطالب به كار رفت. اثر حاضر هم به اين شيوه تدوين شده است. اين اثر ضمن مراعات ترتيب حكومت حاكمان به شيوه فرهنگنامه‌اى تدوين شده و سراسر كتاب به شرح حال حاكمان و سلاطين كه از زمان فتح اسلامى تا 1031ق در مصر روزگار حكومت مصطفى اوّل كه تقريباً زمان فوت مؤلف مى‌باشد، می‌پردازد. در شرح شخصيت‌ها به اجمال سخن گفته شده و بطور كامل به شرح احوال آنان پرداخته نشده و بيشتر به ذكر زمان خلافت، مدت حكومت و بعضى از حوادث تاريخى كه در زمان حكومت آن‌ها به وقوع پيوسته كه شامل موضوعات مختلفى از جمله ادبى، جغرافيايى، اجتماعى و... مى‌باشند، می‌پردازد و در پايان اثرى كه آن حادثه برجاى گذاشته و خواننده از آن مى‌تواند، بهره بردارى نمايد، با لفظ «فائده» مى‌آيد و در مواردى هم ذكرى از طرائف و عجائب و نصايح در اثر ديده مى‌شود. | ||
در اين اثر به منابع و مراجع متنوعى تكيه شده است؛ مثل «المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الآثار» [[مقریزی، احمد بن علی|تقى‌الدين مقريزى]]، «حسن المحاضرة فى اخبار مصر و القاهره» و يكسف الصلصلة فى وصف الزلزلة هر دو از [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدين سيوطى]]، «الكواكب الدريّة فى مدح خيّر البريّه» معروف به قصيدة البردة از شرف‌الدين بوصيرى، تاريخ مدينة الدمشق ابن‌عساكر، مروج‌الذهب و معادن الجوهر ابوالحسن على بن حسن مسعودى، «الانس الجليل بتاريخ القدس و الخليل» مجيرالدين حنبلى، «الانسان الكامل فى معرفة الاواخر والاوائل» [[جیلانی، عبدالکریم بن ابراهیم|عبدالكريم جيلى]]، «حياة الحيوان» محمد كمال‌الدين دميرى، «[[ربيع الأبرار و نصوص الأخبار|ربيع الابرار]] | در اين اثر به منابع و مراجع متنوعى تكيه شده است؛ مثل «المواعظ و الاعتبار بذكر الخطط و الآثار» [[مقریزی، احمد بن علی|تقى‌الدين مقريزى]]، «حسن المحاضرة فى اخبار مصر و القاهره» و يكسف الصلصلة فى وصف الزلزلة هر دو از [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدين سيوطى]]، «الكواكب الدريّة فى مدح خيّر البريّه» معروف به قصيدة البردة از شرف‌الدين بوصيرى، تاريخ مدينة الدمشق ابن‌عساكر، مروج‌الذهب و معادن الجوهر ابوالحسن على بن حسن مسعودى، «الانس الجليل بتاريخ القدس و الخليل» مجيرالدين حنبلى، «الانسان الكامل فى معرفة الاواخر والاوائل» [[جیلانی، عبدالکریم بن ابراهیم|عبدالكريم جيلى]]، «حياة الحيوان» محمد كمال‌الدين دميرى، «[[ربيع الأبرار و نصوص الأخبار|ربيع الابرار]] و فصوصى الاخبار» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، «خريدة القصر و مزيدة العصر» عماد اصفهانى، «زهر الآداب و ثمرة الالباب» ابواسحاق ابراهيم بن على حصرى قيروانى، «لطائف المعارف» عبدالرحمن بن رجب حنبلى، تفسير بيضاوى و ديگر كتب مرجع. | ||
مؤلف منابع خود را به طور مستقل جمع‌آورى و بيان ننموده و مواردى كه در بالا آمده، از درون اثر جمع‌آورى شده است. مؤلف در بعضى موارد فقط اسم اثر را به طور مختصر و در برخى موارد ديگر فقط نام نويسنده را اين گونه حكاه اصمعى، حكاه ابوالعتاميه، حكاه المسعودى، قال الجلال ال[[سيوطى]] آورده و اين كه مربوط به كدام اثر است، را مشخص ننموده است و در مورد روايات هم مسلسل سند و روات را به طور كامل بيان نكرده است، آورده: روى الطبرانى عن [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، قال انس، ماحكى عن كميل و... | مؤلف منابع خود را به طور مستقل جمع‌آورى و بيان ننموده و مواردى كه در بالا آمده، از درون اثر جمع‌آورى شده است. مؤلف در بعضى موارد فقط اسم اثر را به طور مختصر و در برخى موارد ديگر فقط نام نويسنده را اين گونه حكاه اصمعى، حكاه ابوالعتاميه، حكاه المسعودى، قال الجلال ال[[سيوطى]] آورده و اين كه مربوط به كدام اثر است، را مشخص ننموده است و در مورد روايات هم مسلسل سند و روات را به طور كامل بيان نكرده است، آورده: روى الطبرانى عن [[ابن‌عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، قال انس، ماحكى عن كميل و... | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
اثر را مقدّمه‌اى است، مفصّل (36 صفحه) شامل آيات وارده در فضائل مصر كه در قرآن در 28 موضع بطور مستقيم و غير مستقيم به آن اشاره شده و اخبار وارده در فضايل آن در احاديث نبوى و فتح آن به دست سپاه اسلام، زندگى‌نامه پيامبران عليهم‌السلام از جمله آدم، شيث، ادريس، نوح، هود، ابراهيم خليل، لوط، اسماعيل و... عليهم‌السلام. | اثر را مقدّمه‌اى است، مفصّل (36 صفحه) شامل آيات وارده در فضائل مصر كه در قرآن در 28 موضع بطور مستقيم و غير مستقيم به آن اشاره شده و اخبار وارده در فضايل آن در احاديث نبوى و فتح آن به دست سپاه اسلام، زندگى‌نامه پيامبران عليهم‌السلام از جمله آدم، شيث، ادريس، نوح، هود، ابراهيم خليل، لوط، اسماعيل و... عليهم‌السلام. | ||
باب اوّل پس از آن كه رسول اكرم(ص) در سال يازدهم هجرى به ملاء اعلى پيوست، ابوبكر به عنوان يكى از اصحاب آن بزرگوار به جانشينى و حكومت بر مسلمانان به عنوان خليفه دست يافت. پس از او، به ترتيب عمر، عثمان و آنگاه حضرت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|اميرالمومنين(ع)]] | باب اوّل پس از آن كه رسول اكرم(ص) در سال يازدهم هجرى به ملاء اعلى پيوست، ابوبكر به عنوان يكى از اصحاب آن بزرگوار به جانشينى و حكومت بر مسلمانان به عنوان خليفه دست يافت. پس از او، به ترتيب عمر، عثمان و آنگاه حضرت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|اميرالمومنين(ع)]] خلافت را در دست گرفتند. اين چهار تن به خلفاى راشدين مشهور و معروفند. پس از شهادت على بن ابى طالب(ع) (40هجرى) گروهى از مسلمين با امام حسن(ع) به عنوان خليفه بيعت نمودند. باب اوّل به معرفى اين خلفاء پنج گانه پرداخته است و اين معرّفى شامل اسم و نسب كامل، تاريخ شروع خلافت، ذكر گوشه‌اى از فضائل آنان از طريق روايات، ذكر بعضى از حوادث دوران خلافت، و ذكر علل و تاريخ فوت آنان مى‌باشد. مؤلف در اثر (در قسمت ذكر فضائل حضرت) به ذكر مناجاتى از [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] از طريق روايتى كه آنرا ذكر نموده است، پرداخته است. (98 90) | ||
باب دوم به دوران حكومت بنى‌اميّه مى‌پردازد. در سال 41هجرى، حسن بن على(ع) با معاويه صلح كرد و خلافت را با شرايطى به معاويه پسر ابوسفيان واگذارد. معاويه خلافت را پس از خود به فرزندش يزيد واگذارد و به اين ترتيب دولت امويان پاى گرفت. سلسله بنى‌اميّه را چهارده خليفه و مركز و پايتخت حكومت آن در دمشق قرار داشت. حكومت امويان مدّت 92 سال به طول انجاميد (132 42 هجرى). اين باب به ذكر نام اين چهارده خليفه اموى بطور جداگانه مى‌پردازد و شامل اسم و نسب، تاريخ شروع، مدّت خلافت، ذكر بعضى از اقدامات دوران خلافت آنان مى‌باشد. | باب دوم به دوران حكومت بنى‌اميّه مى‌پردازد. در سال 41هجرى، حسن بن على(ع) با معاويه صلح كرد و خلافت را با شرايطى به معاويه پسر ابوسفيان واگذارد. معاويه خلافت را پس از خود به فرزندش يزيد واگذارد و به اين ترتيب دولت امويان پاى گرفت. سلسله بنى‌اميّه را چهارده خليفه و مركز و پايتخت حكومت آن در دمشق قرار داشت. حكومت امويان مدّت 92 سال به طول انجاميد (132 42 هجرى). اين باب به ذكر نام اين چهارده خليفه اموى بطور جداگانه مى‌پردازد و شامل اسم و نسب، تاريخ شروع، مدّت خلافت، ذكر بعضى از اقدامات دوران خلافت آنان مى‌باشد. | ||