تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان =تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز | | عنوان =تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[وفايي، مرتضي]] ( | [[وفايي، مرتضي]] (نویسنده) | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
حديث - تاريخ | حديث - تاريخ | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
مؤسسه علمي فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر | |||
| مکان نشر = | | مکان نشر = ایران - قم | ||
| سال نشر = |مجلد1: 1390ش , | | سال نشر = |مجلد1: 1390ش , | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE35825AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE35825AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =35825 | |||
| کتابخوان همراه نور =35825 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز'''، اثر مرتضی | {{کاربردهای دیگر| شیعه (ابهام زدایی)}} | ||
{{کاربردهای دیگر| تاریخ حدیث (ابهام زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر| تاریخ حدیث شیعه (ابهام زدایی)}} | |||
'''تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز'''، اثر [[وفايي، مرتضي|مرتضی وفایی]]، پژوهشی است پیرامون آثار حدیثی شیعه و مؤلفان آن، از قرن چهاردهم هجری تا زمان حاضر که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | |||
عواملی همچون شرط لازم بودن مطالعه تاریخ حدیث برای تحقیق روشمند در حوزه‌های مختلف علوم حدیث، مورد هجوم شبهات تاریخی قرار گرفتن حدیث به‌عنوان پدیده‌ای تاریخی و شناختن و شناساندن پشتوانه عملی حدیث به‌وسیله اثبات اتصال آن به عصر پیامبر(ص) و امامان(ع) و در امان ماندن آن از دستان تحریف‌گر پیدا و پنهان، انگیزه‌ای شده است تا گروه تاریخ و حدیث «پژوهشکده علوم و معارف حدیث»، مجموعه «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست تا عصر حاضر)» که اثر حاضر، جلد پنجم آن می‌باشد را پی‌ریزی نماید<ref>ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص5-6</ref>. | عواملی همچون شرط لازم بودن مطالعه تاریخ حدیث برای تحقیق روشمند در حوزه‌های مختلف علوم حدیث، مورد هجوم شبهات تاریخی قرار گرفتن حدیث به‌عنوان پدیده‌ای تاریخی و شناختن و شناساندن پشتوانه عملی حدیث به‌وسیله اثبات اتصال آن به عصر پیامبر(ص) و امامان(ع) و در امان ماندن آن از دستان تحریف‌گر پیدا و پنهان، انگیزه‌ای شده است تا گروه تاریخ و حدیث «پژوهشکده علوم و معارف حدیث»، مجموعه «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست تا عصر حاضر)» که اثر حاضر، جلد پنجم آن می‌باشد را پی‌ریزی نماید<ref>ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص5-6</ref>. | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه گروه تاریخ، ضمن بیان انگیزه نگارش کتاب، به موضوع مجلدات مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه»، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>. | در مقدمه گروه تاریخ، ضمن بیان انگیزه نگارش کتاب، به موضوع مجلدات مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه»، اشاره شده است.<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>. | ||
در مقدمه نویسنده، نکاتی پیرامون کتاب و فصول آن، ارائه شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص7-9</ref>. | در مقدمه نویسنده، نکاتی پیرامون کتاب و فصول آن، ارائه شده است.<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص7-9</ref>. | ||
در فصل یکم، ابتدا بر وضعیت سیاسی - اجتماعی شیعه تا اوایل سده چهاردهم مروری شده و سپس، به بررسی وضعیت فرهنگی - اجتماعی شیعه در یک و نیم قرن گذشته پرداخته شده است. در ادامه، قیام [[خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]] و پیروزی انقلاب اسلامی و اوضاع فرهنگی - اجتماعی شیعه، پس از انقلاب اسلامی ایران بررسی شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11-18</ref>. | در فصل یکم، ابتدا بر وضعیت سیاسی - اجتماعی شیعه تا اوایل سده چهاردهم مروری شده و سپس، به بررسی وضعیت فرهنگی - اجتماعی شیعه در یک و نیم قرن گذشته پرداخته شده است. در ادامه، قیام [[خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی]] و پیروزی انقلاب اسلامی و اوضاع فرهنگی - اجتماعی شیعه، پس از انقلاب اسلامی ایران بررسی شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11-18</ref>. | ||
در فصل دوم، به معرفی متون حدیثی شیعه، تحت عناوین زیر، پرداخته شده است: | در فصل دوم، به معرفی متون حدیثی شیعه، تحت عناوین زیر، پرداخته شده است: | ||
# جوامع بزرگ حدیثی: که عبارتند از: «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل]]»، از [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]] (1320ق)، «جامع أحاديث الشيعة»، از [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]] (1380ق)، «من فقه العترة الطاهرة (وسائل الشيعة و مستدركاتها)»، از [[حسینی شیرازی، محمد|آیت‌الله سید محمد حسینی شیرازی]]، «[[موسوعة الكلمة]]»، از آیت‌الله سیدحسن شیرازی (1359ق)، «الحياة»، از [[حکیمی، محمدرضا|محمدرضا حکیمی]]، «[[ميزان الحكمة]]»، از [[محمدی ری‌شهری، محمد|محمد محمدی ری‌شهری]]، «آثار الصادقين»، از صادق احسان‌بخش، «[[ينابيع الحكمة]]»، از عباس اسماعیلی یزدی و «موسوعة أحاديث أهل‌البيت(ع)»، تألیف هادی نجفی<ref>ر.ک: همان، ص21-52</ref>. | # جوامع بزرگ حدیثی: که عبارتند از: «[[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل]]»، از [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]] (1320ق)، «جامع أحاديث الشيعة»، از [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]] (1380ق)، «من فقه العترة الطاهرة (وسائل الشيعة و مستدركاتها)»، از [[حسینی شیرازی، محمد|آیت‌الله سید محمد حسینی شیرازی]]، «[[موسوعة الكلمة]]»، از آیت‌الله سیدحسن شیرازی (1359ق)، «الحياة»، از [[حکیمی، محمدرضا|محمدرضا حکیمی]]، «[[ميزان الحكمة]]»، از [[محمدی ری‌شهری، محمد|محمد محمدی ری‌شهری]]، «آثار الصادقين»، از صادق احسان‌بخش، «[[ينابيع الحكمة]]»، از عباس اسماعیلی یزدی و «موسوعة أحاديث أهل‌البيت(ع)»، تألیف هادی نجفی<ref>ر.ک: همان، ص21-52</ref>. | ||
# مجموعه‌های حدیثی خاص یا موضوعی: از جمله «موسوعة الإمام الصادق»، اثر [[قزوینی، محمدکاظم|سید محمدکاظم قزوینی]]، «[[نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة|نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة]]»، از [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودی]]، «[[سنن النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌آله|سنن النبي]]»، اثر [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]] و... <ref>ر.ک: همان، ص53-68</ref>. | # مجموعه‌های حدیثی خاص یا موضوعی: از جمله «موسوعة الإمام الصادق»، اثر [[قزوینی، سید محمدکاظم|سید محمدکاظم قزوینی]]، «[[نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة|نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة]]»، از [[محمودی، محمدباقر|محمدباقر محمودی]]، «[[سنن النبي صلی‌الله‌علیه‌و‌آله|سنن النبي]]»، اثر [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبایی]] و...<ref>ر.ک: همان، ص53-68</ref>. | ||
# شیوه‌های خاص تدوین احادیث: که عبارتند از: مسندنویسی، اربعین‌نویسی یا چهل‌حدیث‌نگاری، گزیده‌نویسی، پژوهش‌های حدیثی شیعه در منابع اهل سنت<ref>ر.ک: همان، ص75-118</ref>. | # شیوه‌های خاص تدوین احادیث: که عبارتند از: مسندنویسی، اربعین‌نویسی یا چهل‌حدیث‌نگاری، گزیده‌نویسی، پژوهش‌های حدیثی شیعه در منابع اهل سنت<ref>ر.ک: همان، ص75-118</ref>. | ||
فصل سوم، اختصاص به علوم حدیث داشته و در سه بخش زیر، تألیفات نوشته‌شده در این زمینه، معرفی گردیده است: | فصل سوم، اختصاص به علوم حدیث داشته و در سه بخش زیر، تألیفات نوشته‌شده در این زمینه، معرفی گردیده است: | ||
# درایه یا مصطلح الحدیث: آثار معرفی‌شده در این زمینه، عبارتند از: «مقباس الهداية» [[مامقانی، عبدالله|آیت‌الله مامقانی]]، «[[ | # درایه یا مصطلح الحدیث: آثار معرفی‌شده در این زمینه، عبارتند از: «مقباس الهداية» [[مامقانی، عبدالله|آیت‌الله مامقانی]]، «[[نهایة الدراية في شرح الرسالة الموسومة بالوجيزة للبهایي|نهایة الدراية]]» [[صدر، سید حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]]، «رسائل في دراية الحديث» ابوالفضل حافظیان بابلی<ref>ر.ک: همان، ص123-136</ref>. | ||
# رجال: در این زمینه، چند اثر برجسته در رجال شیعه معرفی شده است که عبارتند از: «[[ | # رجال: در این زمینه، چند اثر برجسته در رجال شیعه معرفی شده است که عبارتند از: «[[تنقیح المقال في علم الرجال (رحلي)]]» [[مامقانی، عبدالله|شیخ عبدالله مامقانی نجفی]]، «[[الموسوعة الرجالية]]» [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردی]]، «[[معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة|معجم رجال‌الحديث]]» [[خویی، ابوالقاسم|آیت‌الله خویی]] و «[[قاموس الرجال]]» [[شوشتری، محمدتقی|علامه شوشتری]]<ref>ر.ک: همان، ص143-151</ref>. | ||
# فقه الحديث: برخی از آثار در این زمینه عبارتند از: «[[منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (خویی)|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[هاشمی خویی، حبیب‌الله|میرزا حبیب‌الله خویی]]، «[[ | # فقه الحديث: برخی از آثار در این زمینه عبارتند از: «[[منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة (خویی)|منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[هاشمی خویی، سید حبیب‌الله|میرزا حبیب‌الله خویی]]، «[[بهج‌الصباغة في شرح نهج‌البلاغة|بهج‌الصباغة في شرح نهج‌البلاغة]]» [[شوشتری، محمدتقی|علامه محمدتقی شوشتری]]، «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه» [[شوشتری، محمدتقی|علامه محمدتقی جعفری]] و «گفتار فلسفی (شرح و تفسیر دعای «مكارم الأخلاق»)» حجت‌الاسلام فلسفی<ref>ر.ک: همان، ص165-171</ref>. | ||
در فصل چهارم، به فعّالیت‌هاى حدیثى توجّه شده است؛ فعّالیت‌هایى که تا پیش از این سده، چنین وسعت و گستره‌اى را به خود ندیده‌اند. این فعالیت‌ها در قالب‌های زیر، سامان یافته است: | در فصل چهارم، به فعّالیت‌هاى حدیثى توجّه شده است؛ فعّالیت‌هایى که تا پیش از این سده، چنین وسعت و گستره‌اى را به خود ندیده‌اند. این فعالیت‌ها در قالب‌های زیر، سامان یافته است: | ||
# معجم‌نویسى و فهرست‌نگارى حدیثى: کتب معرفی‌شده در این بخش، عبارتند از: «[[سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار مع تطبيق النصوص الواردة فيها علی بحار الأنوار|سفينة البحار]]» [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، «[[مستدرك سفینة البحار|مستدرك سفينة البحار]]» [[نمازی شاهرودی، علی|شیخ علی نمازی]] و «المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث الكتب الأربعة» علی‌رضا برازش<ref>ر.ک: همان، ص208-213</ref>. | # معجم‌نویسى و فهرست‌نگارى حدیثى: کتب معرفی‌شده در این بخش، عبارتند از: «[[سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار مع تطبيق النصوص الواردة فيها علی بحار الأنوار|سفينة البحار]]» [[قمی، عباس|شیخ عباس قمی]]، «[[مستدرك سفینة البحار|مستدرك سفينة البحار]]» [[نمازی شاهرودی، علی|شیخ علی نمازی]] و «المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث الكتب الأربعة» علی‌رضا برازش<ref>ر.ک: همان، ص208-213</ref>. | ||
# ترجمه متون حدیثی: در این بخش، مهم‌ترین آثار حدیثی ترجمه‌شده در سده اخیر که عبارتند از: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]» [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینی]]، «[[من لايحضره الفقيه| | # ترجمه متون حدیثی: در این بخش، مهم‌ترین آثار حدیثی ترجمه‌شده در سده اخیر که عبارتند از: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]» [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینی]]، «[[من لايحضره الفقيه|من لايحضره الفقيه]]» [[ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[تحف العقول عن آل الرسول صلى‌الله‌عليهم|تحف العقول]]» [[ابن شعبه، حسن بن علی|حسن بن علی حرانی]]، «[[كامل الزيارات]]» [[ابن قولویه، جعفر بن محمد|ابن قولویه]]، جلد سیزدهم «[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الأنوار]]»<ref>ر.ک: همان، ص222-225</ref>. | ||
# تصحیح و احیاى آثار گذشتگان: از جمله: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]»، آثار [[ابن بابویه، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[المحاسن]]»، «[[غرر الحكم و درر الكلم]]» و «[[رجال السيد بحرالعلوم «المعروف بالفوائد الرجالية»|رجال السيد بحرالعلوم]]» <ref>ر.ک: همان، ص243-250</ref>. | # تصحیح و احیاى آثار گذشتگان: از جمله: «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]»، آثار [[ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی|شیخ صدوق]]، «[[المحاسن]]»، «[[غرر الحكم و درر الكلم]]» و «[[رجال السيد بحرالعلوم «المعروف بالفوائد الرجالية»|رجال السيد بحرالعلوم]]»<ref>ر.ک: همان، ص243-250</ref>. | ||
# مراکز و مؤسسات پژوهشی و آموزشی: از جمله مؤسسه آل‌البيت(ع)، مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر(عج)، دانشکده علوم حدیث، مرکز تخصصی حدیث و... <ref>ر.ک: همان، ص255-265</ref>. | # مراکز و مؤسسات پژوهشی و آموزشی: از جمله مؤسسه آل‌البيت(ع)، مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر(عج)، دانشکده علوم حدیث، مرکز تخصصی حدیث و...<ref>ر.ک: همان، ص255-265</ref>. | ||
# نشریات و نرم‌افزارهای حدیثی: مانند نشریه علوم حدیث و میراث حدیث شیعه و نرم‌افزار «المعجم الفقهي 3»، «جامع الأحاديث 5/2» و... <ref>ر.ک: همان، ص266-281</ref>. | # نشریات و نرم‌افزارهای حدیثی: مانند نشریه علوم حدیث و میراث حدیث شیعه و نرم‌افزار «المعجم الفقهي 3»، «جامع الأحاديث 5/2» و...<ref>ر.ک: همان، ص266-281</ref>. | ||
فصل پنجم، به مشایخ اجازات این سده و بعضى از اجازه‌نامه‌ها و مُجازان آنها اشاره دارد. از جمله این افراد، عبارتند از: [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]]، [[صدر، حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]] و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ تهرانی]] <ref>ر.ک: همان، ص284-294</ref>. | فصل پنجم، به مشایخ اجازات این سده و بعضى از اجازه‌نامه‌ها و مُجازان آنها اشاره دارد. از جمله این افراد، عبارتند از: [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نوری طبرسی]]، [[صدر، سید حسن|آیت‌الله سیدحسن صدر]] و [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ تهرانی]]<ref>ر.ک: همان، ص284-294</ref>. | ||
===پاره‌ای از ویژگی‌های کتاب=== | ===پاره‌ای از ویژگی‌های کتاب=== | ||
# این کتاب، در ادامه کارِ چند تن از پژوهشگران است که به تدوین مجموعه نسبتا مفصّلى از تاریخ حدیث شیعه از قرون اوّل تا سیزدهم، اقدام نموده‌اند و نویسنده، عهده‌دار بررسى دوره‌اى می‌باشد که بى‌شک از پُرتألیف‌ترین دوره‌هاى تاریخ اسلام است؛ به‌خصوص در بخش تک‌نگارى موضوعى در حوزه حدیث یا شرح و ترجمه کتب حدیثى قدما <ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص8</ref>. | # این کتاب، در ادامه کارِ چند تن از پژوهشگران است که به تدوین مجموعه نسبتا مفصّلى از تاریخ حدیث شیعه از قرون اوّل تا سیزدهم، اقدام نموده‌اند و نویسنده، عهده‌دار بررسى دوره‌اى می‌باشد که بى‌شک از پُرتألیف‌ترین دوره‌هاى تاریخ اسلام است؛ به‌خصوص در بخش تک‌نگارى موضوعى در حوزه حدیث یا شرح و ترجمه کتب حدیثى قدما<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص8</ref>. | ||
# در این اثر، سعى شده است با تفکیک آثار حدیثى شیعه در حوزه‌هاى مختلف، چون: موسوعه‌نگارى، مسندنویسى، اربعین‌نویسى، رجال، درایه، شرح و نقد حدیث، ترجمه حدیث، اجازات حدیثى و...، پس از معرّفى مهم‌ترین آثار در هر بخش و آشنایى اجمالى با مؤلّفان آنها، فهرست نسبتا کاملى از کتاب‌شناسى آن بخش، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | # در این اثر، سعى شده است با تفکیک آثار حدیثى شیعه در حوزه‌هاى مختلف، چون: موسوعه‌نگارى، مسندنویسى، اربعین‌نویسى، رجال، درایه، شرح و نقد حدیث، ترجمه حدیث، اجازات حدیثى و...، پس از معرّفى مهم‌ترین آثار در هر بخش و آشنایى اجمالى با مؤلّفان آنها، فهرست نسبتا کاملى از کتاب‌شناسى آن بخش، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# فهرست‌هاى ارائه‌شده در پایان هر بخش، تنها شامل کتاب‌هاى چاپ‌شده در یک قرن و ربع اخیر در ایران و موارد بسیار اندکى نیز از کتاب‌هاى منتشرشده در لبنان است. بنابراین، بدیهى است که آثار حدیثى شیعه که در دیگر کشورهاى اسلامى، چون عراق، سوریه، کشورهاى منطقه خلیج فارس، پاکستان و حتّى کشورهاى غیر اسلامى که شیعیان در آنها زندگى مى‌کنند، چاپ و منتشر شده‌اند و نیز آثار اسلام‌شناسان غربى، در این مجموعه منعکس نشده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | # فهرست‌هاى ارائه‌شده در پایان هر بخش، تنها شامل کتاب‌هاى چاپ‌شده در یک قرن و ربع اخیر در ایران و موارد بسیار اندکى نیز از کتاب‌هاى منتشرشده در لبنان است. بنابراین، بدیهى است که آثار حدیثى شیعه که در دیگر کشورهاى اسلامى، چون عراق، سوریه، کشورهاى منطقه خلیج فارس، پاکستان و حتّى کشورهاى غیر اسلامى که شیعیان در آنها زندگى مى‌کنند، چاپ و منتشر شده‌اند و نیز آثار اسلام‌شناسان غربى، در این مجموعه منعکس نشده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# در نگارش این کتاب، سعى شده است تا آخرین تألیفات منتشرشده در این زمینه تا پایان سال 1385ش (پایان ماه صفر 1428ق)، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | # در نگارش این کتاب، سعى شده است تا آخرین تألیفات منتشرشده در این زمینه تا پایان سال 1385ش (پایان ماه صفر 1428ق)، ارائه گردد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
# اثر حاضر، که به‌صورت تفصیلی، تاریخ حدیث شیعه را در | # اثر حاضر، که به‌صورت تفصیلی، تاریخ حدیث شیعه را در قرن چهاردهم و ربع اول قرن پانزدهم هجری بررسی کرده است، در واقع، پنجمین جلد از مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست هجری تا عصر حاضر)» می‌باشد که تدریجا منتشر شده است.<ref>ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص6</ref>. | ||
# در این مجموعه، به ترتیب تاریخی اطلاعات مربوط به حدیث شیعه، گردآوری شده است <ref>ر.ک: همان</ref>. | # در این مجموعه، به ترتیب تاریخی اطلاعات مربوط به حدیث شیعه، گردآوری شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۲: | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است. | در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۹: | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تاریخ حدیث شیعه (1) (عصر حضور)]] | [[تاریخ حدیث شیعه (1) (عصر حضور)]] | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۹: | ||
[[تاریخ حدیث شیعه در سده‌های هشتم تا یازدهم]] | [[تاریخ حدیث شیعه در سده‌های هشتم تا یازدهم]] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۵: | ||
[[رده:حدیث]] | [[رده:حدیث]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۵۳
| تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | وفايي، مرتضي (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه علمي فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | ایران - قم |
| چاپ | 2 |
| موضوع | حديث - تاريخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 106/5 /و7ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، شیعه (ابهام زدایی) را ببینید.
برای دیگر کاربردها، تاریخ حدیث (ابهام زدایی) را ببینید.
برای دیگر کاربردها، تاریخ حدیث شیعه (ابهام زدایی) را ببینید.
تاریخ حدیث شیعه از آغاز سده چهاردهم هجری تا امروز، اثر مرتضی وفایی، پژوهشی است پیرامون آثار حدیثی شیعه و مؤلفان آن، از قرن چهاردهم هجری تا زمان حاضر که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است.
عواملی همچون شرط لازم بودن مطالعه تاریخ حدیث برای تحقیق روشمند در حوزه‌های مختلف علوم حدیث، مورد هجوم شبهات تاریخی قرار گرفتن حدیث به‌عنوان پدیده‌ای تاریخی و شناختن و شناساندن پشتوانه عملی حدیث به‌وسیله اثبات اتصال آن به عصر پیامبر(ص) و امامان(ع) و در امان ماندن آن از دستان تحریف‌گر پیدا و پنهان، انگیزه‌ای شده است تا گروه تاریخ و حدیث «پژوهشکده علوم و معارف حدیث»، مجموعه «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست تا عصر حاضر)» که اثر حاضر، جلد پنجم آن می‌باشد را پی‌ریزی نماید[۱].
ساختار
کتاب با دو مقدمه از «گروه تاریخ حدیث پژوهشکده علوم و معارف حدیث» و «نویسنده» آغاز و مطالب در پنج فصل، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه گروه تاریخ، ضمن بیان انگیزه نگارش کتاب، به موضوع مجلدات مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه»، اشاره شده است.[۲].
در مقدمه نویسنده، نکاتی پیرامون کتاب و فصول آن، ارائه شده است.[۳].
در فصل یکم، ابتدا بر وضعیت سیاسی - اجتماعی شیعه تا اوایل سده چهاردهم مروری شده و سپس، به بررسی وضعیت فرهنگی - اجتماعی شیعه در یک و نیم قرن گذشته پرداخته شده است. در ادامه، قیام امام خمینی و پیروزی انقلاب اسلامی و اوضاع فرهنگی - اجتماعی شیعه، پس از انقلاب اسلامی ایران بررسی شده است.[۴].
در فصل دوم، به معرفی متون حدیثی شیعه، تحت عناوین زیر، پرداخته شده است:
- جوامع بزرگ حدیثی: که عبارتند از: «مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل»، از میرزا حسین نوری طبرسی (1320ق)، «جامع أحاديث الشيعة»، از آیت‌الله بروجردی (1380ق)، «من فقه العترة الطاهرة (وسائل الشيعة و مستدركاتها)»، از آیت‌الله سید محمد حسینی شیرازی، «موسوعة الكلمة»، از آیت‌الله سیدحسن شیرازی (1359ق)، «الحياة»، از محمدرضا حکیمی، «ميزان الحكمة»، از محمد محمدی ری‌شهری، «آثار الصادقين»، از صادق احسان‌بخش، «ينابيع الحكمة»، از عباس اسماعیلی یزدی و «موسوعة أحاديث أهل‌البيت(ع)»، تألیف هادی نجفی[۵].
- مجموعه‌های حدیثی خاص یا موضوعی: از جمله «موسوعة الإمام الصادق»، اثر سید محمدکاظم قزوینی، «نهج السعادة في مستدرك نهج‌البلاغة»، از محمدباقر محمودی، «سنن النبي»، اثر علامه طباطبایی و...[۶].
- شیوه‌های خاص تدوین احادیث: که عبارتند از: مسندنویسی، اربعین‌نویسی یا چهل‌حدیث‌نگاری، گزیده‌نویسی، پژوهش‌های حدیثی شیعه در منابع اهل سنت[۷].
فصل سوم، اختصاص به علوم حدیث داشته و در سه بخش زیر، تألیفات نوشته‌شده در این زمینه، معرفی گردیده است:
- درایه یا مصطلح الحدیث: آثار معرفی‌شده در این زمینه، عبارتند از: «مقباس الهداية» آیت‌الله مامقانی، «نهایة الدراية» آیت‌الله سیدحسن صدر، «رسائل في دراية الحديث» ابوالفضل حافظیان بابلی[۸].
- رجال: در این زمینه، چند اثر برجسته در رجال شیعه معرفی شده است که عبارتند از: «تنقیح المقال في علم الرجال (رحلي)» شیخ عبدالله مامقانی نجفی، «الموسوعة الرجالية» آیت‌الله بروجردی، «معجم رجال‌الحديث» آیت‌الله خویی و «قاموس الرجال» علامه شوشتری[۹].
- فقه الحديث: برخی از آثار در این زمینه عبارتند از: «منهاج البراعة في شرح نهج‌البلاغة» میرزا حبیب‌الله خویی، «بهج‌الصباغة في شرح نهج‌البلاغة» علامه محمدتقی شوشتری، «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه» علامه محمدتقی جعفری و «گفتار فلسفی (شرح و تفسیر دعای «مكارم الأخلاق»)» حجت‌الاسلام فلسفی[۱۰].
در فصل چهارم، به فعّالیت‌هاى حدیثى توجّه شده است؛ فعّالیت‌هایى که تا پیش از این سده، چنین وسعت و گستره‌اى را به خود ندیده‌اند. این فعالیت‌ها در قالب‌های زیر، سامان یافته است:
- معجم‌نویسى و فهرست‌نگارى حدیثى: کتب معرفی‌شده در این بخش، عبارتند از: «سفينة البحار» شیخ عباس قمی، «مستدرك سفينة البحار» شیخ علی نمازی و «المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث الكتب الأربعة» علی‌رضا برازش[۱۱].
- ترجمه متون حدیثی: در این بخش، مهم‌ترین آثار حدیثی ترجمه‌شده در سده اخیر که عبارتند از: «الكافي» کلینی، «من لايحضره الفقيه» شیخ صدوق، «تحف العقول» حسن بن علی حرانی، «كامل الزيارات» ابن قولویه، جلد سیزدهم «بحار الأنوار»[۱۲].
- تصحیح و احیاى آثار گذشتگان: از جمله: «الكافي»، آثار شیخ صدوق، «المحاسن»، «غرر الحكم و درر الكلم» و «رجال السيد بحرالعلوم»[۱۳].
- مراکز و مؤسسات پژوهشی و آموزشی: از جمله مؤسسه آل‌البيت(ع)، مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر(عج)، دانشکده علوم حدیث، مرکز تخصصی حدیث و...[۱۴].
- نشریات و نرم‌افزارهای حدیثی: مانند نشریه علوم حدیث و میراث حدیث شیعه و نرم‌افزار «المعجم الفقهي 3»، «جامع الأحاديث 5/2» و...[۱۵].
فصل پنجم، به مشایخ اجازات این سده و بعضى از اجازه‌نامه‌ها و مُجازان آنها اشاره دارد. از جمله این افراد، عبارتند از: میرزا حسین نوری طبرسی، آیت‌الله سیدحسن صدر و شیخ آقابزرگ تهرانی[۱۶].
پاره‌ای از ویژگی‌های کتاب
- این کتاب، در ادامه کارِ چند تن از پژوهشگران است که به تدوین مجموعه نسبتا مفصّلى از تاریخ حدیث شیعه از قرون اوّل تا سیزدهم، اقدام نموده‌اند و نویسنده، عهده‌دار بررسى دوره‌اى می‌باشد که بى‌شک از پُرتألیف‌ترین دوره‌هاى تاریخ اسلام است؛ به‌خصوص در بخش تک‌نگارى موضوعى در حوزه حدیث یا شرح و ترجمه کتب حدیثى قدما[۱۷].
- در این اثر، سعى شده است با تفکیک آثار حدیثى شیعه در حوزه‌هاى مختلف، چون: موسوعه‌نگارى، مسندنویسى، اربعین‌نویسى، رجال، درایه، شرح و نقد حدیث، ترجمه حدیث، اجازات حدیثى و...، پس از معرّفى مهم‌ترین آثار در هر بخش و آشنایى اجمالى با مؤلّفان آنها، فهرست نسبتا کاملى از کتاب‌شناسى آن بخش، ارائه گردد[۱۸].
- فهرست‌هاى ارائه‌شده در پایان هر بخش، تنها شامل کتاب‌هاى چاپ‌شده در یک قرن و ربع اخیر در ایران و موارد بسیار اندکى نیز از کتاب‌هاى منتشرشده در لبنان است. بنابراین، بدیهى است که آثار حدیثى شیعه که در دیگر کشورهاى اسلامى، چون عراق، سوریه، کشورهاى منطقه خلیج فارس، پاکستان و حتّى کشورهاى غیر اسلامى که شیعیان در آنها زندگى مى‌کنند، چاپ و منتشر شده‌اند و نیز آثار اسلام‌شناسان غربى، در این مجموعه منعکس نشده است.[۱۹].
- در نگارش این کتاب، سعى شده است تا آخرین تألیفات منتشرشده در این زمینه تا پایان سال 1385ش (پایان ماه صفر 1428ق)، ارائه گردد[۲۰].
- اثر حاضر، که به‌صورت تفصیلی، تاریخ حدیث شیعه را در قرن چهاردهم و ربع اول قرن پانزدهم هجری بررسی کرده است، در واقع، پنجمین جلد از مجموعه پنج جلدی «تاریخ حدیث شیعه (از قرن نخست هجری تا عصر حاضر)» می‌باشد که تدریجا منتشر شده است.[۲۱].
- در این مجموعه، به ترتیب تاریخی اطلاعات مربوط به حدیث شیعه، گردآوری شده است[۲۲].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسنده، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع، به توضیح برخی از کلمات و عبارات متن پرداخته شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص5-6
- ↑ ر.ک: همان، ص5-6
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص7-9
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص11-18
- ↑ ر.ک: همان، ص21-52
- ↑ ر.ک: همان، ص53-68
- ↑ ر.ک: همان، ص75-118
- ↑ ر.ک: همان، ص123-136
- ↑ ر.ک: همان، ص143-151
- ↑ ر.ک: همان، ص165-171
- ↑ ر.ک: همان، ص208-213
- ↑ ر.ک: همان، ص222-225
- ↑ ر.ک: همان، ص243-250
- ↑ ر.ک: همان، ص255-265
- ↑ ر.ک: همان، ص266-281
- ↑ ر.ک: همان، ص284-294
- ↑ ر.ک: مقدمه نویسنده، ص8
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: مقدمه گروه تاریخ، ص6
- ↑ ر.ک: همان
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.