اصفهانی، محمدمهدی

اصفهانی، محمدمهدی
نام اصفهانی، محمدمهدی
نام‌های دیگر
نام پدر
متولد 1324 ش
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار الشامل في الصناعة الطبیة / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه

تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه

کد مؤلف AUTHORCODE3177AUTHORCODE

عصر زندگی و خاندان

محمدمهدى ارباب اصفهانى (1314 -1234ق)، دانشمند و اديب معاصر، پدر ميرزا محمدحسين فروغى ذكاءالملك و از اهالى اصفهان بود.

محمدمهدى در علوم تاريخ و جغرافيا و هيئت قديم و جديد و نجوم بطلميوسى و اروپايى به مقامى والا دست يافت.

ارباب اصفهانى از معتبرترين بازرگانان اصفهان در سده 18 و اوايل 19 ميلادى بوده است. وى همچنين در زمينه‌هاى تاريخ و جغرافيا و هيئت متبحر بوده است. او نخستين ايرانى است كه به تصحيح انتقادى شاهنامه پرداخت.

همه پيشينيان و نياكان وى، به پيشه بازرگانى اشتغال داشته‌اند و همگى به ارباب معروف بوده‌اند. نياى بزرگ او، ميرزا ابوتراب در سال 1148ق به‌عنوان نماينده اصفهان در شوراى كبير مغان كه به دعوت نادرشاه افشار براى تصديق به‌سلطنت‌نشستنش برپا شده بود، شركت داشت.

محمدمهدى ارباب كه براى بازرگانى، زياد به هندوستان سفر مى‌كرد، چندين سال هم در هندوستان (به‌ويژه بمبئى) زندگى كرد كه در آن مدت با انگليسى‌ها و هندى‌هايى كه با دانش‌ها و معارف نوين آشنا بودند، مصاحبت داشت. او تا اندازه زيادى از دانش و آگاهى اروپايى و سياست جهان، باخبر شد و به ريشه و علت برترى اوضاع غربى‌ها بر روزگار مشرق‌زمين پى برد. او يكى از نخستين كسانى است كه اين مسائل را در آثار و نوشته‌هاى فراوانش براى ايرانيان مطرح كرد.

ارباب اصفهانى پس از مرگ در قبرستان محله‌ى آب‌بخشان اصفهان دفن گرديد.

آثار

  1. تصحيح شاهنامه‌ى فردوسى؛
  2. تصحيح تاريخ وصاف؛
  3. نصف جهان، در تاريخ اصفهان؛
  4. جغرافياى اصفهان؛
  5. کتابى در محاكمه بين علم هيئت و نجوم قديم و جديد؛
  6. نقشه‌ى ابنيه‌ى تاريخى اصفهان.

منابع مقاله

اثرآفرينان، زندگى‌نامه نام‌آوران فرهنگى ايران، زير نظر دكتر محمدرضا نصيرى، ج1، ص224-225، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ دوم، 1384.


وابسته‌ها

کتاب الماء (لغت نامه جامع پزشکی)

سر الخلیقة و صنعة الطبیعة موسوم به کتاب العلل

الشامل في الصناعة الطبیة

شرح تشریح القانون

کفایه منصوری

آتشک

تذکرة الکحالین

في بیان الحاجة إلی الطب و الأطباء و وصایاهم

التحفة الناصریة

طب و فلسفه علوم طبیعی

الموجز في تاریخ الطب و الصیدلة عند العرب

فهرس مخطوطات الطب الإسلامي في مکتبات ترکیا

مختار الحکم و محاسن الکلم

غایة الإتقان في تدبیر بدن الإنسان

قاموس الطب العربي

رساله الهارونیة

نهضت پزشکی یا لزوم تجدید نظر در اصول و مبانی طب امروز

کناش في الطب

المأة في الطب

الأطباء القوصونیون

المدخل الی صناعه الطب (ایساغوجی)

تکمله دوم طب العترة عليهم‌السلام

گیا (راهنمای گیاهی)

البقراط في الأمراض البلادیة

منتخب کتاب جامع المفردات مع ترجمة إنکلیزیة

تحفه خانی

خلاصة التجارب

تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان

کتاب طبیعیات شفاء

أسماء الأدویة

مطلب السؤال

فهرست کتب خطی پزشکی و داروسازی کتابخانه ظاهریه دمشق

مجموعه تلخيصات ابن رشد از تأليفات جالينوس

مطرح الأنظار في تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار

شش رساله طبی از بقراط، جالینوس، حنین و رازی

ضیاء العیون

النبات

البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر

فضالة الخوان في طیبات الطعام و الألوان

14 مقاله از کتاب طبائع الحیوان البحری و البری

رساله تحقیق البحران

رساله بیخ چینی

طب یوسفی موسوم به جامع الفوائد

المولودین

دعوة الأطباء

الجواهر و صفاتها

مجموعه رسائل طبی محمد بن زکریای رازی

أدب الطبیب

طب فریدی

شکسته بندی به روش استاد کرمانشاهی

عین الحیوة

مقالة في نقرس

طب و طبیعت

رساله دلاکیه

طب الکسور

الأبدال

کتاب تشریح بدن الإنسان

التنویر

فهرست مجموعه میکرو فیلمهای نسخه‌های خطی فارسی و عربی طبی موجود در کتابخانه‌های هندوستان

تفریح القلوب

مجموعه فهرست گزیده نسخ خطی فارسی آسیای میانه و قفقاز در علوم پزشکی

قانون العلاج

سه رساله در طب (تدبیر الصبیان، في الجنین و کونه في الرحم، أرجوزة في الحمیات)

غایة الشفاء

مجربات حكیم علی گیلانی

عيون الأنباء في طبقات الأطباء (خزرجی)

قرابادین اعظم

علاج الأطفال (فارسی)

الکافي في الطب (الکفایة)

الکامل العلائي

المغني في شرح الموجز (شرح سدیدی)

المساهمه الاسلامیه فی الطب

ألواح الصحة

ألواح الأدویة

چهار رساله طبی

در آمد بر امور طبیه

داروهای مورد استفاده در جراحی

ینبوع الطب

بیاض وحیدی

تریاق كبیر

فاقد المغالطه

فارما کوپه آیورودیک هند(بخش فرمولاسیون)

فوائد الانسان و علاج الابدان

فواید الانسان

فصول الاعراض

شرح فصول بقراط

مجموعه قاروره نامه و پنج رساله طبی

حفظ صحت

جلاء العیون

جامع شفائیه و افادات کامرنیه

جنگ طبی (سبع رسائل)

جواهر النفیس، شرح أرجوزة الشیخ الرئیس

کنز العلوم و الدر المنظوم

مجموعه کنز الحکماء و دوازده رساله طبی

کتاب داروهای معدنی در طب سنتی

کفایة الطب

قرابادین قادری

دارو شناسی عربی قدیم

لذت الوصال

مفتاح الأدویة ناصري

محیط اعظم

مجربات مهدوی و تریاق اعظم

شفائیه

ریاض الأدویة

تکشیف الحکمة

خزائن الملوک

خلاصه شفائی

خلاصة الحکمة

مجموعه کتاب التکلیس و کتاب بیاض کبیر

لب العلاج

لغات فیروزی (کتاب المفردات)

معدن شفاء سادات

مجمع الأدویة ناصری

مجمع الأدویه

مجموعه هشت رساله طبی از ابن سینا (مجموعة ثماني رسائل طبیة من ابن سینا)

مجموعه طبی مشتمل بر كلیات طب (منظوم)، حافظ الصحه، تسهیل العلاج، بحرانیه، وباییه كبیر، وباییه صغیر، مرفق الهیضه و الوبا

رساله معرفت اقسام تب و رساله در نوم

مفتاح الأصول

میزان الطب (محشی)

المفردات

مجربات اكبری

مجربات حکیم میر اعظم

مجربات رضایی

مجموعه نفیسي

نامه احمدی، یا، حفظ الصحة اسلامی

ناصر المعالجین

قرابادین ذکایی

قرابادین مظهری

مجموعه رسائل سبعه در طب، داروسازی و آموزش پزشکی

رساله کحالی

رساله جامع الشفاء

شفاء العین و عین الدواء

شافي الأوجاع

شرح فارسی فصول بقراط

معرفة السموم

تكمله هندی

تألیف شریفي

تعلیم المبتدئین في معرفة الأبدان و الأعضاء

ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس

تذكرة الهند المشهور به یادگار رضایی

طب فرشته (دستور الأطباء یا اختیارات قاسمی)

طب اورنگشاهی

طب شهابی

بهج الحذاقت

القانون في الطب (طبع طهران)

دفع المضار الکلیة عن الأبدان الإنسانیة

آئین تندرستی

معجم الأطباء

مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی

مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی

أسرار الأطباء

رموز اعظم

معالجات نفیسی

تقویم الابدان

مفردات و معالجة الأمراض (جلد دوم از تحفه سعدیه در شرح موجز قانون ابن سینا)

شرح مشکلات قانون

الجامع في الأدوية المفردة

موجز القانون

الذخیره (تذکره ثابت بن قره)

طب اکبری

تدبیر مسافران و معالجه امراض (زاد المسافرین)؛ رساله متفرقات طبی؛ رساله دلائل النبض

موسوعة الثقافة الصحیة

رساله افیونیه (نسخه قدیم)

شرح فصول بقراط

مجموعه هشت کتاب طبي از جالینوس

دوانامه، رساله طبی، رساله احکام الایام و رساله محک نصیب

في تدبير الأمراض

اکسیر اعظم

حاذق

تنسوخ نامه ايلخاني (تنکسوق نامه)

شرح الموجز (شرح نفیسی)

موسوعة العلوم العربية

مقلات گزيده الاعجاز العلمي في القرآن و السنة در: دوره 10 ساله (از آغاز تا سال 1431 هجري قمري)

مجموعه گزيده رسائل جابربن حيان

مجموعه تاريخ العلوم عند العرب

مجموعه طب القرآن و المعصومين عليهم‌السلام

همدم بيمار

تغذيه با شير مادر و مسأله خويشاوندي رضاعي

آواي رحيل: نگاهي به بهداشت در سفر بي بازگشت و يادي از سفر کردگان

سخني با ناشران فرهنگ وحي و پاسداران حريم ولايت درباره تغذيه کودکان با شير مادر

اخلاق حرفه اي در خدمات بهداشتي و درماني

تدبير الحبالي و الأطفال و الصبيان

الكليات في الطب

کشف المکنون عن معالجات القانون

الرحمة في الطب و الحکمة

بهداشت مسجد

کتاب معرفة الأشياء

کتاب منهاج الصناعة

تذکره اللبيب فيما يتعلق بالطب و الطبيب معروف به ياقوتي، بانضمام رساله دافع الوباء

لوامع الشبریه فی علاج امراض البشریه

کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران

کتاب ادویه مفرده طب سنتی

کتاب بیاض یوسفی

کتاب تریاق استمناء

کتاب زمرد فارسی

کاربرد طب سنتی در مراقبتهای بهداشتی درمانی

درع الصحة

مجموعه نتیجه الطب، مجموعه اکبری و منافع امینی

تتمه صوان الحکمة

مجموعه اغذیه و ادویه در آثار حکماء اندلس

[[مجموعه رسائل متنوع چهارگانه طبی: مشتمل بر 1- رساله الطب و الرقی، 2- رساله خلاصه طب اکبر، 3- رساله الامراض الحادثه فی العین، 4- رساله کیمیاء الاطعمه]]

داروهای شفابخش خانگی

ریاض الانوار (ریاض عالمگیری)

المغنی فی تدبیر الامراض و تعریف العلل و الاعراض

کلیات شفائی

طب سکندر آبادی

معرفة الجواهر (جواهر شناسی)

حدود الامراض

کشاف العیون

رساله در: تدبیر حفظ صحت

تحقیق النبض و التفسره

الطب الکلی

مجموعه هشت کتاب و رساله در ادویه، اغذیه و اشربه

الفاظ قرابادین (فرهنگ لغات قرابادین قادری)

کتاب منافع الأعضاء

کتاب دستور الاطباء (ساوجي)

کتاب ضياء البصائر

رساله جاماسيه (در آداب داغ کردن اعضاء بدن)

کتاب مفتاح الخزائن (رساله سوم در مرکبات دارويي)

کتاب تاريخ طب (از آغاز تا کنون)

مجموعة کتاب الجامع للأدوية الشريفية (مفردات شريف تميمي) و رسالة في الأکيال و المقادير

کتاب جانور نامه

کتاب الجامع لشرح الجوامع

کتاب شرح الفصول للبقراط

صالح العلاج

کتاب تاريخ پزشکی دوران حکومت مغولان هند (ترجمه کتاب اطباي عهد مغليه به زبان اردو)

رساله طب عملي

کتاب الموجز المحشي بالتحشية الجديدة

الامان من اخطار الاسفار و الازمان

الشامل فی الصناعة الطبیةَ (بخش یکم از فن سوم)

کتاب شرح قانون ابن سينا

مجموعه رسائل سي و هفت گانه طبي خطي

کتاب رسائل سمرقندي

مجموعه کتاب طب هروي و دو رساله مختص ديگر (رساله آداب مباشرت (باهيه)؛ گزيده رساله پاک کردن جامه)

مجموعه چهار کتاب و رساله طبي خطي (جامع التجارب، طب کيمياوي، طب المجدول، طب الحکماء لقمان و افلاطون)

کتاب معجم أدباء الأطباء

کتاب منهاج البيان فيما إستعمله الإنسان (تهران)

کتابي در طب عملي و تجربي

کتاب جراحي زهراوي: مقاله سي ام از کتاب التصريف لمن عجز عن التألیف در عمل باليد

مجموعه پنج رساله علمي طبي

کتاب المرغوب و المحذور لتحفة الدستور

مجموعه فهرست‌ها و مشخصات کتب طبي خطي موجود در ايران

مفتاح الشفاء

شرح نفیسی: شرحی بر کتاب الموجز ابن نفیس

شرح قانون (شرح گیلانی)

مجموعه نزهة الارواح و روضة الافراح (تاریخ الحکماء شهروزی)

المعالجات و الدستورات (در علم مفردات ادویه)

مجموعه رسائل هجده گانه (طبی، داروئی، غذائی و غیره)

حفظ البدن

مجموعه فراست نامه: مشتمل بر: 1 مقاله و 1 کتاب

مجموعه شانزده رساله از ابن سینا در حکمت و طبیعیات

جامع الشرحين: شامل دو کتاب شرح قانون در متن و حاشيه

جنگ پزشکی (ده رساله)

مجموعه دو کتاب در حرارت غريزيه

مجموعه شرح قانون ابن سینا: کتاب‎های دوم، سوم، چهارم و پنجم

مجموعه شانزده رساله در طب و دارو شناسی

مجموعه سه رساله در حفظ الصحه و سه رساله در مجربات

شرح جامع موجز القانون

ما الفارق (الفروق یا کلام فی الفروق بین الامراض)

کتاب فوائد الأفضلية

جوامع الإسکندرانيين، مجموعه اي از تأليفات

التقسيم و التشجير (تقاسيم العلل) (تهران)

المأة في الطب (يکصد گفتار ابوسهل مسيحي)

مجموعه رسائل پنجگانه پزشکی (رساله فصول في بعض المسائل الشرکية، ترجمه رساله ذهبيه، رساله في ذکر الصحة، رسالة في البول، رساله آبله)

کتاب مباني طب سنتي در مسير نوين دستيابي به سلامت

شهادت نامه‌ها

مخزن الادویه

خلاصة التجارب (از روی نسخه خطی با تاریخ کتابت 988 هجری قمری)

علاج الغرباء

الحاوی فی علم التداوی (الحاوی الصغیر)

درس نامه متون پارسي طب سنتي ايران

حفظ سلامتي از ديدگاه طب سنتي ايران

ادب الطبيب (فارسی)

تحفة الأبرار

گلشن العلاج و بوستان الأدوية

منهاج المبتدئين

مجموعه سرگذشت جندی شاپور و تاريخ قندسازی

الطب و الصيدلة عند العلماء العرب

مجموعه طب خجندي و چهار رساله طبي از ابن سينا

الإرشاد لمصالح الأنفس و الأجساد

طب الفقراء و المساکين

کتاب المسائل

رساله تحفة الخواتين

من الطب الآشوري

کتاب النافع

مجموعه کتاب خواص الأعشاب و النباتات الطبية و رساله في أسرار الحروف و الفوائد القرآنية

رساله محمودية (ترجمه و شرح رساله ذهبية)

رساله طبيه (کنوز الرموز و دقايق الحقايق)

قاموس الأطباء و ناموس الألباء

مجموعه شرح جالينوس بر فصول بقراط و سه کتاب طبي ديگر

ترجمه فارسی و شرحي بر موجز ابن نفيس

رساله اسرار الطبائع

کناش أبو منصور

طب غياثي (غياثية)

ترجمه انگليسي کتاب اول قانون

مجموعه شرايع العلاج و نفايس الطب

ذخيره کامله (در علم جراحي)

جرنل (کتابنامه کتابخانه خدابخش): فهرست نسخ خطي طبي فارسی و عربي در هندوستان

مجموعه مفردات ناصري و رساله أسماء الأمراض

مجموعه رسائل متفرقه طبية

مجموعه بيست رساله طبي، فلسفي، عرفاني و کلامي

المعجمات الطبیة

مجموعه‌ای از رسائل بابا افضل کاشانی

دستور الجلالی

معالجات مستدل

شرح کلیات ایلاقی (شرح آملی)

شرح فارسی کتاب الموجز ابن نفیس

طب ایلاقی

سه کتاب در تاریخ پزشکی (به زبان انگلیسی)

مجموعه چهارده رساله

تذکرة العلاج

الجامع لمفردات الأدویة و الأغذیة

گنجینه مقالات منتخب

ترویح الارواح من علل الاشباح

اکسیر اعظم

تشریح بدن الانسان

مرصاد الاطباء

مجموعه فهرست‎های منتشر شده از کتب خطی مربوط به تمدن اسلامی در جهان

مجموعه چند هزار کتاب و رساله در پزشکی و علوم نزدیک به آن (نشر دیژیتالی)

مجموعه‌ای از کتب روزآمد پزشکی و دانش‎های میان رشته‌ای مرتبط

زالو درمانی

دایرة المعارف یکصد جلدی پزشکی قرن نوزدهم میلادی

شرح أسماء العقار

الأغذیة و الأدویة