آصفی، مقیم‌الدین بن نعمت‌الله

    از ویکی‌نور
    (تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
    آص‍ف‍ی‌، م‍ق‍ی‍م‌ال‍دی‍ن‌ ب‍ن‌ ن‍ع‍م‍ت‌ال‍ل‍ه‌
    NUR88340.jpg
    نام کاملمقیم‌الدین بن نعمت‌الله آصفی هروی
    تخلصآصفی
    نام پدرنعمت‌الله
    ولادت853ق
    محل تولدهرات
    رحلت۹۲۳ق/ ۱۵۱۷م
    اطلاعات علمی
    اساتیدعبدالرحمان جامی

    مقیم‌الدین بن نعمت‌الله آصفی هروی، (853- 923ق/ 1449- 1517م)، شاعر دوره تیموری و از معروف‌ترین شاعران هرات و از شاگردان عبدالرحمان جامی است. دیوان اشعار از جمله آثار اوست.

    نام و نسب

    نام او به درستی معلوم نیست و مورخان و تذکره‎‌نویسان معاصرِ او در این‌باره چیزی نگفته‌‎اند، لیکن در بعضی از مؤلفات متأخر، نام او را کمال‎‌‌‌‌‌‌ الدین و یا مقیم‌الدین نوشته‌اند. پدرش خواجه نعیم‌الدین نعمةالله قهستانی وزیر سلطان ابوسعید گورکان (متوفی ۸۷۳ق/ ۱۴۶۸م) بوده و چون معمولاً به وزیران لقب آصف داده می‎شد، وی به مناسبت مقام پدر، «آصفی» تخلص می‎کرده است[۱].

    معاصرین و اساتید

    آصفی از مقربان بدیع‌‎الزمان میرزا (شاهزاده) و امیر علیشاه نوایی و نیز از شاگردان عبدالرحمان جامی بود و نزد جامی مقامی والا داشت. وی به آراستگی ظاهر معروف بود و بعضی او را خودرأی و خودپسند دانسته‎اند.

    خصوصیات

    آصفی به داشتن ذهن سلیم و طبع مستقیم توصیف شده و امیر علیشیر نوایی قوه حافظه او را ستوده است. وی همچون بیشتر شاعران زمان خود از اشعار خیام، سعدی، امیرخسرو دهلوی، حافظ، جامی، فغانی، هلالی و سجزی متأثر شده و آنها را استقبال و تتبع کرده است.

    شعر

    غزل آصفی غالباً آراسته به الفاظ زیبا و متناسب و دارای مضامین و نکته‌‎های باریک است، به گونه‌‎ای که باید طرز سخن او را در ظهور سبک مشهور به «هندی»، مؤثر و راه‌گشا دانست. بسیاری از اختصاصات سبک مذکور، با آنکه هنوز دوره رواج کامل آن فرا نرسیده بود، در اشعار وی به وضوح دیده می‎شود.

    آثار

    وی صاحب دیوان اشعار بوده و منظومه‌ای به نام «مخزن الاسرار» که به شیوه نظامی سروده شده است را نیز به وی نسبت داده‎اند، ولی به گفته سام میرزا، این مثنوی شهرتی نیافته و دولتشاه و امیرعلیشیر از آن ذکری نکرده‌‎اند. بعضی از اشعار آصفی یا مصراع‌هایی از آن ضرب‌‎المثل شده است، از قبیل «رسیده بود بلایی ولی به خیر گذشت» و «سالی که نکوست از بهارش پیداست».

    وفات

    آصفی بیشتر عمر خود را در زادگاه خود هرات به سر برد و به بلخ و مکه سفر کرد و سرانجام در ۹۲۳ق/ ۱۵۱۷م وفات یافت و در گازرگاه هرات مدفون شد[۲].

    پانویس

    1. مجتبایی، فتح‌الله، ج1، ص432
    2. ر.ک: همان

    منابع مقاله

    مجتبایی، فتح‌الله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1369.

    وابسته‌ها