الاقتراح في علم أصول النحو

الاقتراح في علم أصول النحو
الاقتراح في علم أصول النحو
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	کتاب الاقتراح فی علم اصول النحو
ناشر	ادب الحوزه
مکان نشر	قم - ایران
چاپ	1
موضوع	زبان عربی - نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏9‎‏الف‎‏7
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

برای دیگر کاربردها، الاقتراح (ابهام‌زدایی) را ببینید.

الاقتراح في علم أصول النحو اثر عربى جلال‌الدين عبدالرحمن سيوطى در علم اصول معتبر در علم نحو مى‌باشد.

ساختار

كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و سپس 10 مسأله در اصول نحو و مسائل آن مطرح و مطالب در 7 بخش، تحت عنوانِ كتاب تنظيم شده است.

مؤلف سعى نموده به جميع آراء علماى زمان خويش اشاره كرده و ترتيب مفيدى بر اين آراء ايجاد نمايد و اصول نحوى و قواعد عربى را از كتب ديگر گردآورى كند. از اين‌رو، كتاب حاضر، مرجعى عام، از علم اصول نحو برای مدرسين و مراجعين اهل فن خواهد بود.

كتاب اول به نامِ السماع كه داراى چهارده فرع و يك خاتمه مى‌باشد.

كتاب بعدى در اجماع، كتاب سوم در قياس، كتاب چهارم در استصحاب، كتاب پنجم در انواع استدلال، كتاب ششم در تعادل و تراجيح، كتاب هفتم در احوال استنباط كننده اين علم و استخراج كننده آن كه شامل چهار مسأله مى‌باشد.

مراجعى كه سيطوى برای كتابش به آنها رجوع كرده شامل: لمع الادله في اصول النحو، الاغراب في جدل الاعراب اثر انبارى، الخصائص اثر ابن جنى، الانصاف في مسائل الخلاف اثر انبارى، التذييل و التكميل اثر ابن حيان مى‌باشند.

گزارش محتوا

در مقدمه، به 10 مسأله پيرامون مسائلى چون حدّ علم اصول نحو، حدود نحو، حد لغت و اين‌كه آيا لغت را خدا وضع كرده يا بشر؟، مناسبت الفاظ بر معانى در دلالات نحوى، تقسيم حكم نحوى به واجب و غيره، تقسيم حكم نحوى به رخصت و غير رخصت، معلق بودن حكم به دو چيز يا بيشتر و... پرداخته شده است. در مسأله آخر، به اين مطلب اشاره شده است كه الفاظ به واجب و ممتنع و جائز تقسيم مى‌شوند.

نویسنده در كتاب اول كه درباره سماع مى‌باشد، به تنبيهى درباره عيب بعضى از قرّاء اشاره كرده است. پيرامون اين مطلب كه قراء قرائات مخلتف و نادرى را ذكر كرده‌اند كه برخى باطل مى‌باشد، مؤلف در دو فصل با استناد به كلام پيامبر(ص)، كلام عرب و اسماء قبائلى كه از عرب أخذ شده، مطالبى را مطرح كرده است. وى در ذيل اين فصل، طى 14 فرع به مواردى جهت استشهاد كلام خود و اين كه بعضى از قرائت‌ها صحيح نيست، اشاره مى‌كند. در فصل پایانى از كتاب اول، به حكم شناخت لغت، نحو و تصريف و سپس تواتر و اخبار آحاد و راويان پرداخته است.

تنبيه بعد درباره ادله نحو نزد آقاى «انبارى» است. وى در كتاب دوم به بحث اجماع مى‌پردازد و طى مسأله‌اى بيان مى‌دارد كه آيا اجماع حجت است يا نه. وى در اين راستا سه مذهب و نظريه را بيان مى‌كند و نظريه اجماع سكونى را بررسى مى‌نمايد.

كتاب سوم درباره قياس است و طى فصولى به اركان قياس مى‌پردازد. در فصل اول، موضوع به «مقيس عليه» است و در 18 مسأله به احكام و علل و رأى افرادى چون صاحب مستوفى، ابن جنى و سيبويه درباره علل، اقسام علل، علل‌هاى موجبه و غير موجبه، علت بسيط و مركب، تعليل به دو علت، تعليل دو حكم به يك علت، نقش علت، تعارض علل و تعليل به امور عدمى اشاره شده است.

كتاب چهارم درباره استصحاب و كتاب پنجم پيرامون انواع استدلال است كه از آن جمله است: استدلال به عكس، بيان علت، اصول، استحسان، استقراء و دليل باقى.

كتاب ششم در تعارض و ترجيح است و كتاب هفتم، درباره احوال مستنبطين علم نحو و مستخرجين آن است و در چهار مسأله، به اين نكات پرداخته كه اولین كسى كه نحو و تصريف را وضع نمود چه كسى است؟ همچنين شروط مستنبط چيست؟ و...