کجج تبریزی، محمد بن ابراهیم
| کجج تبریزی، م‍ح‍م‍دب‍ن ابراهیم | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | خواجه غیاث‌الدین شیخ محمد بن ابراهیم کججانی (تبریزی) |
| لقب | خواجه شیخ |
| نام پدر | ابراهیم |
| رحلت | 670ق |
| مذهب | اهل سنت |
| پیشه | صوفی |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | دیوان غیاث‌الدین کججی |
خواجه غیاث‌الدین شیخ محمد بن ابراهیم کججانی (تبریزی) (متوفی 670ق)، مشهور به خواجه شیخ، از صوفیان بنام اهل سنت در قرن هفتم است.
شرح حال
اندک شرح حالی که از وی در دو سه کتاب باقی است، نشان می‌دهد که او از صوفیان بنام اهل سنت در قرن هفتم است. حمدالله مستوفی (680-750ق) در «تاریخ گزیده» که اثری تقریباً معاصر با شیخ کججانی بشمار می‌رود، آنگاه که به شرح حال مشایخ صوفیه در عصر مغول می‌پردازد، درباره وی چنین می‌نویسد:
«شیخ محمد کجوجانی، همان جا مدفون است و آن دهی است از ضیاع تبریز از طرف قبلی [قبله] شهر به یک فرسنگی افتاده؛ معاصر «ابقاخان» بود. وفاتش در سنه سبعین و ستمأئه [(670ق)]». شیخ محمود شبستری (687-740ق) نیز در همان زمان، در کتاب «گلشن راز»، مناظره عارفانه‌ای را با زبان نظم، درباره خواجه محمد کججانی آورده است. دیگر کتابی که مؤلف آن از شاگردان و مریدان شیخ کججانی بوده و توصیه‌های عرفانی او را جمع‌آوری کرده است، کتاب «تذکره خواجه محمد بن صدیق کججانى» می‌باشد. بالاخره چهارمین کتاب، «روضات الجنان و جنات الجنان» است که 300 سال بعد از شیخ کججانی نوشته شده و به شرح حال عارفان و صوفیان مدفون در تبریز و روستاهای آن پرداخته است[۱].
نسب‌شناسی
سنگ قبر شیخ کججانی که اصلی‌ترین سندِ شناسایی اوست، وی را بدین‌گونه معرفی می‌کند:
«هذا روضة الفقير إلی الله الكبير، محمد بن الحاج صدیق بن محمد، في ذي‌الحجة سنة سبع و سبعين و ستمأئة»[۲].
وی از درویشان پرآوازه در سلک صوفیان است که در زمان‌های معاصر خود، نه کسی او و خاندان او را سید خوانده و نه کسی انساب برایش نوشته است و معاصران او، همگی او را شیخ می‌شناسانند نه سید؛ اما 300 سال بعد از وی، «حافظ حسین کربلایی» در کتاب «روضات الجنان و جنات الجنان» او را سید معرفی کرده است[۳].
وفات
تاریخ وفات وی، 670ق، ذکر شده است[۴].
آثار
دیوان اشعاری از وی برجای مانده است که با مقدمه، تصحیح و تعلیقات مسعود راستی‌پور و احسان پورابریشم، منتشر شده است.