دیوان محمد بن حسام خوسفی

دیوان محمد بن حسام خوسفی
پدیدآوران	اب‍ن‌ ح‍س‍ام‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ام‌ال‍دی‍ن‌ (نويسنده) احمدی بیرجندی، احمد (مصحح) سالک، محمدتقی ( مصحح)
عنوان‌های دیگر	شا‌مل قصیده‌ها، غزلها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بندها، مسمط‌ها، مثنویها، قطعه‌ها و ربا‌عیها
سال نشر	1366ش
چاپ	0
موضوع	شعر فارسی - قرن 9ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان محمد بن حسام خوسفی، شامل قصیده‌ها، غزل‌ها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بندها، مسمط‌ها، مثنوی‌ها، قطعه‌ها و رباعی‌های محمد بن حسام خوسفی (متولد 783ق) است. کتاب به اهتمام و با مقدمه احمد احمدی بیرجندی و محمدتقی سالک منتشر شده است.

کتاب با مقدمه‌ای در بررسی وضع سیاسی و اجتماعی و ادبی ایران در قرن نهم هجری آغاز شده است‏، سپس به زندگی محمد بن حسام خوسفی و نام و نسب و تخلص، زادگاه و تاریخ تولد و شیوه زندگی او اشاره شده است. پس از آن به شعر ابن حسام پرداخته شده و چنین آمده است: «ابن حسام به‌طور کلی شاعری است قصیده‌سرا، آن‌هم قصاید مدحیّه در منقبت رسول اکرم(ص) و امیر مؤمنان علی(ع) و سایر پیشوایان مذهبی. کسانی که درباره ابن حسام قضاوت کرده و اشعار او را به محک نقد آزموده‌اند، او را از معدود شاعران استاد قرن نهم هجری می‌دانند که بر علوم زمان و مبانی ادبی و اسلامی عصر خود تسلط کافی داشته و از سنت‌های ادبی شعر و زیروبم‌های سخن و فنون سخنوری آگاه بوده و از اساتید پیش از خود بهره وافی برده است‏.

سبک و شیوه

محمد بن حسام دارای سبک و شیوه مستقلی در شعر نبوده و بیشتر مقلد استادان قبل از خود می‌باشد. به‌طور کلی، سبک وی در قصیده بیشتر خراسانی و در غزل، عراقی است. ابن حسام به علت اعتقاد راستین به اسلام و قرآن و انس زیادی که هم از جهت تلاوت و هم از جهت کتابت با آن کتاب عظیم و مجید آسمانی داشته و هم به سبب تسلط کافی بر احادیث و اخبار و قصص قرآن و سیره، در اشعار خود آیات زیادی را به‌طور کامل و یا بخشی از آنها را درج کرده است و به قصص و روایات، تلمیحات و اشاراتی دارد که نقل همه آنها از گنجایش این مقال خارج است؛ به‌عنوان نمونه در قصیده معروف خود به مطلع:

ای رفته آستان تو رضوان به آستین

جاروب فرش مسند تو زلف حور عین

که در نعت حضرت سیدالمرسلین رسول‌الله(ص) است، چنین گوید:

• ای مالک ممالک ایاک نعبد و ای سالک مسالک ایاک نستعین و...

‏.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.