ویکی‌نور:اجماع

اجماع یکی از روش‌های اصلی تصمیم‌گیری در ویکی‌نور است. اجماع بهترین روش برای رسیدن به اهداف ویکی‌نور است. در ویکی‌نور اجماع به معنی توافق صددرصدی نیست؛ چراکه اغلب قابل دستیابی نیست. تصمیم‌گیری در ویکی‌نور با در نظر گرفتن نگرانی‌های کاربران مختلف و تلاش برای رفع آن‌ها در چارچوب سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌نور صورت می‌پذیرد.

هدف از اجماع‌یابی آن است که اختلافات رفع شود به شکلی که اهداف و سیاست‌های ویکی‌نور رعایت شده باشد اما همزمان کمترین تعداد کاربران ناراحت باشند. از همین رو یک مذاکره با کفایت بیشتر ممکن است به یک اجماع موفق برسد تا بحثی که در آن نزاکت رعایت نمی‌شود.

در بررسی حصول اجماع، کیفیت نظرات، این که از کجا نشئت گرفته‌اند، استدلال مخالفان، و سیاست‌ها و رهنمودهای موجود را در نظر بگیرید. کیفیت یک دیدگاه اهمیت بیشتری دارد تا این که آیا این دیدگاه نظر یک اکثریت است یا اقلیت.

وقتی بر سر موضوعی اجماع شد، این توافق غیرقابل تغییر نیست.

این سیاست توضیح می‌دهد که اجماع چگونه درک می‌شود، چگونه می‌توان از حصول اجماع اطمینان حاصل کرد (و اگر اجماع حاصل نشد چه باید کرد)، و مواردی را که از اجماع‌یابی مستثنی هستند نیز شرح می‌دهد.

حصول اجماع

کاربران ویکی‌نور معمولاً به طور طبیعی به اجماع می‌رسند. وقتی یکی از آنها صفحه‌ای را تغییر می‌دهد، دیگران آن را می‌خوانند و تصمیم می‌گیرند که آیا نیاز به تغییر بیشتری هست یا نه. اگر بین کاربران اتفاق نظر وجود نداشته باشد، در صفحه بحث مربوط با هم گفتگو می‌کنند تا به اجماع برسند.

نتیجه‌ای که از اجماع به دست آید، تمام نگرانی‌هایی که مورد بحث بوده‌اند را مد نظر قرار می‌دهد. در بهترین حالت نتیجه اجماع هیچ مخالفی ندارد، اما در بیشتر موارد نتیجه‌ای که بیشترین توافق روی آن باشد را از بین نتایج ممکن انتخاب می‌کنیم. اگر توافق عمده‌ای به دست نیاید، پروسهٔ اجماع‌یابی شامل تغییر پیشنهادها خواهد بود، به شکلی که نظر موافقان را تغییر ندهد و بتواند نظر مخالفان را جلب کند.

اجماع از طریق ویرایش

اجماع در ویکی‌نور معمولاً پروسه‌ای طبیعی و نامحسوس (پنهانی) است. هر ویرایشی که مورد مناقشه نباشد و واگردانی نشود را می‌توان مورد اجماع دانست. اگر کاربری چیزی را تغییر بدهد و این منجر به هیچ انتقادی نشود، می‌شود چنین تعبیر کرد که اجماع جدیدی به دست آمده‌است. به این ترتیب، دانشنامه مرتب و به طور تدریجی گسترش می‌یابد.

به جز در شرایط خاص، بیشتر اختلافات محتوایی را می‌توان با تغییرات جزئی در وضع فعلی (و بدون اتخاذ تصمیم‌های همه یا هیچ) رفع کرد. بسیار پیش می‌آید که تغییر سادهٔ یک یا چند کلمه نظر تمام کاربران را برآورده می‌سازد. تغییرات چه از ویرایش حاصل شوند و چه نتیجهٔ بحث باشند، باید با همکاری و اجماع‌یابی همراه شوند تا دانشنامه پیشرفت کند.

توصیه می‌کنیم که جسور باشید اما بی‌پروا نه! اگر ویرایش شما واگردانی شد، تلاش کنید ویرایشی دیگر انجام بدهید که در آن دیدگاه سمت مقابل هم در نظر گرفته شده باشد. نظرات خودتان را در صفحات بحث بنویسید.

اجماع از طریق بحث

اگر ویرایش محتوا به تنهایی نتواند به اجماع منتهی شود، آنگاه پروسهٔ اجماع‌یابی علنی‌تر می‌شود: کاربران در صفحه بحث به گفتگو می‌پردازند و تلاش می‌کنند که اختلافشان را با گفتگو رفع کنند. اجماع در ویکی‌نور یک روند مداوم است؛ معمولاً بهتر است که راه حلی که بی‌نقص نیست پذیرفته شود تا منجر به بهبود مقطعی محتوا شود، تا این که برای یک راه حل قطعی مبارزه‌ای طولانی صورت بگیرد.

هر گاه کاربران در حصول اجماع به مشکل برخورده باشند، راه حل‌های مختلفی برای‌شان وجود دارد:

نظر سوم

از یک نفر سوم که بی‌طرف است درخواست می‌شود که دیدگاهش را (که الزام‌آور نیست) در خصوص موضوع مورد اختلاف بیان کند. این روش مناسب شرایطی است که دقیقاً بین دو کاربر اختلاف وجود دارد.

درخواست برای نظر

ایجاد یک نظرخواهی می‌تواند کمک کند تا تعداد بیشتری از کاربران در مورد یک موضوع اظهار نظر کنند. باید توجه کرد که اجماع بر اساس کیفیت آرای (و نه صرفاً بر اساس تعداد حامیان یک دیدگاه) تعیین می‌شود، لذا در چنین شرایطی، استفاده از آرای موافق و مخالف صرفاً باید برای ساختارمند کردن بحث باشد و نتیجهٔ نهایی نباید از شمردن آرا به طور صرف حاصل گردد. نظراتی که به طور مشخص به سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌نور استناد کنند، وزن بیشتری می‌گیرند.

مداخله مدیران

در برخی موارد، اختلافات صرفاً راجع به محتوا نیستند بلکه منعکس‌کنندهٔ اختلافات شخصی یا اختلاف در ایدئولوژی افراد هستند؛ در چنین شرایطی ممکن است نیاز به مداخلهٔ مدیران یا کل اجتماع ویکی‌نور باشد. مدیران راجع به محتوا تعیین تکلیف نمی‌کنند، اما ممکن است که برای اعمال سیاست‌ها مداخله کنند.

تشخیص اجماع

اجماع به این معنی نیست که همه با نتیجهٔ بحث موافق‌اند؛ معنای آن این است که همه حاضر به استوار شدن آن نتیجه هستند. تشخیص اجماع بر اساس کیفیت (و نه کمیت) آرا و نظراتی که طرفین طرح کرده‌اند صورت می‌گیرد، و در چارچوب سیاست‌های ویکی‌نور ارزیابی می‌شود.

سطوح مختلف اجماع

اجماع بین تعداد محدودی کاربر در یک زمان و مکان مشخص، نمی‌تواند ناقض اجماع بزرگتری باشد که توسط اجتماع ویکی‌نور به دست آمده است. برای مثال، اعضای یک ویکی‌پروژه نمی‌توانند تصمیم بگیرند که یک سیاست یا رهنمود به صفحه‌های آن ویکی‌پروژه نباید اعمال شود، مگر آن که بتوانند در سطح وسیع‌تری اجتماع ویکی‌نور را از این تصمیمشان آگاه و موافقتشان را جلب کنند.

در ویکی‌نور برای تغییر سیاست‌ها و رهنمودها، استانداردهایی رعایت می‌شود. اجماعی که برای تغییر سیاست‌ها و رهنمودها به کار گرفته می‌شود باید از درجه بالایی از پایداری و یکپارچگی برخوردار باشد. تغییرات در سیاست‌ها بهتر است که تدریجی و با احتیاط صورت بگیرند.