مناقب الإمام علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام (مناقب مغازلي)
مناقب على بن ابى‌طالب عليه‌السّلام، از آثار مهم ابن مغازلى است كه به ويژه بين شیعیان متداول بوده و كسانى چون ابن بطريق حلّى در خصائص و عمده، اربلى در كشف الغمة، ابن طاوس در الطرائف، علامه حلى در نهج الحق و مجلسى در بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام در سطح وسيعى از آن بهره گرفته‌اند.
| مناقب الإمام علي بن أبي‌طالب عليه‌السلام (مناقب مغازلي) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن مغازلی، علی بن محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الأضواء |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1424 ق یا 2003 م |
| چاپ | 3 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
خصوصيات
- اين كتاب حاوى مناقب بزرگ و مشهورى دربارۀ اميرالمؤمنين عليه‌السّلام مى‌باشد. مناقبى؛ چون حديث غدير، حديث منزلت، حديث طير، حديث مدينة العلم و...
- روايات موجود در اين كتاب از بزرگان و اعلام حديث و ثقات ايشان نقل گشته است.
- روانى تعبير و كلمات در ذكر سلسلۀ سند و... از ديگر ويژگى‌هاى اين اثر شريف است.
- احاديث مرسله در اين كتاب بسيار نادر است كه اين خود عامل مهمى در اطمينان يافتن به محتويات آن به شمار مى‌رود.
- سند برخى از احاديث اين كتاب به ائمه طاهرين عليهم‌السّلام؛ مانند ابوالحسن على بن موسى الرضا(ع) منتهى مى‌شود.
انگيزۀ تأليف
مؤلف مى‌نويسد: چون دوستى اهل‌بيت پيامبر(ص) و چنگ زدن به ريسمان ولايت ايشان را تنها روش و راه مستقيم يافتم، به اندازۀ شناخت خويش به جمع‌آورى فضائل ايشان از آيات قرآنى و فرمايشات نبوى و نيز ذكر معجزاتى كه از جانب ايشان بروز كرده است، پرداختم، تا بدين وسيله براى روز بازگشت ذخيره‌اى فراهم آورم و اميد نجات داشته باشم.
ساختار و گزارش محتوا
كتاب با خطبه‌اى در ستايش پروردگار و با عباراتى برگرفته، از كتاب شريف نهج‌البلاغه و نيز سلام و صلوات بر پيامبر(ص) و خاندان گرامى، به ويژۀ اميرالمؤمنين(ع) و امام حسن و امام حسين عليهما‌السلام و ديگر ائمۀ عليهم‌السّلام آغاز مى‌شود. تعابير زيبا و بلندى كه مؤلف به كار مى‌برد، نشانگر علاقه و شناخت عميق وى نسبت به اين خاندان پاک است.
سپس به ذكر شجره‌نامه على(ع) و نام مادر گرامى ايشان و نيز محل تولدشان مى‌پردازد.
در ادامه كنيه‌هاى ايشان و پس از آن به زمان شهادت ايشان را يادآور مى‌شود.
در بخش ديگر رواياتى را كه در باب تقدّم اسلام اميرالمؤمنين(ع) فراهم آورده و سپس به ذكر احاديث مهمى؛ چون حديث غدير، حديث منزلت، حديث طير، حديث مواخاة، حديث مدينة العلم، حديث رجوع الشمس و غيره مى‌پردازد.
در لابلاى رواياتى كه به ذكر مناقب خاصه اميرالمؤمنين مى‌پردازد، رواياتى در منقبت و فضل ساير اهل‌بيت عليهم‌السّلام نيز فراهم آمده است، از جمله حديث ثقلين، حديث سفينة، حديث مباهله و غيره.
همچنين آياتى را كه در فضل على بن ابى‌طالب عليه‌السّلام و اهل‌بيت عليهم‌السّلام نازل شده، يادآور مى‌شود آياتى نظير مودت ذوى القربى، آيه تطهير، آيه ولايت و غيره.
در ادامه به بيان جريان ازدواج پيامبر اكرم(ص) با حضرت خديجه(س) و خطبۀ جناب ابوطالب در مراسم تزويج ايشان و نيز تاريخ وفات حضرت خديجه و غيره پرداخته شده است. در اين قسمت دو روايت نقل شده، مبنى بر اين كه اولين مسلمان خديجه(س) بوده است.
مؤلف بخش ديگرى از كتاب را به بيان فضائل فاطمۀ زهرا(س) و جايگاه ايشان نزد پدر بزرگوارشان اختصاص داده و رواياتى را در باب محبت پيامبر اكرم(ص) نسبت به حسنين عليهما‌السلام و نيز خبر شهادت امام حسين(ع) ذكر كرده است.
ترجمه
اين اثر توسط سيد محمدجواد مرعشى نجفى به فارسى ترجمه و در سال 1397ق در قم منتشر شده است.
اهداء كتاب
مؤلف اين كتاب را به يكى از بزرگان زمان خود كه نسبت به خلوص اعتقاد وى به ولايت اهل‌بيت عليهم‌السّلام اعتقاد داشته است، اهداء نموده است و از بزرگان معاصر وى كسى را جز شرف‌الدين ابوالقاسم على بن طراد بن محمد بن على زينبى هاشمى عباسى(538-462 ق) سراغ نداريم.
وى حدود 21 سال با مؤلف اين كتاب هم عصر بود.
نسخه‌شناسى
- نسخۀ كتابخانۀ مير حامد حسين در لكنهو كه ظاهرا نسخۀ كاملى نيست.
- نسخۀ كاملى كه در كتابخانۀ بزرگ اسلامى طهران وجود دارد. ميكروفيلم‌هاى اين نسخه در دانشگاه تهران به شمارۀ 4206 و 4207 نگهدارى مى‌شود.
اين كتاب در سال 1394ق يك بار به كوشش محمدباقر بهبودى و با مقدمۀ آيت‌اللّه مرعشى نجفى در تهران و بار ديگر در 1400ق در بيروت به چاپ رسيده است.
نسخۀ برنامه
اين نسخه همان نسخه‌ايست كه با تصحيح محمدباقر بهبودى و همراه با مقدمۀ مرحوم مرعشى نجفى توسط دار الاضواء، بيروت در سال 1424ق، در قطع وزيرى در يك جلد، به ضميمۀ «مناقب على بن ابى‌طالب(ع)» ابن اخى تبوك متوفاى 396ق، منتشر شده است.
منابع مقاله
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 4، مدخل: ابن مغازلى.
- دائرةالمعارف تشيع، ج 1، مدخل ابن مغازلى.
- مقدمه و متن كتاب.