اصفهانی، محمدمهدی

نام	اصفهانی، محمدمهدی
نام های دیگر
نام پدر
متولد	1324 هـ.ش
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	الشامل في الصناعة الطبیة / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه
کد مؤلف	AUTHORCODE3177AUTHORCODE

عصر زندگی و خاندان

محمدمهدى ارباب اصفهانى (1314 -1234ق)، دانشمند و اديب معاصر، پدر ميرزا محمدحسين فروغى ذكاءالملك و از اهالى اصفهان بود.

محمدمهدى در علوم تاريخ و جغرافيا و هيئت قديم و جديد و نجوم بطلميوسى و اروپايى به مقامى والا دست يافت.

ارباب اصفهانى از معتبرترين بازرگانان اصفهان در سده 18 و اوايل 19 ميلادى بوده است. وى همچنين در زمينه‌هاى تاريخ و جغرافيا و هيئت متبحر بوده است. او نخستين ايرانى است كه به تصحيح انتقادى شاهنامه پرداخت.

همه پيشينيان و نياكان وى، به پيشه بازرگانى اشتغال داشته‌اند و همگى به ارباب معروف بوده‌اند. نياى بزرگ او، ميرزا ابوتراب در سال 1148ق به‌عنوان نماينده اصفهان در شوراى كبير مغان كه به دعوت نادرشاه افشار براى تصديق به‌سلطنت‌نشستنش برپا شده بود، شركت داشت.

محمدمهدى ارباب كه براى بازرگانى، زياد به هندوستان سفر مى‌كرد، چندين سال هم در هندوستان (به‌ويژه بمبئى) زندگى كرد كه در آن مدت با انگليسى‌ها و هندى‌هايى كه با دانش‌ها و معارف نوين آشنا بودند، مصاحبت داشت. او تا اندازه زيادى از دانش و آگاهى اروپايى و سياست جهان، باخبر شد و به ريشه و علت برترى اوضاع غربى‌ها بر روزگار مشرق‌زمين پى برد. او يكى از نخستين كسانى است كه اين مسائل را در آثار و نوشته‌هاى فراوانش براى ايرانيان مطرح كرد.

ارباب اصفهانى پس از مرگ در قبرستان محله‌ى آب‌بخشان اصفهان دفن گرديد.

آثار

تصحيح شاهنامه‌ى فردوسى؛
تصحيح تاريخ وصاف؛
نصف جهان، در تاريخ اصفهان؛
جغرافياى اصفهان؛
کتابى در محاكمه بين علم هيئت و نجوم قديم و جديد؛
نقشه‌ى ابنيه‌ى تاريخى اصفهان.

منابع مقاله

اثرآفرينان، زندگى‌نامه نام‌آوران فرهنگى ايران، زير نظر دكتر محمدرضا نصيرى، ج1، ص224-225، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ دوم، 1384.

وابسته‌ها

کتاب الماء (لغت نامه جامع پزشکی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

سر الخلیقة و صنعة الطبیعة موسوم به کتاب العلل / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

الشامل في الصناعة الطبیة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

شرح تشریح القانون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کفایه منصوری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

آتشک / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تذکرة الکحالین / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

في بیان الحاجة إلی الطب و الأطباء و وصایاهم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

التحفة الناصریة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب و فلسفه علوم طبیعی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

الموجز في تاریخ الطب و الصیدلة عند العرب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

فهرس مخطوطات الطب الإسلامي في مکتبات ترکیا / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مختار الحکم و محاسن الکلم / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

غایة الإتقان في تدبیر بدن الإنسان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

قاموس الطب العربي / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

رساله الهارونیة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

نهضت پزشکی یا لزوم تجدید نظر در اصول و مبانی طب امروز / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

کناش في الطب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

المأة في الطب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

الأطباء القوصونیون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

المدخل الی صناعه الطب (ایساغوجی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تکمله دوم طب العترة عليهم السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

گیا (راهنمای گیاهی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

البقراط في الأمراض البلادیة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

منتخب کتاب جامع المفردات مع ترجمة إنکلیزیة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تحفه خانی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

خلاصة التجارب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب طبیعیات شفاء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

أسماء الأدویة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مطلب السؤال / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

فهرست کتب خطي پزشکي و داروسازی کتابخانه ظاهریه دمشق / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجموعه تلخيصات ابن رشد از تأليفات جالينوس / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مطرح الأنظار في تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

شش رساله طبی از بقراط، جالینوس، حنین و رازی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

ضیاء العیون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

النبات / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

فضالة الخوان في طیبات الطعام و الألوان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

14 مقاله از کتاب طبائع الحیوان البحری و البری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

رساله تحقیق البحران / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

رساله بیخ چینی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب یوسفی موسوم به جامع الفوائد / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

المولودین / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

دعوة الأطباء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

الجواهر و صفاتها / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه رسائل طبی محمد بن زکریای رازی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

أدب الطبیب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب فریدی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

شکسته بندی به روش استاد کرمانشاهی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

عین الحیوة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مقالة في نقرس / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب و طبیعت / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

رساله دلاکیه / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب الکسور / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

الأبدال / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

کتاب تشریح بدن الإنسان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

التنویر / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

فهرست مجموعه میکرو فیلمهای نسخه های خطی فارسی و عربی طبی موجود در کتابخانه های هندوستان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تفریح القلوب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه فهرست گزیده نسخ خطی فارسی آسیای میانه و قفقاز در علوم پزشکی

قانون العلاج / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

سه رساله در طب (تدبیر الصبیان، في الجنین و کونه في الرحم، أرجوزة في الحمیات) / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق

غایة الشفاء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجربات حكیم علی گیلانی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

عیون الأنباء في طبقات الأطباء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

قرابادین اعظم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

علاج الأطفال (فارسی) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

الکافي في الطب (الکفایة) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

الکامل العلائي / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

المغني في شرح الموجز (شرح سدیدی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

المساهمه الاسلامیه فی الطب

ألواح الصحة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

ألواح الأدویة / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

چهار رساله طبی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

در آمد بر امور طبیه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

داروهای مورد استفاده در جراحی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

ینبوع الطب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

بیاض وحیدی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تریاق كبیر / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

فاقد المغالطه / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

فارما کوپه آیورودیک هند(بخش فرمولاسیون) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

فوائد الانسان و علاج الابدان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

فواید الانسان / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

فصول الاعراض / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

شرح فصول بقراط / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه قاروره نامه و پنج رساله طبی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

حفظ صحت / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

جلاء العیون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

جامع شفائیه و افادات کامرنیه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

جنگ طبی (سبع رسائل) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

جواهر النفیس، شرح أرجوزة الشیخ الرئیس / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کنز العلوم و الدر المنظوم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه کنز الحکماء و دوازده رساله طبی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب داروهای معدنی در طب سنتی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کفایة الطب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

قرابادین قادری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

دارو شناسی عربی قدیم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

لذت الوصال / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مفتاح الأدویة ناصري / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

محیط اعظم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجربات مهدوی و تریاق اعظم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

شفائیه / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

ریاض الأدویة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تکشیف الحکمة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

خزائن الملوک / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

خلاصه شفائی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

خلاصة الحکمة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه کتاب التکلیس و کتاب بیاض کبیر / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

لب العلاج / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

لغات فیروزی (کتاب المفردات) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

معدن شفاء سادات / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجمع الأدویة ناصری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجمع الأدویه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجموعه هشت رساله طبی از ابن سینا (مجموعة ثماني رسائل طبیة من ابن سینا) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه طبی مشتمل بر كلیات طب (منظوم)، حافظ الصحه، تسهیل العلاج، بحرانیه، وباییه كبیر، وباییه صغیر، مرفق الهیضه و الوبا / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

رساله معرفت اقسام تب و رساله در نوم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مفتاح الأصول / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

میزان الطب (محشی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

المفردات / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجربات اكبری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجربات حکیم میر اعظم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجربات رضایی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجموعه نفیسي / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

نامه احمدی، یا، حفظ الصحة اسلامی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

ناصر المعالجین / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

قرابادین ذکایی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

قرابادین مظهری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه رسائل سبعه در طب، داروسازی و آموزش پزشکی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

رساله کحالی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

رساله جامع الشفاء / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

شفاء العین و عین الدواء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

شافي الأوجاع / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

شرح فارسی فصول بقراط / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

معرفة السموم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تكمله هندی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تألیف شریفي / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تعلیم المبتدئین في معرفة الأبدان و الأعضاء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تذكرة الهند المشهور به یادگار رضایی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب فرشته (دستور الأطباء یا اختیارات قاسمی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب اورنگشاهی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

طب شهابی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

بهج الحذاقت / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

القانون في الطب (طبع طهران) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

دفع المضار الکلیة عن الأبدان الإنسانیة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

آئین تندرستی

معجم الأطباء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی

أسرار الأطباء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

رموز اعظم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

معالجات نفیسی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

تقویم الابدان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مفردات و معالجة الأمراض (جلد دوم از تحفه سعدیه در شرح موجز قانون ابن سینا) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

شرح مشکلات قانون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

الجامع في الأدوية المفردة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

موجز القانون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

الذخیره (تذکره ثابت بن قره) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

طب اکبری / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

تدبیر مسافران و معالجه امراض (زاد المسافرین)؛ رساله متفرقات طبی؛ رساله دلائل النبض / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

موسوعة الثقافة الصحیة

رساله افیونیه (نسخه قدیم) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

شرح فصول بقراط / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجموعه هشت کتاب طبي از جالینوس / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

دوانامه، رساله طبی، رساله احکام الایام و رساله محک نصیب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

في تدبير الأمراض / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

اکسیر اعظم / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

حاذق / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

تنسوخ نامه ايلخاني (تنکسوق نامه) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

شرح الموجز (شرح نفیسی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

موسوعة العلوم العربية / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مقلات گزيده الاعجاز العلمي في القرآن و السنة در: دوره 10 ساله (از آغاز تا سال 1431 هجري قمري) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجموعه گزيده رسائل جابربن حيان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجموعه تاريخ العلوم عند العرب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

مجموعه طب القرآن و المعصومين عليهم السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

همدم بيمار

تغذيه با شير مادر و مسأله خويشاوندي رضاعي

آواي رحيل: نگاهي به بهداشت در سفر بي بازگشت و يادي از سفر کردگان

سخني با ناشران فرهنگ وحي و پاسداران حريم ولايت درباره تغذيه کودکان با شير مادر

اخلاق حرفه اي در خدمات بهداشتي و درماني

تدبير الحبالي و الأطفال و الصبيان / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

الـکليات في الطب / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کشف المکنون عن معالجات القانون / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

الرحمة في الطب و الحکمة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

بهداشت مسجد

کتاب معرفة الأشياء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب منهاج الصناعة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

تذکره اللبيب فيما يتعلق بالطب و الطبيب معروف به ياقوتي، بانضمام رساله دافع الوباء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

لوامع الشبریه فی علاج امراض البشریه / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب ادویه مفرده طب سنتی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب بیاض یوسفی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب تریاق استمناء / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کتاب زمرد فارسی / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

کاربرد طب سنتی در مراقبتهای بهداشتی درمانی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

درع الصحة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه نتیجه الطب، مجموعه اکبری و منافع امینی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

تتمه صوان الحکمة / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

مجموعه اغذیه و ادویه در آثار حکماء اندلس / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس

[[مجموعه رسائل متنوع چهارگانه طبی: مشتمل بر 1- رساله الطب و الرقی، 2- رساله خلاصه طب اکبر، 3- رساله الامراض الحادثه فی العین، 4- رساله کیمیاء الاطعمه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

داروهای شفابخش خانگی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

ریاض الانوار (ریاض عالمگیری) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

المغنی فی تدبیر الامراض و تعریف العلل و الاعراض / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کلیات شفائی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

طب سکندر آبادی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

معرفة الجواهر (جواهر شناسی) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

حدود الامراض / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کشاف العیون / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

رساله در: تدبیر حفظ صحت / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

تحقیق النبض و التفسره / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

الطب الکلی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجموعه هشت کتاب و رساله در ادویه، اغذیه و اشربه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه