کشاورز، کریم
کریم کشاورز (1279- 1365ش)، نویسنده، پژوهشگر، محقق، مترجم معاصر، داستان‌نویس
| نام | کشاورز، کریم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حاج محمد وکیل التجار یزدى |
| متولد | 1279ش |
| محل تولد | رشت |
| رحلت | 17 آبان 1365ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | ادبیات فارسی بر مبنای تألیف استوری |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06934AUTHORCODE |
ولادت
در سال 1279ش در رشت متولد شد. او اهل گیلان و از اعضاى حزب کمونیست ایران و سپس حزب توده ایران بود. کریم کشاورز فرزند حاج محمد وکیل التجار یزدى تاجر ابریشم از افراد فعال در انقلاب مشروطه در گیلان و جزو افرادی بود که به طرف تهران حرکت کردند و محمدعلی شاه را سرنگون کردند. او در دوره اول و دوم مجلس شورای ملی از گیلان به عنوان وکیل مردم انتخاب شد تا اینکه در همان دوره دوم مجلس سکته کرد و درگذشت.
کریم کشاورز برادر بزرگتر دکتر فریدون کشاورز (پزشک متخصص اطفال و از سران حزب توده ایران و نماینده بندر انزلى در دوره مجلس شوراى ملى) و نیز جمشید کشاورز (نوازنده و موسیقیدان) بود.
تحصیلات
کشاورز تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش پشت سرگذاشت و بعد وارد مدرسه فلاحتی آنجا شد و زبان فرانسه آموخت و همانجا هم مترجم شد تا اینکه تحصیل را در مدرسه آلیانس فرانسه در تهران به پایان رساند.
وی در همان زمان‌ها هم با روزنامه‌ها و مجلاّت رشت همکاری فرهنگی خود را آغاز کرد. زبان روسی را در کنسولگری روس در رشت، زمانی که دبیر کنسولگری، مترجم و معلم آنجا بود، آموخت و مدّتی در مدرسه آمریکایی رشت، آموزگار زبان فارسی مبلّغین آمریکایی شد و در دوران نهضت جنگل، کفیل وزارت مالیه بود. در همان زمان هم انجمن فرهنگی در رشت تاسیس کرد که نمایش روی صحنه می‌برد.
فعالیتهای سیاسی
خانواده کشاورز از پدر تا فرزندان همه سیاسی بودند، پدر و برادرش نمایندگان مجلس و جزو افراد فعال سیاسی بودند و خود کریم نیز در حوزه سیاست فعالیت داشت. او بعد از فعالیتهای ابتدایی در رشت به تهران رفت و در ۱۳۰۰ش از وزارت معارف تقاضای امتیاز روزنامه‌ای به نام «قیام» می‌کند و ۲ سال بعد به جرم آزادی خواهی و فعالیّت و گرایش‌های سیاسی به یزد تبعید شد و چند سال در آنجا ماند که منابع مختلف در مورد اینکه او چند سال تبعید شد، اختلاف نظر دارند. به هر حال در همین دوره کشاورز از فرصت استفاده کرد و علاوه بر کارهای فرهنگی در دبیرستان «کیخسروی» به تدریس زبان فرانسه مشغول شد.
کنگره نویسندگان
کشاورز بعد از پایان تبعید دوباره به تهران بازگشت و در ۱۳۲۵ خورشیدی به عضویت هیات رییسه کنگره نویسندگان ایران درآمد و با نویسندگان و شاعران نام آشنای آن زمان از جمله نیما یوشیج، صادق هدایت و... آشنایی پیدا کرد. خودش می‌گوید: رابطه من با صادق هدایت اندکی بیشتر از آشنایی بود ولی آشنایی من با نیما از کنگره نویسندگان شروع شد که مرحوم بهار ریاست آن را داشتند. مرحوم دهخدا، مرحوم فروزانفر، مرحوم هدایت و دیگران در آن کنگره شرکت داشتند و اعضای هیات رییسه کنگره بودند. بنده منشی بودم و همیشه با هدایت در محل هیات رئیسه پهلوی هم می‌نشستیم در آن زمان مرحوم بهار وزیر فرهنگ بود و دکتر شایگان هم که در کنگره شرکت داشت، معاون همان وزارتخانه بود، نویسندگان و شاعران می‌آمدند و آثار خود را می‌خواندند.
کشاورز در برگزاری نخستین کنگره نویسندگان ایران و در انتشار مجلّه پیام نو همکاری کرد و در همان زمان عضو هیات مدیره و دبیر انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی نیز بود.
دستگیری و تبعید به خارک
بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش و فضای اختناقی که حاکم شد، بسیاری از فعالان سیاسی دستگیر و زندانی شدند که کریم کشاورز نیز یکی از آنها بود که بعد از دستگیری به جزیره خارک تبعید شد و مدت ۱۴ ماه را در آنجا در کنار دیگر زندانیان سیاسی گذارند و در آنجا موفق به نگارش موفق به نگارش خاطرات روزانه خود در کتابى ارزشمند شد که «چهارده ماه در خارک» نام دارد.
کشاورز بعد از پایان دوران تبعید از انجام کارهای دولتی منع شد و به کار تألیف و ترجمه پرداخت و دیگر به هیچ وجه دست به فعّالیت سیاسی نزد. در همین زمان به دلیل ترجمه نمایش‌های فرانسوی به فارسی موفق به دریافت نشان طلا از «انجمن امید ترقّی» و در ۱۳۴۵ خورشیدی با ترجمه کتاب «تاریخ ماد» اثر «میخائیل دیاکونف» برنده جایزه بهترین کتاب سال شد.
او همچنین نخستین گام‌ها را در گردآوری ادبیّات عامّه مردم یزد برداشت؛ یعنی زمانی که در این شهر تبعید بود ۲ کتاب درباره آنجا به نام‌های «فی مدّه المعلومه» و «یادداشت‌های حسنک یزدی در سفر گیلان» و چندین گفتار در فرهنگ مردم یزد در مجله «پیام نو» منتشر کرد.
کارهای ترجمه
کشاورز افزون بر زبان گیلکی به زبان‌های روسی و فرانسه مسلّط و با زبان‌های انگلیسی، ترکی و عربی نیز آشنا بود و همین دانستن زبان‌های گوناگون باعث شد تا در حوزه ترجمه یکی از چهره‌های تأثیرگذار باشد زیرا کتاب‌های زیادی ترجمه کرد.
وفات
وى در 17 آبان 1365ش در 86 سالگی در تهران درگذشت و پیکر او در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
آثار
تألیف
- گیلان و هزار سال نثر پارسى- (گزیده‌اى از نمونه‌هاى نثر فارسى در 5 جلد)
- حسن صباح- (براى نوجوانان)
- گیلان- (براى نوجوانان)
- یادداشت‌هاى سفر حسنک یزدى به گیلان- (براى نوجوانان)
- چهارده ماه در خارک
- فی مدّه المعلومه
ترجمه
- نهضت سربداران در خراسان
- کشاورزى و مناسبات ارضى در ایران عهد مغول
- تاریخ ماد تألیف ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف
- تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن 18 تألیف پیگولووسکایا
- آبیارى در ترکستان
- اسلام در ایران تألیف ایلیا پتروشفسکى
- ترکستان‌نامه
- مقدمه فقه اللغه ایرانى
- گزیده مقالات بارتلد
- افسانه‌هاى کردى
- خاطرات دوگل
- تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز تألیف گرانتوسگى
- تاریخ اشکانیان تألیف میخایل میخائیلوویچ دیاکونوف
- قهرمان دوران تألیف لرمانتف
- دوران کودکى تألیف ماکسیم گورکى
- دشمنان، دوبروسکى تألیف پوشکین
- روستائیان تألیف لرمانتف
- عشق بى پیرایه تألیف واندا واسیلوسکایا
- زارع شیکاگو تألیف مارک تواین
- لبخند بخت تألیف گى دوموپاسان
- شهریار کوهسار تألیف ادمون آبو
- شبى در چهارراه تألیف ژرژ سیمنون.
منابع مقاله
ر.ک. درباره کریم کشاورز، خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، ۱۷ آبان ۱۳۹۹