۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ه‌ط' به 'ه‌ط'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ها' به 'ه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ط' به 'ه‌ط') |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
# در همه موارد بخش افعال دین، عدالت باید تعریف شود<ref>ر.ک: همان، ص297، همان، ص46</ref>. | # در همه موارد بخش افعال دین، عدالت باید تعریف شود<ref>ر.ک: همان، ص297، همان، ص46</ref>. | ||
بخش دوم (بندهای 11-27)، علم مدنی را | بخش دوم (بندهای 11-27)، علم مدنی را به‌طور عام و مدنی را بهمثابه بخشی از فلسفه به‌طور خاص معرفی می‌نماید. این بخش از کتاب، فصل پنجم کتاب [[إحصاء العلوم|إحصاء العلوم فارابی]]، یعنی «درباره علم مدنی، علم فقه و علم کلام» را به ذهن خواننده متبادر می‌سازد<ref>ر.ک: علی‌محمدی، علی، ص62</ref>. | ||
مقایسه دو متن نشان می‌دهد که آن‌ها تا حد بسیاری، بهویژه بندهای 11-18 كتاب الملة و صفحات 102-108 کتاب إحصاء العلوم - که به اهتمام عثمان امین منتشر شده است - انطباق دارد و این انطباق ضمن اینکه پیوند محکم دو کتاب را نشان می‌دهد، موجب طرح پرسش درباره تفاوتهای دو متن می‌شود. | مقایسه دو متن نشان می‌دهد که آن‌ها تا حد بسیاری، بهویژه بندهای 11-18 كتاب الملة و صفحات 102-108 کتاب إحصاء العلوم - که به اهتمام عثمان امین منتشر شده است - انطباق دارد و این انطباق ضمن اینکه پیوند محکم دو کتاب را نشان می‌دهد، موجب طرح پرسش درباره تفاوتهای دو متن می‌شود. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
ملت و موقعیت آن و پیوند بخشها و مراتب مدینه با نمونه‌هایی از بخشها و مراتب عالم و قوای نفسانی و مراتب آن و اعضای بدن انسان و مراتب آن، دو کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در حوزه علم مدنی، یعنی مبادئ آراء أهل المدينة الفاضلة و السياسة المدنية را به ذهن خواننده متبادر می‌سازد<ref>همان</ref>. | ملت و موقعیت آن و پیوند بخشها و مراتب مدینه با نمونه‌هایی از بخشها و مراتب عالم و قوای نفسانی و مراتب آن و اعضای بدن انسان و مراتب آن، دو کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در حوزه علم مدنی، یعنی مبادئ آراء أهل المدينة الفاضلة و السياسة المدنية را به ذهن خواننده متبادر می‌سازد<ref>همان</ref>. | ||
این دو کتاب درباره موضوعاتی بحث می‌کنند که تا حدود زیادی یکسان هستند و متن‌هایشان در جاهای متعددی انطباق دارند، اگرچه در جاهای دیگری اختلاف وجود دارد. همچنانکه کسی که در آن‌ها دقت نظر داشته باشد، درمییابد که هر دوی این کتاب‌ها درباره ملت نیز بحث می‌کنند، اما به روشی که با شیوه مؤلف در كتاب الملة متفاوت است. این تفاوت عبارت است از اینکه كتاب الملة، | این دو کتاب درباره موضوعاتی بحث می‌کنند که تا حدود زیادی یکسان هستند و متن‌هایشان در جاهای متعددی انطباق دارند، اگرچه در جاهای دیگری اختلاف وجود دارد. همچنانکه کسی که در آن‌ها دقت نظر داشته باشد، درمییابد که هر دوی این کتاب‌ها درباره ملت نیز بحث می‌کنند، اما به روشی که با شیوه مؤلف در كتاب الملة متفاوت است. این تفاوت عبارت است از اینکه كتاب الملة، به‌طور کلی ملت و واضع آن، علم مدنی و تحقیق و تفحص درباره آن و تبیین آن را معرفی می‌کند؛ یعنی این کتاب ملتی را که باید واضع شریعت برای هر امتی یا هر شهری یا در هر زمانی مشروعیت ببخشد، ارائه نمی‌دهد، بلکه اصولی را که واضع ملت باید بداند و در وضع ملت از این اصول پیروی کند، تبیین می‌سازد؛ اما المدينة الفاضلة و السياسة المدنية، آرا و افعالی را معرفی می‌کند که گویی به هر ملتی مشروعیت میبخشد یا سرمشقی به دست می‌دهد که هرکسی که می‌خواهد هر ملتی را در هر امتی یا در هر زمانی وضع کند، باید به آن توجه داشته باشد؛ بنابراین ارائه آرا را در موجود اول و موجودات بعد از آن را آغاز می‌کند، تااینکه به موجودات طبیعی می‌رسد و آرایی درباره موجودات طبیعی و انسان و گروه‌های انسانی ارائه می‌دهد و مدینه و ملت فاضله را مطرح می‌کند و رئیس و اقسام و مراتب این مدینه یا ملت فاضله را معرفی می‌کند و مدینه‌ها یا ملتهای مخالف مدینه یا ملت فاضله را بیان می‌کند و اینکه ساکنان این مدینه چه کسانی‌اند و افعال و آرایشان چیست را مشخص می‌سازد<ref>ر.ک: همان، ص63-62</ref>. | ||
مقایسه دو کتاب المدينة الفاضلة و السياسة المدنية با كتاب الملة نشان می‌دهد که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در المدينة الفاضلة و السياسة المدنية، دو مثال از ملت ارائه می‌دهد؛ یعنی آراء و افعال ازپیشتعیینشده و مشخصی را وضع می‌کند؛ گویی که آن را برای مدینه یا هر امتی در هر زمانی مشروع می‌سازد؛ اما كتاب الملة درباره علم مدنی‌ای و | مقایسه دو کتاب المدينة الفاضلة و السياسة المدنية با كتاب الملة نشان می‌دهد که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در المدينة الفاضلة و السياسة المدنية، دو مثال از ملت ارائه می‌دهد؛ یعنی آراء و افعال ازپیشتعیینشده و مشخصی را وضع می‌کند؛ گویی که آن را برای مدینه یا هر امتی در هر زمانی مشروع می‌سازد؛ اما كتاب الملة درباره علم مدنی‌ای و به‌طور کلی درباره اینکه ملت چیست؟ واضع آن کیست؟ و اقسام آن چیست؟ تفحص و تحقیق می‌کند. همچنین درباره نمونه‌های اقسام مدینه و مراتب آن در جهان و قوای نفسانی و اعضای بدن انسان بحث می‌کند؛ بنابراین كتاب الملة درباره اصولی به بحث می‌پردازد که [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] ترکیب کتاب‌های المدينة الفاضلة و السياسة المدنية را بر اساس این اصول بنا نهاده است و نیز روشی که وی در این دو کتاب به کار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>. | ||
یکی دیگر از بخشهای این اثر، رساله «دعاء عظيم» است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این رساله نمونه‌ای از تعظیم و اعزاز را در ناحیه افعال زبانی در قالب دعاهایی کوتاه در مجموعه‌ای گردآوری نـموده و نـیایشی فـیلسوفانه را رقم زده است. البته برخی از این دعاها درخواست چیزی از حق مـتعال نـیست و تنها تسبیح و تحمید الهی است یا عرض حال بندهای گرفتار<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص69</ref>. | یکی دیگر از بخشهای این اثر، رساله «دعاء عظيم» است. [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این رساله نمونه‌ای از تعظیم و اعزاز را در ناحیه افعال زبانی در قالب دعاهایی کوتاه در مجموعه‌ای گردآوری نـموده و نـیایشی فـیلسوفانه را رقم زده است. البته برخی از این دعاها درخواست چیزی از حق مـتعال نـیست و تنها تسبیح و تحمید الهی است یا عرض حال بندهای گرفتار<ref>ر.ک: کمپانی زارع، مهدی، ص69</ref>. | ||