عصرة المنجود فی علم الكلام: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع =کلام شيعه اماميه - متون قدیمی تا قرن 14

| مکان نشر =ايران - قم

# دیگر اینکه این کتاب از انوار کتاب الهی و آثار ائمه اهل‎بیت(ع) اقتباس شده، پس عصرة المنجود (پناهگاه اندوهگین) از تمامی غم‎ها و اندوه‎هاست<ref>ر.ک: مقدمه، ص16</ref>‎.

عصرة المنجود که بـعد‎ از‎ [[الصراط المستقيم إلی مستحقی التقديم|صراط‎ مستقیم]] به نگارش درآمـده اسـت، بـا توجه به مباحث مطرح‎شده در آن مى‎توان آن‎ را‎ مکمل‎ [[الصراط المستقيم إلی مستحقی التقديم|الصراط المستقيم]] دانست<ref>ر.ک: شهسواری، حسین، ص60؛ دیانت، علی‌اکبر، ص243</ref>‎ و باید پس از آن تألیف شده باشد؛ زیرا بارها در آن به این کتاب ارجاع داده است<ref>ر.ک: میرشریفی، سید علی، ص37</ref>‎.

[[نباطی عاملی، علی بن محمد|بیاضی]] به‎عنوان متکلمی امامی در مکتب جبل‎عامل، از مشایخ آن بوم، به‎ویژه [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] متأثر بوده و با عنوان «علامه زمان» از او یاد کرده و به شرح برخی از آثارش پرداخته است. او در آثار کلامی خویش، برخلاف [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصیرالدین طوسی]] از صبغه فلسفی دادن به مسائل کلامی خودداری کرده و از متکلمان شیعی پیش از وی پیروی نموده است. از شاخص‎ترین آراء کلامی او، مخلوق دانستن قرآن کریم، اعتقاد به «صرفه» در اعجاز قرآن و قول به «نسبت و اضافه» در ماهیت علم است. [[نباطی عاملی، علی بن محمد|بیاضی]] گرایشی به اندیشه‎های فلسفی نداشته و نمونه‎هایی چون رد استدالال فلسفی بر ضرورت بعثت انبیا و رد قاعده «الواحد» نشان‎دهنده بی‎توجهی او به فلسفه است. بی‌اعتنایی او به شیوه [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصیرالدین طوسی]] نیز شاید به همین سبب بوده و این رویکرد، به‎ویژه در عصرة ‎المنجود بازتاب‎های چشمگیرتری یافته است. [[نباطی عاملی، علی بن محمد|بیاضی]] نسبت به اندیشه‎های صوفیانه نیز روی خوش ننموده است<ref>ر.ک: دیانت، علی‌اکبر، ص243</ref>‎.

اثر مهم وی عصرة المنجود دربردارنده موضوعات و باب‎های مختلف علم کلام است. چنان‎که اشاره شد وی در این اثر از شیوه [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصیرالدین]] دوری گزیده و به متکلمان امامی پیش از او نظر داشته است. در مقام مقایسه میان آنان با آثار کلامی [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصیرالدین‎طوسی]]، باید گفت: [[نباطی عاملی، علی بن محمد|بیاضی]] در این کتاب، کلام خود را با سخن از ضرورت بحث عقلی آغاز می‌کند و «مباحث وجود و احکام آن» در کتاب‎های [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصیرالدین طوسی]] و پیروان او، جای خود را در این کتاب به «وجوب معرفت و طرق آن» داده است. دیگر آنکه برخلاف این آثار که به علت فلسفی شدن نظم مباحث، از موضوعاتی همچون «ضرورت شکر»، «معرفت حدوث اجسام»، «خَلق اعمال»، «استطاعت»، «خلق قرآن» و «مؤمن فاسق» در آنها سخنی نرفته است، [[نباطی عاملی، علی بن محمد|بیاضی]] در کتاب خود به شیوه قدما به‎تفصیل به این مباحث پرداخته است. از همین روست که به اقوال و آراء و ادله معتزله تمایل نشان می‎دهد. پیداست که این اختلاف روش، تنها در نگرش کلامی وی بوده و در مسائلی چون «فلک» که صبغه فلسفی بحث بیشتر است، به آثار [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|نصیرالدین طوسی]] استناد می‎جوید. با توجه به یادکرد [[نباطی عاملی، علی بن محمد|بیاضی]] از الصراط المستقيم، در عصرة المنجود، باید گفت این کتاب ظاهراً در دو دهه پایانی عمر او نگاشته شده است<ref>ر.ک: همان، ص244-243</ref>‎.