واعظزاده خراسانی، محمد
محمد واعظزاده خراسانى (۱۳۰۴ - ۱۳۹۵ش)، محقق، مفسر، متفکر جهان اسلام، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
| نام | واعظ زاده خراسانی، محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | شیخ مهدى واعظ خراسانى |
| متولد | ۵ اسفند ۱۳۰۴ش، برابر با 23 ذى‌قعده 1343ق |
| محل تولد | مشهد مقدس |
| رحلت | یک‌شنبه 28 آذر 1395ش |
| اساتید | آیت‌الله بروجردى |
| برخی آثار | نصوص فی علوم القرآن
زندگی آیت‌الله العظمی بروجردی و مکتب فقهی، اصولی، حدیثی و رجالی وی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00471AUTHORCODE |
ایشان شوهر خاله آیت‌الله خامنه‌ای است.
ولادت
در ۵ اسفند ۱۳۰۴ش، برابر با 23 ذى‌قعده 1343ق، در شهر مشهد مقدس در یک خانواده مذهبى و روحانى دیده به جهان گشود.
تحصیلات
وى پس از گذراندن دوره مکتب‌خانه و مدرسه، در سال 1318ش، همراه پدر بزرگوارش مرحوم حاج شیخ مهدى واعظ خراسانى راهى نجف اشرف شده و تا اواسط سال 1321 در آنجا ادبیات و مقدمات و سطوح ابتدایى فقه و اصول را فراگرفت. در این سال به مشهد مراجعت نمود و در حوزه علمیه مشهد تحصیلات حوزوى را تا سال 1328 در رشته‌هاى مختلف علوم اسلامى، اعم از نقلى و عقلى و معارف و نیز سطوح عالى و بخش‌هایى از درس خارج فقه و اصول را نزد استادان آن حوزه، مانند: آیت‌الله سید یونس اردبیلى، آیت‌الله کفائى، آیت‌الله میرزا مهدى اصفهانى، آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینى، آیت‌الله حاج شیخ مجتبى قزوینى، آیت‌الله حاج شیخ کاظم دامغانى و دیگران طى نمود.
در شهریور سال 1328ش، به حوزه علمیه قم منتقل و طى 11 سال از درس‌هاى استادان بزرگ آن سامان و مراجع تقلید وقت، آیت‌الله بروجردى، آیت‌الله سید محمد حجت، آیت‌الله سید صدرالدین صدر، آیت‌الله گلپایگانى، آیت‌الله اراکى و چند سال از درس اصول حضرت امام خمینى(ره) و از درس فلسفه علامه طباطبایى استفاده نموده و در علوم نقلى و عقلى از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کرد و همچنین اجازه نقل حدیث را از شخصیت‌هاى بزرگى همچون علامه شیخ آقابزرگ تهرانى، علامه سمنانى، آیت‌الله رامهرمزى و آیت‌الله بروجردى اخذ نمود.
وى در حوزه علمیه قم در تدوین کتاب حدیث بزرگ «جامع أحادیث الشیعة» نزد آیت‌الله بروجردى شرکت داشته است و نیز ایشان از مؤسسین و نویسندگان مجله قدیمى و پربار «درس‌هایى از مکتب اسلام» بوده و همراه بزرگان حوزه - که برخى اکنون مرجع تقلید هستند - مانند آیت‌الله مکارم شیرازى، آیت‌الله اردبیلى، آیت‌الله نورى همدانى، در تنویر افکار مردم، خصوصا نسل جوان مى‌کوشیدند.
یکى از پربارترین دوران زندگى ایشان مربوطه به زمانى است که از سال 1339ش، به جهت تدریس در دانشگاه مشهد مقدس (دانشگاه فردوسى) از ایشان دعوت به عمل آمد و با تشویق آیت‌الله شهید دکتر بهشتى در دانشکده معقول و منقول سابق (دانشکده الهیات و معارف اسلامى کنونى) به تدریس مشغول گردید.
ایشان در زمینه‌هاى تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلى، تاریخ فقه، قواعد فقه، تاریخ علوم اسلامى، تاریخ اسلام و گاهى فلسفه و کلام به تدریس و ارشاد دانشجویان همت گماشت و سال‌ها به‌عنوان استاد تمام‌وقت دانشگاه، به تربیت نسل جوان این مرز و بوم پرداخت. چندى هم در دانشگاه علوم اسلامى رضوى مشهد و نیز در دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده الهیات تهران تدریس نموده است.
وى، همچنین علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، به فعالیت‌های فرهنگى دیگرى اشتغال داشته که فهرست‌وار اشاره مى‌شود:
استاد واعظزاده در هیئت‌هاى امناى دانشگاه مذاهب اسلامى، مدرسه عالى شهید مطهرى، دانشگاه علوم اسلامى رضوى و در شوراى عالى کتابخانه ملى عضویت دارد و نیز چندى با سازمان «سمت» همکارى داشته است و نیز دو گروه قرآن و اقتصاد اسلامى در بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى تحت مدیریت وى است.
وفات
او در صبح روز یک‌شنبه 28 آذر 1395ش در سن 91 سالگی‌درگذشت و در حرم رضوی به خاک سپرده شد.[۱]
آثار
از استاد واعظزاده خراسانى آثارى چند به رشته تحریر درآمده که به شرح ذیل است:
- تصحیح و تحقیق دو کتاب «المقنع و الهدایة» از شیخ صدوق؛
- شرکت در تألیف «جامع أحادیث الشیعة»؛
- تحقیق و ترجمه کتاب «الجمل و العقود فی العبادات» از شیخ طوسى؛
- گردآورى و تصحیح و انتشار مقالات کنگره شیخ طوسى در سه جلد و نیز کتاب رجال و فهرست شیخ طوسى از سوى آن کنگره در دو جلد؛
- تحریر مقالات فراوان در مجلات مکتب اسلام، نشریه دانشکده الهیات، نشریه مشکات به زبان فارسى و در مجله الإرشاد، رسالة القرآن، رسالة الثقلین و رسالة التقریب به زبان عربى؛
- سخنرانى‌ها و تحقیقاتى درباره استاد مطهرى که در یادنامه‌هاى ایشان و سه‌تاى از آنها در کتاب «سه گفتار درباره استاد شهید مطهرى» چاپ شده است؛
- سخنرانى‌ها و مقالات راجع به وحدت و تقریب که بخشى از آنها در کتاب نداى وحدت چاپ شده است؛
- مصاحبه‌هاى فراوان که بخشى از آنها در کتاب پیام وحدت و ویژه‌نامه‌هاى کنگره‌هاى وحدت و مجله حوزه و ویژه‌نامه‌هاى علامه جعفرى و حضرت آقاى فلسفى و جز اینها چاپ شده است؛
- تقریرات درس اساتید وى در مشهد و قم در فقه و اصول در چند مجلد؛
- مقالاتى راجع به امام و انقلاب در کتاب امام خمینى و انقلاب اسلامى؛
- مقدمه و تقریظ بر کتاب‌هایى چند از جمله مقدمه مفصل سلسله کتب رجالیه آیت‌الله بروجردى که زیر نظر استاد واعظزاده در مشهد چاپ شده است. نیز مقدمه «الرسائل العشر» از شیخ طوسى که از سوى انتشارات جامعه مدرسین در قم چاپ گردیده است؛
- طرح و مشارکت در تألیف کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سر بلاغته» که زیر نظر وى در گروه قرآن بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى در دست تألیف است که تاکنون پنج جلد از آن چاپ شده است؛
- طرح و مشارکت در تألیف کتاب «نصوص فی الاقتصاد الإسلامى کتابا و سنة و فقها» که در گروه اقتصاد اسلامى آن بنیاد تألیف و تاکنون 9 مجلد از آن چاپ شده است و بقیه در شرف چاپ است؛
- طرح و مشارکت در تألیف کتاب «نصوص فی علوم القرآن» که در گروه قرآن آن بنیاد در دست تألیف است؛
- گردآورى احادیث عترت از طرق اهل سنت با شرکت دیگران که در قم زیر چاپ است؛
- کلیاتى در تاریخ فقه که بخشى از آن در مجله دانشکده الهیات مشهد چاپ گردیده و همچنان ادامه دارد؛
- مقدمات تفسیر هدایت؛
- ترجمه جوامع الجامع؛
- فرهنگ لغات قرآن؛
- فروغ قرآن؛
- امیرالمؤمنین اسوه وحدت؛
- مقدمه کتاب قوارع القرآن؛ و...[۲]
پانويس
منابع مقاله
- خبرگزاری رسمی حوزه
- مقالات محمد واعظزاده خراسانی در پایگاه مجلات نور (نورمگز)
وابسته‌ها
المعجم في فقه لغة القرآن و سر بلاغته
زندگی آیت‌الله العظمی بروجردی و مکتب فقهی، اصولی، حدیثی و رجالی وی
ترتيب أسانيد كتاب الكافي للشيخ الكليني رحمه‌الله
رجال أسانيد أو طبقات رجال كتاب رجال الكشي، فهرست الشيخ الطوسي، فهرست الشيخ النجاشي
رجال أسانيد أو طبقات رجال كتاب التهذيب للشيخ الطوسي
رجال أسانيد أو طبقات رجال كتاب الكافي للشيخ الكليني
الوحدة الإسلامیة، عناصرها و موانعها
حیاة الإمام البروجردی وآثاره العلمیة و اتجاهه فی الفقه والحدیث و الرجال
الجمل و العقود فی العبادات/ترجمه
حوزة العمیة العراقیة و التقریب