فکرت، محمدآصف
محمدآصف فكرت (1325-1401ش)، نویسنده، ادیب، روزنامه‌نگار، مصحح متون، مترجم و شاعر افغانستانی، از چهره‌های برجسته زبان و ادبیات فارسی بوده که به زبان‌های فارسی، پشتو، عربی و انگلیسی نیز مسلط است.
| نام | فکرت، محمد آصف |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | 1325ش |
| محل تولد | هرات |
| رحلت | 7 اردیبهشت سال 1401ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | مقدمه‌ای بر فقه شیعه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07662AUTHORCODE |
ولادت
در سال 1325ش، در هرات افغانستان ديده به جهان گشود.
تحصیلات
تعليمات ابتدايى را در مكتب موفق و ثانوى را در ليسه سلطان غياث‌الدين غورى در زادگاه خويش، هرات، گذرانيد. ليسانس زبان و ادبيات فارسى درى را از دانشگاه كابل و فوق ليسانس روزنامه‌نگارى را از هند به دست آورد.
در افغانستان در راديو، مطبوعات و اكادمى (فرهنگستان) علوم خدمت كرد.
فکرت در سال 1347 وارد فعالیت مطبوعاتی به شکل حرفه‌ای شد و اولین کار جدی خود را با همکاری در مجله «لمر» شروع و در سال 1349 خورشیدی به مزار شریف رفت و در روزنامه دیدار مشغول فعالیت شد.
در سال 1350 خورشیدی که فکرت هنوز بیش از 27 سال سن نداشت، از طرف دولت وقت به فاریاب منتقل شد و به عنوان مدیر مسوول روزنامه «فاریاب» سال‌های مداوم و بدون وقفه این روزنامه را در این ولایت منتشر می‌کرد.
فعالیت و مدیریت در مجله «کتاب»، روزنامه «بیدار»، روزنامه «انیس»، روزنامه «جمهوریت» و عضویت در انجمن تاریخ و آکادمی علوم افغانستان از دیگر کارهای این روزنامه نگار افغانستانی بوده است.
مهاجرت به ایران
با تجاوز ارتش سرخ شوروی به افغانستان، فکرت در سال 1361 کشور خود را ترک کرد و برای سکونت به جمهوری اسلامی ایران و شهر مشهد آمد.
فهرست نگار کتابخانه خطی آستان قدس رضوی
آنگونه که در «دانشنامه آریانا» آمده است، وی در ایران مدت 2 ماه بیکار بود و سپس به عنوان پژوهشگر و فهرست نگار در کتابخانه خطی آستان قدس رضوی وارد فعالیت‌های تحقیقاتی و کتابشناسی شد و آنگونه که خودش گفته است: من بسیاری از تجارب خود را مرهون خدمت در آستان قدس رضوی می‌دانم، یکی از سعادت‌هایی که نصیب بنده شد این بود که من موفق شدم تمام نسخه‌های خطی آستان قدس رضوی را زیارت کنم، ببینم و ورق بزنم و مشخصات آنها را در دفتر ثبت یادداشت کنم، دیدن هر یک از این نسخه‌ها چیزهای تازه‌ای به من آموخت.
عضویت در «بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»
این محقق و نسخه شناس، در سال 1365 خورشیدی، به عضویت «بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی» درآمد و از طرف «سید کاظم بجنوردی» مدیر این بنیاد به سمت‌های «مؤلف»، «مدیر بخش گزینش» و «ویراستار دوم» منصوب شد.
وی در این دوره از فعالیت خود تمام دایرةالمعارف «بریتانیکا» را به فارسی ترجمه و همچنین بیش از 100 مقاله علمی در این مرکز نوشت.
این محقق و نسخه شناس، در سال 1365 خورشیدی، به عضویت «بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی» در آمد و از طرف «سید کاظم بجنوردی» مدیر این بنیاد به سمت‌های «مؤلف»، «مدیر بخش گزینش» و «ویراستار دوم» منصوب شد.
وی در این دوره از فعالیتش تمام دایرةالمعارف «بریتانیکا» را به فارسی ترجمه و همچنین بیش از 100 مقاله علمی در این مرکز نوشت.
عضویت در «بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی»
آنگونه که در «دانشنامه ادب فارسی در افغانستان» آمده است، وی همزمان با فعالیت در بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به عضویت بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی نیز منصوب شد و تا زمان حضور در ایران به عنوان محقق و مؤلف در این بنیاد مشغول فعالیت بود که حاصل آن تألیف و ترجمه چند اثر مهم در حوزه‌های تاریخی، ادبی و اجتماعی می‌باشد.
مهاجرت به کانادا
وی تا سال 1377 خورشیدی در مشهد ساکن بود ولی پس از سال‌ها خدمت در ایران علیرغم میل باطنی خود به کانادا مهاجرت کرد.
وی به صراحت گفته است که هیچ علاقه‌ای برای مهاجرت به غرب نداشته است. وی در این خصوص گفت: من چون به شهر خود یعنی هرات و کابل نزدیک‌تر بودم قطعاً علاقه‌ای نداشتم که به غرب مهاجرت کنم، قوانینی وجود دارد که اگر شما چند سالی در کشوری به خدمات فرهنگی بپردازید باید به شما تابعیت آن کشور را بدهند ولی متأسفانه موفق به گرفتن تابعیت نشدم لذا از روی ناچاری و ناگزیری به کانادا مهاجرت کردم.
استاد فکرت در حال حاضر در کشور کانادا زندگی می‌کند و با داشتن بیش از 70 سال سن همچنان مشغول تحقیق و پژوهش و تألیف است و آثار وی در نشریات مختلف منتشر می‌شود.
وفات
سرانجام این نویسنده و ادیب افغانستانی در روز 7 اردیبهشت سال 1401ش در سن 76سالگی درگذشت.
آثار
شامل تأليف، ترجمه و...
- مناجات و گفتار پير هرات؛
- فهرست نسخ خطى قرآن‌هاى مترجم كتابخانه مركزى آستان قدس رضوى؛
- گزارش سفارت كابل (سفرنامه سيد ابوالحسن قندهارى)، با مقدّمه، حواشى و اسناد؛
- مقدمه‌اى بر فقه شيعه (ترجمه از عربى، نوشته سيد حسن مدرسى طباطبايى)؛
- فهرست الفبايى كتب خطى كتابخانه مركزى آستان قدس رضوى؛
- عين الوقايع (تاريخ افغانستان در سال‌هاى 1207 - 1324، تأليف محمديوسف رياضى)؛
- آكام المرجان في ذكر مدائن المشهورة في كلِ‌ّ مكان (متن جغرافيايى سده چهارم هجرى، تأليف اسحاق بن حسين منجّم)، ترجمه از عربى؛
- كرسى‌نشينان كابل (احوال دولت‌مردان افغانستان در روزگار امير امان‌الله خان، نوشته سيد مهدى فرّخ)، با مقدّمه و حواشى؛
- عين الوقايع (نوشته محمديوسف رياضى، بخش ايران)، با مقدّمه و حواشى؛
- كتاب‌شناسى جهانى ترجمه‌ها و تفسيرهاى چاپى قرآن مجيد به شصت و پنج زبان، ترجمه و نگارش؛
- مصنفات شيعه (ترجمه و تلخيص «الذريعة في تصانيف الشيعة»، تأليف شيخ آقابزرگ تهرانى)؛
- افغانان: جاى، فرهنگ، نژاد (ترجمه An Account of the Kingdom of Kabul، از مونت ستوارت الفنستون)، با مقدّمه و حواشى؛
- فارسى هروى، زبان گفتارى هرات؛
- لغات زبان گفتارى هرات؛
- واژه‌نامه هم‌زبانان؛
- خطّ كوفى؛
- نكهت خاک ره يار، دفتر شعر؛
- نسيم شيدايى، دفتر شعر؛
- اخلاص عمل، ترجمه منظوم صد و ده كلام امام على(ع)؛
- ميخ اوّل بر تابوت استعمار (ترجمه The Afghan Connection، نوشته جرج پاتنجر)، با مقدّمه و حواشى؛
- لَندَى، ترانه‌هاى مردمى پشتو؛
- پيراسته تاريخ‌نامه هرات (تأليف سيفى هروى).
منابع مقاله
وابسته‌ها
عین الوقایع: تاریخ افغانستان در سال‌های 1207 ـ 1324ق
گزارش سفارت کابل: سفرنامۀ سید ابوالحسن قندهاری در سال 1286 و اسناد مربوط به آن
کتابشناسی جهانی ترجمه‌ها و تفسيرهای چاپی قرآن مجيد به شصت و پنج زبان (1515-1980م)
اخلاص عمل: ترجمه و شرح و شرح منظوم 110 (صد و ده) کلام امام علی علیه‌السلام