ذهبی، محمد بن احمد
شمس‌الدين، محمد بن احمد ذهبى (673- 748 ق)، مورخ و محدث سلفى مشهور و نویسنده پركار سده هشتم هجرى، وى نویسنده ده‌ها کتاب رجالى و تاریخى است و تخصص عمده او در دانش رجال و جرح و تعدیل راویان و اخباریان ومحدثان است.
| نام | ذهبی، محمد بن احمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | ذهبی، شمس‌الدین محمد بن احمد
ذهبی، ابوعبدالله محمد شمس‌الدین محمد الذهبی Al-Dhahabi |
| نام پدر | احمد |
| متولد | 673ق= ۵ اکتبر ۱۲۷۴م |
| محل تولد | دمشق سوریه |
| رحلت | 748 ق= ۳ فوریهٔ ۱۳۴۸ |
| اساتید | علاءالدین علی بن محمد حلبی
مسعود بن عبدالله اعزازی ابواسحاق ابراهیم بن داوود عسقلانی |
| برخی آثار | المستملح من کتاب التکملة
رسالة «طرق حديث» من کنت مولاه فعلي مولاه تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00487AUTHORCODE |
ولادت
او در سال 673ق برابر با 1274م، به دنيا آمد. وی اصالتاً ترکمان و از اهالی میافارقین (واقع در ترکیه امروزی) بوده است.
وى علاقه‌ى زيادى به گردآورى حديث داشت و براى تكميل اين علم، سفرهاى بسيارى كرد. او در اين سفرها، از بسيارى از بزرگان و علما حديث شنيد و آنها را ضبط نمود.
اساتید
ذهبی چهار سال آغاز تحصیل را نزد علاءالدین علی بن محمد حلبی (متوفی ح690) که خطی بسیار خوش داشت و در تعلیم کودکان استاد بود، به فراگیری مقدمات گذراند، آنگاه قرآن و نحو را نزد مسعود بن عبدالله اعزازی (متوفی 720ق) آموخت. در 691 با جمعی از دوستانش آموختن علم قرائات را نزد ابواسحاق ابراهیم بن داوود عسقلانی معروف به فاضلی(متوفی 692) که بزرگ قراء عصر و از شاگردان علم‌الدین سخاوی (متوفی 643) بود،آغاز کرد و هم زمان علم قرائات را نزد ابواسحاق ابراهیم بن غالی حمیری(متوفی 708) و علی بن جبریل مصری و استادان دیگر تکمیل کرد و در حدود 693 که بیست سال بیشتر نداشت، به جای شیخ قرائت خود ابوعبدالله محمد عبدالعزیز دمیاطی که بیمار شده بود و در همین سال در گذشت، بر کرسی استادی قرائت نشست. ذهبی از هجده سالگی، هم زمان، سماع حدیث و تحصیل علوم حدیث را آغاز کرد و همه فکر و زندگی‌اش را وقف آن کرد.
وفات
وى، در سال 748ق برابر با 1348م، در 75 سالگى در دمشق وفات يافت.
آثار
وى، نوشتن تاريخ عمومى، تاريخ اسلام و وفيات مشاهير و اعلام را به دوره اسلامى(از مغازى و سيره نبوى تا عصر خود) اختصاص داد و به شيوه ابن جوزى، شرح سال‌شمار رويدادها را تا سال 700 با وفيات بزرگان هر سال درآميخت.
وى، اين مجموعه را تحت عنوان «تاريخ اسلام»، به‌صورت كتابى تنظيم كرده است. آثار ذهبى بسيار مورد استفاده‌ى اهل علم قرار گرفت و در اكثر مواقع، دانش‌پژوهان براى شنيدن احاديث به محضرش مى‌شتافتند.
وى، از تاريخ‌ها و كتاب‌هاى تراجم و رجالى بسيار بهره گرفت و برخى از آنها را خلاصه كرد. وى، تاريخ هفت‌صد ساله اسلامى را به هفتاد دهه تقسيم كرد و به هر دهه عنوان «طبقه» داد.
ذهبى، مختصرى از اين كتاب را فراهم آورد و آن را، «العبر فى خبر من غبر» ناميد و ذيلى شامل حوادث 701 تا 740 بر آن نوشت(چاپ محمد رشاد عبدالمطلب.) و پس از آن نويسندگان ديگرى ذيل‌هايى بر آن نوشتند. ذهبى، خلاصه‌اى نيز از تاريخ اسلام از آغاز تا 744 و وفيات مشاهير هر سال به شيوه سال‌شمار نگاشت و آن را «دول الاسلامى» ناميد و بر آن ذيلى نوشت.
از ديگر آثار وى عبارتند از:
- الكاشف؛
- طبقات القراء؛
- المعجم الكبير و المعجم الصغير.
وابسته‌ها
رسالة «طرق حديث» من کنت مولاه فعلي مولاه
تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام
معرفة القراء الکبار علی الطبقات و الأعصار
مصطلح الحديث مع التطبيقات العملية لكثير من مسائله
العقد الثمين في تراجم النحويين
العقد الثمين في تراجم النحويين(ذهبی)
طلب العلم (فوائد، و نصائح، و حکم)
تعريف ذوي العلا بمن لم يذکره الذهبي من النبلا و هو ذيل علي کتاب سير أعلام النبلاء
کتاب مصطلح الحديث مع التطبيقات العملية لکثير من مسائله
تسهيل المنافع في الطب و الحکمة