خوانساری، سید محمدباقر بن زین‌العابدین
سید محمدباقر موسوى خوانسارى (1226 ـ 1313ق)، معروف به چهار سوقى، عالم و فرزانه و انديشمند رجالى، مهمترین اثر وی روضات الجنات است که یکی از شاهکارهای رجالی تاریخی و ادبی به شمار می‌رود ، برادر آیت‌الله سيد محمدهاشم خوانسارى چهار سوقى
| نام | خوانساری، سید محمدباقر بن زین‌العابدین |
|---|---|
| نامهای دیگر | اصفهانی، محمدباقر
صاحب روضات |
| نام پدر | سید زین‌العابدین |
| متولد | 1189 ش /۱۲۲۶ق / 1811 م |
| محل تولد | خوانسار |
| رحلت | 1274 ش یا 1313 ق یا 1895 م |
| اساتید | حاج محمّد ابراهیم کرباسى |
| برخی آثار | روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04990AUTHORCODE |
ولادت
در روز دوشنبه 22 ماه صفر سال 1226ق برابر با ۱۱۸۹ش در شهر خوانسار ديده به جهان گشود. پدرش، میرزا زین‌العابدین (1192 ـ 1275ق) از دانشمندان و فقیهان مشهور خوانسار و اصفهان بود. خاندان سید محمدباقر به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند. این خاندان، که نسبشان به امام کاظم علیه‌السّلام می‌رسد از گسترده‌ترین خاندان‌های روحانی شیعۀ امامی به شمار می‌آیند.
تحصیلات
دوران کودکى و نوجوانى سید محمّد باقر موسوى خوانسارى در زادگاهش (خوانسار)، در فراگیرى علوم مقدماتى حوزه نزد پدر و جدش سپرى شد و دیرى نپایید که پدر بزرگوارش به اتفاق خانواده‌اش براى همیشه، ساکن اصفهان گردید. وى نیز به اصفهان هجرت نمود و به تحصیل علوم دینى اشتغال پیدا کرد. او نزد دانشمندان بزرگ و کار آزموده و طراز اول اصفهان زانوى شاگردى به زمین زد و در مکتب درس آیات عظام: شیخ محمّدتقى اصفهانى، سید صدرالدین عاملى، حاج محمّد ابراهیم کرباسى، مرحوم سید حسن مدرس، سید محمّد پسر عبدالصمد شهشهانى، و پدر بزرگوارش شرکت کرد.
سفر به نجف اشرف
سید محمّد باقر خوانسارى در سال 1253ق به نجف اشرف هجرت کرد و از محضر علماى آنجا تلمّذ كرد.
اساتید
برخى از اساتيد وى عبارتند از: سيد ابراهیم موسوى قزوينى (صاحب ضوابط) و شيخ حسن (صاحب جواهر)، سید صدرالدین عاملی، سید محمدباقر شفتی (حجت‌الاسلام)، زین‌العابدین خوانساری (پدرش)، حاج محمدابراهیم کرباسی، محمد ایوانکی بیدآبادی
مرجعیت و زعامت دینی
سید محمّدباقر خوانسارى از پدر و برخی بزرگان و استادانش اجازه روایت و اجتهاد گرفت. بر مسند تدریس، قضاوت و فتوا تکیه زد و ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزۀ درسش محل استفاده اهل فضل بود. وی در فقه، اصول و سایر علوم اسلامی، از همه هم شاگردی‌های خود گوی سبقت و برتری را ربود تا جایی که ۹ نفر از بزرگان و فرزانگان جهان تشیع به او اجازه اجتهاد و روایت دادند.
پس از کسب مدارج والای دانش و فضل به اصفهان مراجعت کرد و زعامت دینی آن سامان را عهده دار شد. ایشان با سکونت در محله چهارسوی اصفهان به تدریج در میان مردم به سید محمدباقر چهارسویی یا چهارسوقی معروف گردید و با تکیه بر مسند تدریس، شاگردان زیادی در فقه و اصول ، حدیث، درایه و رجال پرورش داد.
شاگردان
آیت‌الله سیدمحمد باقر خوانساری به تدریس اصول، حدیث، درایه، و رجال پرداخت و شاگردان زیادی را پرورش داد.
مهمترین شاگردان او عبارتند از:
وفات
این محقق برجسته جهان اسلام پس از سال‌ها پژوهش و تحقیقات علمی و تدریس و تربیت ده‌ها فاضل و دانشمند، در شامگاه هشتم جمادی‌الاول سال ۱۳۱۳ق (آبان ۱۲۷۴ش) در سن ۸۵ سالگی بر اثر بیماری ذات‌الریه، پس از چهار روز بیماری دارفانی را وداع گفت.
برادرش میرزا محمدهاشم بر پیکر آن عالم نماز خواند و بر حسب وصیت خودش، در تخت فولاد، در بالا سر مسجد مصلی، نزدیک تکیه آقا رضی، پیش روی قبر مرحوم آقا حسین جیلانی به خاک سپرده شد.
آثار
- روضات الجنان في أحوال العلماء و السادات؛
- أحسن العطية في شرح الألفيّه للشهيد؛
- طرف الأخبار لتحف الأخيار؛
- النهريه؛
- قرّةالعین و سرور النشاتین
- جواهر الآثار و جوائز الابرار
- تسلیة الاحزان فی فقد الاحبة و الاخوان
- ادب اللسان
- ترجمه رسالة الصوم صاحب جواهر
- درر النظیم فی رسم التحیة و التسلیم
- اقسام البلایا النازله فی هذه الدنیا علی الشقی و السعید
- فضل الجماعه؛ خمس؛ فقه؛ النهریه
- شرح حدیث حماد
- دستور العمل للمکلفین
- امر به معروف و نهی از منکر
- اصول الفقه
- حاشیه بر شرح لمعه
- حاشیه بر قوانین الاصول تألیف
- تعلیقاتی بر کتاب‌های فقهی و اصولی