خزعلی، ابوالقاسم
ابوالقاسم خزعلى (۱ فروردین ۱۳۰۴ – ۲۵ شهریور ۱۳۹۴)، یکی از تدوین کنندگان قانون اساسی جمهوری اسلامی (نماینده سمنان در مجلس خبرگان قانون اساسی)، عضو سابق شورای نگهبان برای ۲۰ سال، عضو برجسته جامعه مدرسین و نماینده مجلس خبرگان و مؤسس و دبیر کل بنیاد بین‌المللی غدیر
| نام | خزعلی، ابوالقاسم |
|---|---|
| نامهای دیگر | آیت‌الله خزعلی
آیت‌الله میرزا ابوالقاسم خزعلی ابوالقاسم خزعلی بروجردی |
| نام پدر | غلامرضا |
| متولد | 1304 ش |
| محل تولد | بروجرد |
| رحلت | 1394 ش یا 1436 ق یا 2015 م |
| اساتید | آيت‌الله بروجردى(ره) |
| برخی آثار | موسوعة الإمام الجواد عليه‌السلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01425AUTHORCODE |
ولادت
در سال 1304ش، در بروجرد، از توابع استان لرستان چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم غلامرضا، به شغل ندافی روزگار می‌گذراند و بسیار شیفته خاندان پیامبر(ص) بود؛ به گونه‌ای که شبها فرزند خود را به روضه‌های مخفی و منبرهای استادان با سواد آن روزگار می‌برد تا بذر عشق و محبت به قرآن و اهل‌بیت: در دل و جان فرزندش شکوفه بزند.
اوضاع اقتصادی خانواده آیه الله خزعلی نابسامان بود تا آنجا که مادرش، مرحوم ربابه، مجبور بود محصولات غذایی خانگی، از قبیل ترشی تهیه کند و آن را بفروشد تا کمکی برای مخارج خانواده باشد. آقای خزعلی ده ساله بود که به همراه خانواده و برخی از بستگان به مشهد مقدس مهاجرت کرد و در آنجا روزگار گذرانید.
تحصیلات
وى در 6 يا 7 سالگى به مكتب‌خانه محله «سرسوزنى» در بروجرد رفت. معلم او فردى بود به نام «سيد جعفر شيرازى» كه در مسجد محله درس مى‌گفت. با هجرت به مشهد به دبستان رفت و پس از قبولى در امتحان، در كلاس چهارم ابتدايى مشغول به تحصيل شد و همواره از شاگردان نمونه كلاس بود. پس از پايان رساندن كلاس ششم ابتدايى، به دبيرستان رفت. در آن زمان در مدارس، زبان فرانسوى تدريس مى‌شد؛ وى نيز به فراگيرى زبان فرانسه مشغول بود كه بعدها آن را رها كرد.
در سن 17 سالگى - هم‌زمان با سقوط حكومت رضا شاه و اشغال ايران از سوى متفقين - به كار نوشتن دخل و خرج مغازه‌اى و توزيع جنس‌ها بين كسبه سرگرم بود تا از اين راه، به امرار معاش خانواده كمك كند كه ناگهان، بارقه‌هاى اشتياق به علوم حوزوى و تحصيل در حوزه علميه مشهد، دل و جانش را شعله‌ور ساخت؛ به‌گونه‌اى كه كار و كسب را وانهاد و به تحصيل علوم دينى روى آورد.
مقدمات را در حوزه مشهد فراگرفت و براى تحصيل سطوح به سراغ استادان ممتاز آن ديار رفت. دو سال قبل از ازدواج، راهى قم شد تا از محضر بزرگان آن شهر مقدس نيز بهره گيرد.
اساتيد
- مرحوم سيد جعفر شيرازى (در مكتب‌خانه به ايشان قرآن و مسائل مذهبى را آموخت)؛
- شيخ على‌اكبر دامغانى (صرف و نحو)؛
- محقق قوچانى (مغني اللبيب)؛
- سيد احمد يزدى (معالم، لمعه و قوانين)؛
- مرحوم شيخ هاشم قزوينى (رسائل، مكاسب و كفايه)؛
- شيخ مجتبى قزوينى (بخشى از كفايه)؛
- آيت‌الله بروجردى(ره) (خارج فقه)؛
- حضرت امام خمينى(ره) (خارج فقه و اصول)؛
- آيت‌الله بهجت؛
- مرحوم حاج شيخ جواد خندق‌آبادى تهرانى (اشارات)؛
- علامه طباطبايى (منظومه و اسفار)؛
آيت‌الله خزعلى در دوران تحصيل و مبارزه، با طلاب و فضلاى بسيارى همراه بود كه از ميان آنان مى‌توان به شهيد آيت‌الله مطهرى، شهيد آيت‌الله بهشتى و آيت‌الله ربانى شيرازى اشاره كرد.
حافظ قرآن و نهج‌البلاغة
یکى از ویژگی‌های برجسته آیت‌الله خزعلى، حفظ قرآن و نهج‌البلاغة است. وى بعد از پیروزى انقلاب اسلامى، اقدام به حفظ قرآن و نهج‌البلاغة کرد و در مسابقه سراسرى (در ایران) مقام اوّل در حفظ کلّ قرآن کریم را به دست آورد. در مسابقه بین‌المللى نیز وى، به مقام دوم در حفظ قرآن کریم نایل شد. وى علاوه بر حفظ کلّ قرآن، حافظ تمامى نهج‌البلاغة نیز می‌باشد.
فعالیتهای علمی
در زمينه فعالیتهای علمى، آثارى كه از وى به چاپ رسيده، تفسير سوره فاتحة الكتاب است. همچنين او بر شعرهاى عينيه ابن ابى‌الحديد درباره اميرمؤمنان شرحى نگاشته است و در زمينه‌هاى قرآنى نيز تلاش‌هايى انجام داده است. بيشتر مطالعات و فعالیتهای ايشان درباره قرآن و نهج‌البلاغة است.
فعالیتهای سیاسی
بخش زيادى از زندگى آيت‌الله خزعلى به مبارزه با رژيم طاغوت صرف شده است. او در فاجعه مسجد گوهرشاد در مشهد، نوجوانى ده ساله بود كه فرداى حادثه، با پدرش در محل حاضر شده بود و خود مى‌گويد: «فجايع رژيم پهلوى چنان بود كه بر من تأثير گذاشت و آن شب، تب كردم». از آغازين حركت‌هاى ايشان در مبارزه بر ضد رژيم شاه، تبليغ در رفسنجان و افشاى ماهيت شاه بر سر منبر بود كه به دستگيرى ايشان و تبعيد به گناوه انجاميد.
در ماجراى انجمن‌هاى ايالتى و ولايتى، آيت‌الله خزعلى همواره در كنار امام(ره) بود و از جمله، حامل پيام ايشان براى علماى نجف‌آباد شد. همچنين وى در هيجدهم فروردين‌ماه 1343 به ديدار امام رفت. امام(ره) به‌تازگى آزاد شده بود و روزنامه اطلاعات در آن زمان مطلبى نوشته بود مبنى بر اينكه امام با دستگاه شاه كنار آمده و آزاد شد. اين مطلب باعث تأثر امام شده بود. در جلسه‌اى كه چند روز بعد در فيضيه تشكيل شده بود، آيت‌الله خزعلى به دستور امام بر سر منبر رفت و ماهيت كذب مطلب روزنامه اطلاعات را افشا كرد. اين سخنرانى، در آن روزگار، به دليل حماسى و مستحكم بودن، مشهور شد.
آيت‌الله خزعلى در طول دوران رژيم شاه، يك بار در زندان قزل قلعه زندانى شد و سه بار تبعيد شد. تبعيد نخست ايشان به گناوه و دامغان بود كه سه سال به طول انجاميد. تبعيد دوم به زابل بود و در تبعيد سوم پنهان شد و روى نشان نداد. در اين زمان بود كه حضرت آيت‌الله خامنه‌اى در مخفيگاه به ديدار ايشان رفته و با هم از نزدیک آشنا شدند.
آيت‌الله خزعلى در گزارش‌هاى ساواک، روحانى افراطى، اخلالگر و طرف‌دار خمينى ناميده شده بود. در تبعيد سوم كه وى پنهان شده بود، خبر شهادت فرزندش در قم به دست او مى‌رسد و او در تشييع جنازه فرزندش شركت مى‌كند.
برخى از مسئوليت‌هاى ايشان پس از انقلاب اسلامى به شرح زير است:
- عضويت در مجلس خبرگان قانون اساسى؛
- عضويت در مجلس خبرگان رهبرى در سه دوره متوالى به نمايندگى از مردم استان خراسان؛
- عضويت در شوراى نگهبان قانون اساسى.
وفات
و سرانجام این عالم ربانی؛ عضو برجسته جامعه مدرسین و نماینده مجلس خبرگان در سن۹۰سالگی در تاریخ ۱۳۹۴/۰۶/۲۵ مصادف با ۲ ذی الحجه ۱۴۳۶ درگذشت.
منابع مقاله
برگرفته از پايگاه اطلاع‌رسانى جامعه مدرسين حوزه علميه قم