الإيقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة
الايقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة اثر شيخ محمد بن حسن حر عاملى، با ترجمه فارسی آيت‌الله احمد جنتى، مجموعه‌اى روايى- استدلالى در اثبات «رجعت» و بازگشت امامان شيعه(ع) پس از قيام مهدى موعود(عج) و نقد اندیشه‌های مخالفان است كه به زبان عربى و در سال 1079ق نوشته شده است.
| الإيقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حر عاملی، محمد بن حسن (نویسنده)
رسولی، هاشم (مصحح) جنتی، احمد (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الإيقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة الایقاظ من الهجعه بالبرهان علی الرجعه. فارسی - عربی |
| ناشر | نويد |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1362 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 11ق.
رجعت - احادیث رجعت - جنبههای قرآنی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 141/5 /ر3 ح42041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه مؤلف، پاسخ به سنيان منكر رجعت و ردّ شبهات مطرح شده از سوى برخى از آنها مى‌باشد. اين اثر جامع‌ترين و كامل‌ترين اثرى است كه به بيان آيات و روايات مرتبط با موضع رجعت و بررسى و تحليل آنها پرداخته است.
ساختار
كتاب با مقدمه مؤلف در اشاره به عناوين ابواب آغاز و مطالب كه مجموعه‌اى از دلايل نقلى مربوط به اثبات رجعت مى‌باشند، در دوازده باب و هر باب در چندين بخش ارائه شده است.
كتاب ساختار توضيحى-روايى دارد و نویسنده در لابه‌لاى فصول و ابواب كتاب، ديدگاه خود را با اقول بيان كرده است.
نویسنده در ابتدا، طى مقدماتى، به ضرورت تسليم در مقابل معصومين(ع) اشاره و بر آن تأكيد نموده است. در ادامه، به اجماع شيعه، احاديث متواتره و آيات قرآن بر امكان و صحت معاد استدلال شده و از اين طريق، مجموعه‌اى از دلايل قرآنى و روايى در بخش‌هاى كتاب پيرامون امكان و وقوع رجعت ذكر گرديده است.
در بخش آيات، شصت‌وچهار آيه آمده و سپس شواهدى از امت‌ها و اقوام گذشته مذكور در قرآن نقل و نحوه رجعت و گروه‌هاى رجعت‌كننده مشخص شده است.
گزارش محتوا
باب اول، به ارائه دوازده مقدمه در كليات و اصول بحث، اختصاص يافته است. نویسنده معتقد است از آنجا كه كلام اهل‌بيت(ع) صعب و مستصعب مى‌باشد، نبايد به محض نفهميدن، آنها را انكار نموده و تأويل و تعميق بى‌دليل در آنها جايز نيست. به باور وى، بايد در اين موارد، تنها ظاهر اين روايات را اخذ كرد.
وى پس از بيان ادله‌اى كه به وجوب رجوع به اهل‌بيت(ع) در همه احكام دلالت دارند، راه‌هاى حل تعارض بين دو روايت را نقل كرده است كه عبارتند از:
- عرضه كردن آنها به قرآن و پذيرفتن آنكه موافق كلام خداست.
- عمل به روايت موافق اجماع يا مشهور شيعه.
- رعايت مرجهات دوازده‌گانه.
- رجوع به كتاب‌هاى معتبر شيعه از جمله كتب اربعه.
در باب دوم، در دوازده قسمت، به بيان استدلالات مبنى بر صحت و امكان وقوع رجعت با استفاده از آيات، روايات فريقين، اجماع شیعیان و تاريخ اقوام پيشين پرداخته شده است.
برخى از اين استدلالات عبارت از اينكه:
- رجعت امر ممكنى است كه گوينده راستگو به آن خبر داده است.
- آيات بسيارى- به صراحت يا با كمك روايات معتبرى كه در تفسير آنها وارد شده بر امكان و وقوع آن دلالت دارند.
- احاديث متواترى در تأييد آن وجود دارد.
- علماى شيعه بر صحت آن اجماع و اتفاق دارند.
- اين امر از ضروريات مذهب اماميه است.
- اين مسأله در بنى اسرائيل و امت‌هاى گذشته، در ميان پيغمبران، اوصيا و مردم عادى اتفاق افتاده است.
باب سوم، به نقل آيات مختلف درباره رجعت و مباحث پيرامون آن اختصاص يافته است. نویسنده به اين نكته تأكيد دارد كه عقيده علماى شيعه، اين است كه مدرک منحصر مطلق مطالب دينى، تأييد و امضاى امام معصوم(ع) مى‌باشد؛ از اين‌رو به نقل و بررسى آياتى پرداخته است كه در تفسير آنها، رواياتى وارد شده كه مراد از آيه را مسأله رجعت بيان كرده‌اند.
در باب چهارم، بيست‌وشش حديث، در اثبات اينكه هر چه در امت‌هاى سابق واقع شده، در اين امت هم اتفاق خواهد افتاد، نقل شده است كه از جمله اين امور، مسأله رجعت و بازگشت مردگان به دنيا مى‌باشد.
نویسنده در باب پنجم، با استفاده از شصت روايت شيعى، به اثبات اينكه رجعت و زنده شدن بعضى از مردگان، در امت‌هاى گذشته واقع شده، پرداخته است.
در باب ششم، چهل‌وهفت حديث، مبنى بر وقوع رجعت در ميان انبياء و اوصياى گذشته، نقل شده است.
باب هفتم، اختصاص دارد به نقل بيست‌ونه حديث، در اثبات اينكه در اين امت نيز تاكنون رجعت‌هایى واقع شده است. نویسنده معتقد است كه وقوع اين امر، به اين علت مى‌باشد كه رجعت موعود در آخرالزمان، بعيد شمرده نشود.
برخى از منكران رجعت گفته‌اند كه اگر در آخرالزمان ائمه(ع) بازگردند، اگر امام زمان(عج)، امام مردم باشد، لازم مى‌آيد آنها كه مقامشان بالاتر است، مؤخر باشند و امام دوازدهم(ع) مقدم و اگر ديگران امام باشند، لازم مى‌آيد او از منصب خود معزول شود.
باب هشتم، با استفاده از چهل حديث، به پاسخ به اين پرسش و اثبات اينكه اجمالاً رجعت انبياء و ائمه(ع) در اين امت هم واقع شده، پرداخته است.
در ابواب نهم و دهم، رواياتى نقل شده كه به وقوع رجعت برای جمعى از شیعیان، غير شیعیان، برخى از انبياء و ائمه(ع) و ادله امكان اين امر، دلالت مى‌كنند.
باب يازدهم، درصدد پاسخ به اين پرسش است كه آيا پس از دولت حضرت مهدى(عج) دولتى هست يا نه؟
آخرين باب كتاب، به پاسخ به برخى از شبهات مطرح شده از سوى منكرين رجعت، اختصاص يافته است.
وضعيت كتاب
كتاب توسط احمد جنتى، به صورت تحت اللفظى، به فارسی ترجمه و به وسيله سيد هاشم رسول محلاتى، تصحيح شده است.
در اين ترجمه، مطالب، واضح و رسا بيان شده و تفسير، توضيح و تذكرات لازم مترجم در پرانتز اضافه گشته است؛ همچنين عبارات مبهم و مجمل و كلمات مشكل ترجمه شده است.
اين كتاب با تحقيق و تصحيح مظفر مشتاق نيز ارائه شده است.
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- «امام مهدى(عج) در آينه قلم، كارنامه منابع پيرامون امام مهدى(عج) و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‌رسانى اسلامى مرجع،1388، ج1 ص83.