ابن ‌عبدالحکم، عبدالله ‌بن عبدالحکم

عبدالله بن عبدالکریم بن اعین، مشهور به «ابن ‌عبدالحکم»، حافظ، محدث و فقیه مالکی قرن دوم و سوم هجری قمری در مصر (۱۵۰-۲۱۴ق)، که با مالک‌ بن‌ انس‌ ارتباط مستقیم‌ داشت‌ و پس‌ از اشهب‌ بن‌ عبدالعزیز قیسی‌ (د ۲۰۴ق‌)، ریاست‌ مذهب‌ مالکی‌ به‌ او رسید.

ابن ‌عبدالحکم، عبدالله ‌بن عبدالحکم
NUR68784.jpg

نسب و ولادت

  • ابومحمد عبدالله بن عبدالکریم بن اعین بن لیث مصری مکی، به سال ۱۵۰ق، در اسکندریه به دنیا آمد[۱]. تولد عبدالله‌ را در سال ۱۵۴ یا ۱۵۵ق‌، نیز نوشته‌اند[۲].

استادان و شاگردان

  • ابن ‌عبدالحکم، از مالک بن انس، اسماعیل بن عیّاش و اسد بن فرات روایت کرده است. عبدالله بن ‌عبدالحکم نخست‌ از یاران‌ مالک‌ بن‌ انس‌ بود و ۳ جزء از اجزایِ حدیثی‌ و همه الموطأ را از مالک‌ شنید و به‌ نقل‌ و روایت‌ کتاب‌ «السنة في ‌الفقه»‌ و دیگر آرای او پرداخت‌، پس‌ از آن‌ به‌ شافعی‌ پیوست‌ و از نزدیکان‌ بااخلاص‌ او شد...
  • اولاد ابن ‌عبدالحکم (محمد، عبدالرحمان، عبدالحکم و سعد) و همچنین ربیع بن سلیمان جیزی و محمد بن سهل بن عسکر از او روایت کرده‌اند.

صفات

  • وی از یاران برجسته مالک بود و در مذهب مالک، تفقّه نمود و به دسته‌بندی اصول مذهب وی پرداخت. وی کتاب الموطأ مالک را از خودش شنید و کتاب فقهی «السنة» او را روایت کرد. بشر بن بکر می‌گوید: مالک را در خواب دیدم که گفت: در شهر شما مردی است که به او ابن عبدالحکم گویند؛ از او روایت اخذ کنید که ثقه است.

وفات

  • در تاریخ وفات وی اختلاف است، ولی اکثر منابع آن را در قاهره و به سال ۲۱۴ق، دانسته‌اند. وی در کنار قبر شافعی به خاک سپرده شد[۳]. همچنین درگذشت‌ او را در ۲۱۰ یا ۲۱۳ یا ۲۱۵ و ۲۲۴ق،‌ هم نوشته‌اند[۴].

آثار

  1. سيرة عمر بن عبدالعزيز (61-101ق): علی ما رواه الإمام مالك بن أنس و أصحابه؛
  2. المختصر الكبير في الفقه؛
  3. المختصر الأوسط؛
  4. المختصر الصغير؛
  5. المسائل و أجوبتها؛
  6. الأهوال؛
  7. القضاء في البنيان؛
  8. المناسك.

پانویس

  1. ر.ک: گروهی از پژوهشگران، ج۱، ص488
  2. ر.ک: کسایی، ج۴، ص183
  3. ر.ک: گروهی از پژوهشگران، ج۱، ص488
  4. ر.ک: کسایی، ج۴، ص183

منابع مقاله

  • گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى»، مقاله «عبدالله مصری»، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389ش.
  • کسایی، نورالله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1370ش.

وابسته‌ها