ابن ابی‌شیبه، محمد بن عثمان
محمد بن عثمان بن محمد (حدود ۲۰۷-۲۹۷ق)، مشهور به «ابن ابی‌شیبه»، محدث، مفسر و فقیه قرن سوم هجری قمری است که در زمینه علوم حدیث فعال بود و شاگردان بسیاری را تربیت کرد.
| ابن ابی‌شیبه، محمد بن عثمان | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | عثمان |
| ولادت | حدود ۲۰۷ق |
| رحلت | ۲۸۷ق، یا ۲۹۷ق |
| مدفن | بغداد |
| طول عمر | 90 |
| پیشه | محدث، مفسر و فقیه |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | |
نسب و ولادت
- ابوجعفر محمد بن عثمان بن محمد عبسی کوفی، معروف به «ابن ابی‌شیبه»، اهل کوفه و از موالی بنی‌عبس بود و نسبت وی بدین سبب است. تاریخ ولادت وی به‌درستی روشن نیست. به گفته ذهبی، او در حدود نودسالگی درگذشته است؛ پس می‌توان گفت که ولادت او در حدود سال ۲۰۷ق، بوده است.
تعلیم و تربیت
- بنا بر روایتی که خطیب بغدادی نقل کرده، عبسی قریب هفتاد سال از عمر خویش را در زادگاه خود کوفه گذراند و به سال ۲۷۳ق، راهی بغداد شد و تا پایان عمر در آنجا اقامت داشت و نزد بزرگانی چون یحیی بن معین، احمد بن یونس، منجاب بن حارث، سعید بن عمرو اشعثی و محمد بن عمران بن ابی‌لیلى، به کسب دانش پرداخت.
- «ابن ابی‌شیبه» شاگردان و راویان بسیاری را تربیت کرده که از آن میان کسانی چون ابوالقاسم طبرانی، عثمان بن سماک و ابن صاعد را می‌توان نام برد[۱].
- «ابن ابی‌شیبه» در رشته‌های مختلف علوم از قبیل تاریخ، تفسیر قرآن و فقه آگاهی داشت، ولی توانایی عمده وی در حدیث بود و شهرت او نیز به همین جهت است.
وثاقت
- رجال‌شناسان اهل‌سنت در معرفی شخصیت وی دچار اضطراب شده و حتی تناقضاتی در کلامشان مشاهده می‌شود. گروهی وی را محدثی کذاب و جاعل حدیث معرفی کرده و دسته‌ای او را ثقه و مورداعتماد خوانده‌اند.
وفات
سرانجام او در سال ۲۸۷ق، یا ۲۹۷ق، در بغداد دار فانی را وداع کرد[۲].
آثار
- السنن في الفقه.
- فضائل القرآن.
- التاريخ.
- العرش و صفته.
- زرکلی می‌نویسد: در کتابخانه ظاهریه دمشق اوراقی از مسائل ابن ابی‌شیبه به‌صورت نسخه خطی موجود است[۳].
- سؤالات محمد بن عثمان بن أبي‌شيبة لعلي بن المديني في الجرح و التعديل.
- المسائل.
پانویس
منابع مقاله
- گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى» (مقاله «محمد عبسی»)، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389ش.
- الخطيب البغدادي، أبوبکر أحمد بن علي، «تاريخ بغداد و ذيوله»، دراسة و تحقيق: مصطفى عبدالقادر عطا، دارالكتب العلمية، بیروت، 1417ق.
- الزركلي، خيرالدين، «الأعلام»، دارالعلم للملايين، 2002م.