تاریخ اندیشههای اجتماعی در اسلام
تاریخ اندیشههای اجتماعی در اسلام ، تألیف هدایت‌الله ستوده (متولد 1319ش)، به بررسی و تحلیل آرای اجتماعی اندیشمندان اسلامی که در فضای فرهنگ و تمدن اسلامی رشد کرده‌اند، پرداخته است.
| تاریخ اندیشههای اجتماعی در اسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ستوده، هدایت‌الله (مؤلف) |
| ناشر | آوای نور |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1374 |
| چاپ | اول |
| موضوع | اسلام و اجتما‌ع,تاریخ اجتماعی,جامعهشناسی اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | HN۴۰/س۲/ت۲ |
نویسنده در بخش نخست کتاب، ابتدا نگاهی به تاریخ اندیشههای اجتماعی انداخته و با سیری در تاریخ اندیشههای اجتماعی در اسلام، این بخش را به پایان برده است. در بررسی تاریخ اندیشههای اجتماعی، اقوام ابتدایی را فاقد فرهنگ مدون ذکر کرده، سپس تمدنهای باستانی را در بابل، مصر، ایران، چین، هند و یونان یادآور شده است و عنوان می‌کند که مشخصه اجتماعات شرقی، تأکید بر مبانی مذهبی است و تمدن یونان، پایه‌گذار تمام رشته‌های علوم جدید است. نویسنده در بررسی تاریخ اندیشههای اجتماعی اسلام، ظهور اسلام را همراه با شکل‌گیری نظام اجتماعی، اخلاقی و سیاسی جدیدی در عالم بشریت ذکر می‌کند. در این نظام اجتماعی پدیده‌های طبیعی، تاریخ، پدیده‌های اجتماعی و سنتهای اجتماعی و علم، از جایگاهی رفیع برخوردار هستند.
نویسنده در بخشهای بعدی کتاب، به بررسی اندیشه اجتماعی بزرگان اسلام پرداخته، که با الهام از قرآن، احادیث و روایات به مطالعه تاریخ، طبیعت، جامعه و انسان و مسائل اجتماعی جامعه اسلامی اهتمام ورزیده‌اند.
ستوده، پژوهشگران اجتماعی اسلام را به صورت زیر تقسیم‌بندی نموده است:
- فلاسفه اجتماعی، که به شیوه عقلی به بیان علل وجودی و چگونگی شکل‌گیری جامعه‌ها و نهادهای اجتماعی پرداخته‌اند. از جمله آنها الکندی، ابن رشد، فارابی و ابن سینا هستند که به آثار، اندیشه‌ها، زمینه فکری و اجتماعی این گروه از فلاسفه پرداخته شده است. این گروه از اندیشه‌ورزان، بیشتر در مقطع زمانی قرن سوم و چهارم هجری ظهور دارند.
- مورخان اجتماعی، که کسانی هستند که پدیده‌های اجتماعی را از دیدگاه تاریخی بررسی کرده‌اند. ابن مسکویه، مسعودی، یعقوبی، طبری و ابن خلدون از آن جمله هستند، که به توصیف سرگذشت جامعه اسلامی و سایر جوامع پرداخته‌اند.
- مردم‌نگاران و سفرنامه‌نویسان، که آداب و رسوم، ویژگی‌های فرهنگی، عقاید و هنرها، موسیقی، علوم و فنون جوامع را توصیف کرده‌اند. ابوریحان بیرونی، ابن بطوطه و ناصر خسرو در این گروه قرار گرفته‌اند.
- فلاسفه تاریخ و جامعه‌شناسان، که در آن اندیشههای ابن خلدون و تأثیر او در بنیانگذاری جامعهشناسی و فلسفه تاریخ بررسی شده است. در این بخش، ظهور و سقوط دولتها، نقش محیط در حکومتها، موضوع عصبیت و سایر مباحث فلسفه تاریخ و سیاست گنجانده شده است.
- متفکران اجتماعی عصر جدید، که این بخش به اندیشههای اجتماعی، مصلحان اجتماعی چون سید جمال‌الدین اسدآبادی، علامه طباطبایی، شهید مطهری و دکتر شریعتی می‌پردازد. این گروه از متفکران مسائل اجتماعی و اقتصادی، زمانه خویش را تحلیل کرده، نظریه‌پردازی نموده‌اند. ویژگی مشترک اندیشههای این گروه از متفکران، دین‌گرایی و نقد دین‌گریزی است، که ریشه آن تقلید از فرهنگ غربی است.[۱]
پانویس
- ↑ حقیقت، سید صادق، ص120-122
منابع مقاله
حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.