فرهنگ و خط حکومت اسلامی
فرهنگ و خط حکومت اسلامی، تألیف عبدالمجید معادیخواه (متولد 1326ش) با هدف تبیین امتیازات حکومت الهی نسبت به حکومت‌های طاغوتی، عهدنامه مالک اشتر را مورد بررسی قرار داده است.
| فرهنگ و خط حکومت اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | معادیخواه، عبدالمجید (مؤلف) |
| ناشر | دفتر تبلیغات اسلامی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1362 |
| موضوع | فرما‌ن مالک اشتر -- نقد و تفسیر علی بن ابی طا‌لب(ع)، امام اول، ۲۳ قبل از هجرت - ۴۰ق. نهج‌البلاغه,سیاست و حکومت علی بن ابی طا‌لب(ع)، امام اول، ۲۳ قبل از هجرت -۴۰ق.,اسلام و دولت,اسلام و سیاست |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP ۳۸/۰۲۳/م۶خ۶ |
نویسنده، عهدنامه مالک را که حضرت علی(ع) برای یار باوفایش مالک اشتر نخعی به عنوان دستورالعمل حکومتی نوشته محور مباحث خویش قرار داده و اصول و تمایزات حکومت الهی را از آن عهدنامه استخراج کرده است.
نویسنده در مقدمه کتاب، وجه اساسی تمایز حکومت الهی را عبودیت حق بیان می‌کند و متناسب با این عنوان، نشانه و فرهنگ این نوع حکومت را که گویای آن معنا باشد، بیان می‌نماید. مؤلف در بحث از ضرورت کتاب، با استناد به کلامی از علی(ع)، جلوگیری از هرج و مرج را اساس ضرورت حکومت ذکر می‌کند.
معادیخواه، ملاک حکومت در اسلام را بدین‌گونه بیان کرده که حکومت، حق خداست و ملاک آن هستی‌بخشی، خالقیت و ربوبیت اوست، و ملاک‌های حکومت‌ها باید همه در این جهت باشد. حکومت الهی تکیه بر عبودیت دارد، و فرهنگ آن، فرهنگ عبودیت است که در مقابل فرهنگ حکومت طاغوتی و منیّت است. بر اساس این ملاک، می‌توان تمایزات این دو حکومت را از یکدیگر به این‌گونه توصیف کرد، که مهر و رحمت، مشورت‌پذیری و انصاف از ویژگی‌های حکومت دینی، و خشونت، دیکتاتوری و ظلم از ویژگی‌های حکومت طاغوتی است. برای این ویژگی‌ها، نویسنده به کلمات امام علی(ع) استناد می‌نماید.
نویسنده در بحث از معیارهای اداره حکومت، حق‌گرایی، عدالت‌گرایی و مردم‌گرایی را روشهای اداره حکومت، با الهام از سخنان علی(ع) بیان کرده است.
قوای مسلح، بازار، کارکنان دولت، قضات، محرومان جامعه و دیگر گروهها اجزای جامعه هستند و حاکم باید به درستی تمام این اجزا را با ویژگی‌هایشان بشناسد و با شناخت دقیق با آنها برخورد کند و مسئولیت خویش را در تنظیم روابط اجتماعی به خوبی انجام دهد. نویسنده با توجه به این مطلب صنوف مختلف ملت را که در عهدنامه به آنها اشاره شده، برشمرده و در اهمیت، خصوصیت‌ها، وظایف و جایگاه هر کدام از صنوف، توضیحات کافی بیان کرده است.
بر اساس این کتاب، از توصیه‌های مهم علی(ع) به مالک، مرجع قرار دادن کتاب و سنت در حل مشکلات است. حساسیت دستگاه قضایی و شرایط قضایی، عدالت اداری، ایجاد سیستم بازرسی، نظام و سیاست مالیاتی، اعتماد به مردم و اعتماد متقابل مردم به دولت، صلح‌گرایی، احتراز از خونریزی و پرهیز از آفاتی که ممکن است دولت و حکومت به آن دچار گردد، از دیگر نکات برجسته عهدنامه است، که نویسنده کتاب آنها را شرح و تفسیر کرده است.[۱]
پانویس
- ↑ حقیقت، سید صادق، ص203-205
منابع مقاله
حقیقت، سید صادق، اندیشه سیاسی در اسلام: کتاب‌شناسی توصیفی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی، 1377ش.