سند، محمد
محمد سند (متولد 1382ق)، مرجع دینی، عالم محقق اهل بحرین ساکن نجف.
| نام | شیخ محمد سند |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | حاج حمید |
| متولد | ماه رجب 1382 قمرى |
| محل تولد | بحرین |
| رحلت | |
| اساتید | آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی |
| برخی آثار | بحوث في مباني علم الرجال |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00372AUTHORCODE |
ولادت
آیت‌الله محمد سند در ماه رجب 1382 قمرى (مطابق با آذر ماه 1341 شمسى) در بحرین به دنیا آمد. پدرش حاج حمید از بازرگانان بحرین و از ارادتمندان ائمه اطهار(ع) به ویژه سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین(ع) بود.
تحصیلات
در عنفوان جوانى به ذکاوت و زیرکى مشهور بود، به گونه اى که تحصیلات ابتدائى را در چهار و نیم سالگى آغاز کرد! از آنجا که با سن قانونى آغاز تحصیل فاصله داشت، یک آزمون هوش ویژه از وى به عمل آمد. نتیجه‌اش به گونه اى بود که با این سن کم در مدرسه پذیرفته شد. پانزده و نیم سال داشت که تحصیلات دبیرستانى را به پایان رسانید. در طول دوران تحصیل از دانش آموزان برجسته و ممتاز بود و علاوه بر اشتغال به تحصیل به فعالیت‌هاى دینى از جمله برپایى نماز جماعت در مدرسه و دیگر جاها مى پرداخت.
تحصیلات دانشگاهى
پس از گرفتن دیپلم از طریق یک هیئت آموزشى به دانشکده آموزش عالى دیوید گیم لندن راه یافت و در رشته مهندسى تحصیل کرد و با نبوغ ویژه‌اش با یک سال تحصیل موفق به اخذ مدرک کاردانى شد. در سال دوم ماده‌هاى تکمیلى را اخذ کرد و به دانشکده تخصصى امپریال ملحق شد. در این مرحله در تحصیل کوشا بود و در اواخر سال دوم نسبت به ادعاها، اشکالات و اتهامات بى اساس راجع به مذهب اهل بیت(ع) که به منظور بدبین کردن دیگران صورت مى گرفت، عمیقاً به فکر فرو رفت. و این در حالى است که بهترین و قوى ترین پاسخ ها را در میراث غنى همین مذهب مى توان یافت و بدان وسیله از مذهب در مقابل ادعاها و اشکالات دفاع کرد. با این اندیشه بود که تصمیم گرفت تحصیل در دانشگاه‌هاى انگلیس را رها کند و به شهر مقدس قم، که یکى از مراکز علوم دینى اهل بیت است، سفر کند. این اندیشه از سابق در ذهنش تبلور یافته بود، اما در دوران تحصیلش در کشورهاى غربى شکوفاتر شد، و سرچشمه آن هم روحیه ولایى بود که از زمان کودکى با گوشت و خونش عجین گشته، باعث مى شد مظلومیت اهل بیت(ع) و غربت امام عصر(عج) را لمس کند. او شاهد فعالیت‌هاى فرهنگى دشمنان مکتب اهل بیت(ع) و شبهاتى بود که بین جوانان و دانشجویان مى پراکندند. به این سبب بود که تصمیم به ترک دانشگاه و ورود به حوزه علمیه براى تحصیل علوم و معارف اهل بیت(ع) گرفت تا بتواند به این شبهات پاسخ گوید. بسیارى از دوستان و استادانش به او اعتراض کردند و کسى که بیشترین مخالفت را با(تصمیم) او داشت، استادى یهودى بود که به نبوغ و استعدادش پى برده بود حتى به او پیشنهاد کرده بود که همه مخارج تحصیلش در لندن را بر عهده بگیرد، اما نتوانست او را از تصمیمش که پیمودن راه خدمت به امام حجت(عج) بود، منصرف سازد. دلمشغولى او چگونه رفتن به شهر مقدس قم و عملى کردن این عزم بلند بود. تا این که در سالگرد پیروزى انقلاب اسلامى ایران براى او این فرصت پیش آمد، چرا که گروهى از دانشجویان در تهران از گروهى از دانشجویان لندن براى شرکت در یک همایش فکرى دعوت به عمل آوردند و در پى این دعوت بود که ایشان از لندن به تهران آمد و از شدت شوقى که داشت به جاى رفتن به آن همایش مستقیماً از فرودگاه تهران به شهر مقدس قم رفت!
تحصیلات حوزوى
محمد سند در بدو ورود به شهر مقدس قم در سال 1400ق (1358ش) با سختى ها و مشکلات فراوانى(اعم از مالى و حقوقى) رو به رو شد، اما در اثر ارتباط با برخى از علما از این مرحله حقوقى عبور کرد و توانست در یکى از مدارس علوم دینى مستقر شود. او اشتیاقى وافر داشت به طورى که شب و روز و در ایام تحصیل و در تعطیلات او را به کسب علم وا مى داشت. این اشتیاق وافر باعث شد هر آنچه مانع دانش پژوهى وى مى شد، از سر راه برداشته شود. سر انجام دروس مقدمات و سطح و سطوح عالى را (که معادل کارشناسى و کارشناسى ارشد در دانشگاه است) در طى سه سال و نیم در سال 1403ق (1361 ش) به پایان رساند! دلیل کسب این موفقیت این بود که او شب و روز نداشت! و به طور مستمر و پر حجم حتى در تعطیلات تابستانى و جز آن، حتى در شب همان روز درسى اش هم درس مى خواند. او کتاب‌هاى درسى متداول در نظام آموزشى حوزه در ادبیات عرب (شامل صرف و نحو و بلاغت و عروض) و نیز متون کهن همچون شرح نظام، مطول، شرح شمسیه و مغنى اللبیب را در محضر اساتید حوزه خواند. همچنین منطق و فلسفه و علم هیئت را نیز تحصیل کرد. پس از اتمام دروس سطح عالى بود که به درس خارج پیوست.از علما و بزرگان حوزه عراق(نجف) و ایران که به سبب اوضاع سیاسى که براى عراق پیش آمد در قم مجتمع بودند، بهره‌ها برد و با استفاده از این فرصت طلایى بود که شخصیت علمى اخلاقى اش زیر نظر بزرگان حوزه و مراجع عظام شکل گرفت. ایشان نزد علماى بزرگ حوزه علمیه در فقه و اصول و تفسیر و رجال تلمذ کرد و همگان بر دانش و فضل وى با وجود سن کمش گواهى دادند.
اساتید
از میان علماى حوزه علمیه نجف و قم که آیت‌الله سند بهره برد از این بزرگان مى توان نام برد:
- آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی (از طریق گوش دادن به نوارهاى درسى حدود هزار جلسه).
- آیت‌الله سید محمد روحانى. 8 -9 سال در قم دوره اصول و نیز بحث بیع و بخشى از خیارات. و حدود سه سال شرکت بحث هایى که در ایام تعطیل در موضوع قواعد فقهى و اصولى برگزار مى شد و در جلسه استفتاء هم ادامه یافت.
- آیت‌الله میرزا هاشم آملى لاریجانى (درس خارج کتاب الصلاة عروة الوثقى به مدت هشت سال).
- آیت‌الله سید على فانى (بهره‌مندى دوساله به طور فشرده از مباحث محورى علم اصول به شکل عرضه و مباحثه؛ نیز کتاب طهارت، صلات، اجاره، قضاء و مجموعه اى از قواعد تفسیر).
- آیت‌الله حسین وحید خراسانى (دوره اصول قدیمى به مدت هشت سال).
- آیت‌الله میرزا جواد تبریزى(درس فشرده فقه و اصول معظم به مدت سه سال و مشارکت در جلسه تدوین کتاب منهاج الصالحین).
- آیت‌الله علامه حسن زاده آملى(کتاب اشارات در علوم عقلى).
- آیت‌الله جوادى آملى(کتاب‌هاى شفاء، اسفار، و فصوص الحکم).
- آیت‌الله یحیى انصارى شیرازى(آیت‌الله سند نزد ایشان که از شاگردان علامه طباطبایى است- عقائد، شرح تجرید، منظومه منطق و حکمت سبزوارى و یکى از مجلدات اسفار را خواند).
- محقق کجورى(از شاگردان محقق عراقى و میرزا مهدى اصفهانى صاحب مکتب تفکیک).
- آیت‌الله سید محمد تقى قمى(شرکت در جلسه هفتگى ایشان به مدت پنج سال در اوایل زمانى که در درس خارج فقه شرکت مى کرد).
- شیخ مازندرانى(فقیه، مفسر و متکلم، شاگرد آیت‌الله سید هادى میلانى).
- شیخ احمدیان(از از اعضاى اصلى هیئت استفتاى مرجع عالى قدر آیت‌الله سید عبد الهادى شیرازى).
- آیت‌الله محمد حسین حججى(فقیه محقق و مفسر و صاحب تفسیر 12 جلدى(چاپ نشده) از شاگردان آیت‌الله حسین حلى و آیت‌الله خویى و مرحوم آیت‌الله سید محمود شاهرودى).
- سید محمود دهسرخى(عالم زبردست و حدیث شناس و ضمناً پدر خانم آیت‌الله سند).
- آیت‌الله سید محمد جواد ذهنى(سه دوره کتاب تشریح الافلاک شیخ بهایى و کتاب هیئت فارسى و نیز برخى علوم غریبه).
- مرحوم مدرس افغانى(در ادبیات عرب) وى در ادبیات و لغت مورد اعتماد علما بود و شاگردان زیادى تربیت کرده بود.
- آیت‌الله محمد تقى بهجت(به مدت پانزده سال رفت و آمد به طور متناوب ماهانه یا در مناسبت‌ها نزد این فقیه عارف به منظور تهذیب نفس).
- آیت‌الله شیخ محمد غروى(با تلمذ در محضر این مجتهد برجسته و صاحب نظر در عرفان و نیز نزد دیگر علماى بزرگ مباحثى آموخت و تجاربى اندوخت و براى شناخت راه‌هاى پاسخ گویى به طعنه‌ها و نقد هاى بر عرفان کوشید).
- آیت‌الله سید احمد خوانسارى(شاگرد صاحب کفایه).
- مرحوم میرزا کاظم تبریزى(به مدت چهار سال).
تدریس
آیت‌الله سند خیلى زود هنگام تدریس خارج را به درخواست مرحوم آیت‌الله سید محمد روحانى و آیت‌الله میرزا هاشم آملى شروع کرد. این دو بزرگوار او را شایسته و واجد شرایط تدریس خارج مى دانستند. ایشان هم به طور مستمر به تدریس در فقه و اصول و رجال و عقائد و تفسیر مى پرداخت.
آثار
فقه
- منهاج الصالحين؛
- سند الناسكين؛
- سند الناسكين شرح استدلالي للمناسك؛
- استفتاءات الحج و العمرة؛
- شرح العروة الوثقى؛
- إتمام المسافر في جميع مشاهد المعصومين (عليهم‌السلام)؛
- الشهادة الثالثة؛
- الموسوعة القضائية؛
- هيويات فقهية؛
- فقه المصارف و البنوك؛
- ملكية الدولة الوضعية؛
- فقه الطب؛
- القواعد الفقهية؛
- رسالتان في ماء الشعير الفقاع و ملت الشعير؛
- تحديد الفجر.
عقاید
- الإمامة الإلهية؛
- الدائرة الإصطفائية الثانية؛
- مقامات النبي و النبوة؛
- مقامات فاطمة (سلام‌الله‌عليها) في الكتاب و السنة؛
- دفاع عن النبي(ص) كرامة الإنسانية؛
- الرجعة؛
- بصائر عقائدية؛
- المسائل العقائدية؛
- الفوائد العقائدية؛
- أصول إستنباط العقائد؛
- خلاصة معرفية؛
- عوالم الإنسان و منازله؛
- إسلام معية الثقلين؛
- نظرية الإعتبار القديمة و الحديثة؛
- نيات و خواطر؛
- العقل العملي.
امام زمان(عج)
- الإمام المهدي(عج) و الظواهر القرآنية؛
- فقه علائم الظهور؛
- المشروع السياسي للإمام المهدي(عليه‌السلام)؛
- المهديون الاثنا عشر؛
- دعوى السفارة في الغيبة الكبرى.
شعائر
- الشعائر الدينية؛
- الشعائر الحسينية؛
- أسرار زيارة الأربعين؛
- التوسل عبادة توحيدية.
سیره
- الإمام الحسن بن علي (عليه‌السلام) شجاعة، قيادة؛
- نتف من حياة الإمامين الكاظمين (عليهماالسلام)؛
- نبذة من حياة العسكريين (عليهماالسلام)؛
- زينب سر أصحاب الكساء (عليهماالسلام)؛
- عدالة الصحابة.
فقه سیاسی
- أسس النظام السياسي عند الإمامية و الحاكمية بين النص و الديمقراطية؛
- التوحيد في المشهد الحسيني؛
- العولمة و الإرهاب؛
- مسائل معاصرة في الساحة الدولية؛
- الرأي الآخر في الوحدة و التقريب.
تفسیر
- كتاب ملاحم المحكمات؛
- أمومة الولاية و المحكمات لتفسير القرآن.
اصول فقه
- سند الأصول في جزأين و تتلوهما؛
- بحوث في الإجتهاد و التقليد الأصولي.
رجال
- مباني علم الرجال[۱].
پانویس
- ↑ پایگاه اینترنتی «المرجع‌الدینی الشیخ محمد السند»
منابع مقاله
وابسته‌ها
بحوث في الإجتهاد و التقلید الأصولي
أسس النظام السياسي عند الإمامية (انتشارات الأمیرة)
أسس النظام السياسي عند الإمامية (انتشارات مدین)
الاجتهاد و التقليد في علم الرجال و أثره في التراث العقائدي
سند الأصول: بحوث في أصول القانون ومباني الدلالة
مقامات فاطمة الزهراء في الکتاب و السنة
أم مقامات فاطمة الزهراء علیهاالسلام في الکتاب و السنة
مقامات حضرت فاطمه علیهاالسلام در کتاب و سنت
الحیاة السیاسیة للإمامین العسکریین علیهماالسلام
سند العروة الوثقی (صلاة المسافر)