شفیع، محمد
مولوی محمد شفیع (1883–1963م)، از اساتید زبان‌شناسی و ایران‌شناسی پاکستانی و مسلط بر زبانهای فارسی و عربی بود.
ولادت
پرفسور مولوی محمد شفیع در 6 آگوست 1883م در قصبه کسور در استان پنجاب متولد شد.
تحصیلات
تحصیلاتش را در همانجا گذراند و در سال 1905 وی کارشناسی خود را در رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه پنجاب به پایان رساند و سپس کارشناسی ارشد خود را در رشته ادبیات عرب به پایان رساند.
در سال 1906 ، وی در گروه آموزش به عنوان استاد دوم در مدرسه عادی ، لاهور و بعداً به عنوان بازرس مدارس کار کرد.
مولوی محمد شفیع در سال 1915 با بورسیه دولت هند برای تحصیلات عالیه به انگلستان رفت و تا سال 1918 در دانشگاه کمبریج تحصیل کرد. وی پس از گذراندن دوره کارشناسی از آنجا ، به تحقیق در زمینه زبان عربی ادامه داد و سپس از آنجا کارشناسی ارشد را گذراند و در همین حال ، در سال 1918 ، فرصت تدریس زبان و ادبیات اردو را در آنجا یافت.
وی به لاهور بازگشت و در فوریه 1919 به عنوان استاد زبان عربی در دانشگاه پنجاب منصوب شد و در اینجا به تدریس در بخش زبانهای عربی و فارسی ادامه داد. محمد شفیع به عنوان مدیر موقت به جای وی منصوب شد. پروفسور محمد شفیع از سال 1921 معاون اصلی شد و پس از مرگ آقای AC Wolner در 22 ژانویه 1936 وی مدیر کالج شرقی دانشگاه پنجاب شد. در 30 سپتامبر 1942 ، مولوی محمد شفیع به عنوان استاد عربی و مدیر کالج استعفا داد. از طرف دولت در سال 1942 به وی لقب خان بهادر داده شد.
پروژه دائرةالمعارف اردو اسلام که با تلاش و کوشش دکتر سید عبدالله اجرا شد. وی پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه ، نظارت بر ترجمه دائرةالمعارف به زبان اردو را آغاز کرد. دائرةالمعارف اردو از اسلام: این بخش در سال 1950 برای ترجمه چهار جلد از دائرةالمعارف لیدن تأسیس شد. کار ترجمه تا سال 1960 به پایان رسید.
پس از بازنشستگی ، وی همچنین به عنوان مدرس موقت (نیمه وقت) در گروه کالج شرقی اردو کار کرد و همچنین در زمان‌های مختلف تا سال 1961م به عنوان رئیس دانشکده کار کرد.
تخصص‌ها
استاد دکتر مولوی محمد شفیع، در زبانهای فارسی و عربی متبحر بود و در ایران‌شناسی و علوم اسلامی در مرتبه والایی قرار داشت. استاد بدیع‌الزمان فروزانفر در قصیده‌ای وی را ستوده که مطلعش این است: دهر و دوران کم آورد فرزند چون محمد شفیع دانشمند استاد دکتر شفیع در 1954م، ریاست اولین هیئت عالی‌رتبه فرهنگی پاکستان را - که از ایران دیدن کرد - به‌عهده داشت که به عضویت و شامل 14 تن از استادان برجسته ایران‌شناسی و ادب فارسی وقت از دانشگاه‌های پنجاب، سند، کراچی، پیشاور و داکا بوده است[۱].
وفات
سرانجام این اندیشمند بزرگ پاکستانی در نیمه شب 18 شوال 1372ق ، برابر با 14 مارس 1963م در لاهور درگذشت.
آثار
- تصحیح مثنوی وامق و عذرای عنصری بلخی؛
- تتمه صوان الحكمة از علی بن زید بیهقی: ترجمه فارسی موسوم به درة الأخبار (تدوین و تحشیه)؛
- مطلع السعدين عبدالرزاق سمرقندی (تدوین و تحشیه با معانی و فرهنگ)؛
- مکاتبات رشیدی، از رشیدالدین فضل‌الله همدانی (متن فارسی با تعلیقات مشروح)؛
- تذکره میخانه، از ملا عبدالنبی فخرالزمانی قزوینی (متن با تعلیقات مشروح) [۲].
پانویس
منابع مقاله
پایگاه اینترنتی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، زبان و ادبیات فارسی در پاکستان طی قرن بیستم میلادی، به آدرس: http://icro.ir/index.aspx?pageid=32738&p=58&showitem=11138