ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد
ابوريحان محمد بن احمد بيرونى (362-440ق)، ستارهشناس، ریاضیدان، تاریخدان، جغرافیدان، هندشناس، فیلسوف، داروشناس، از دانشمندان بزرگ قرن چهارم و پنجم هجرى
| نام | ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد
بیرونی، محمد بن احمد بیرونی خوارزمی، محمد بن احمد Al-Biruni |
| نام پدر | احمد |
| متولد | 362ق |
| محل تولد | بيرون در حومۀ خوارزم |
| رحلت | 440 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تحقیق ما للهند
الآثار الباقیة عن القرون الخالیة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE2155AUTHORCODE |
ولادت
در 14 شهریور 352 ش (دوم ذى الحجه سال 362ق) در محلّى به نام بيرون در حومۀ خوارزم زاده شد و نسبت بيرونى را از آن‌جا گرفت.
دربارۀ نسب و پدر وى اطلاع چندانى در دست نيست.كنيۀ ابوريحان نيز روشن نيست.
نامش محمد بن احمد است‌كه چيزى از آن نمى‌شود فهميد.
تحصیلات
وى به خوبى از عهدۀ فراگيرى علوم زمان خویش برآمد و سفرهاى بسيار و دوره‌گردى و شوق معرفت، كه از آغاز سن عواطف او را ملتهب كرده بود، به وسعت معلومات وى كمك كرد.از همان آغاز در زمينۀ دانش به مسائلى توجه داشت كه در ميان متعلّمان قرون وسطاى اسلامى چندان معهود و شناخته شده نبود.
وى در سن 20 سالگى وطن خود را ترك كرد و به سوى سواحل درياى قزوین (خزر)روانه شد.در گرگان از توجهات قابوس بن وشمگير زيارى بهره برد و نخستين تأليف‌بزرگ خود«آثار الباقية» را به او پيشكش كرد.
وى مكاتباتى با ابن سينا، معاصركوچكترش-داشت كه عمق معرفت فلسفى و تندخویى او را نشان مى‌دهد.
در حدودسال 400ق به وطن خویش بازگشت و خيلى زود دستخوش دسيسه‌ها و توطئه‌هاى سياسى شد و در سال 408ق محمود غزنوى وى را به عنوان عنصر نامطمئن با خود به غزنه برد و پيوسته تحت نظر وى بود.
در این دوران كه زندگى برایش سخت بود و ابزار و لوازم علمى برای ادامه تحقيقات را در اختيار نداشت، تعدادى کتاب بزرگ و از جمله اثر معروف «تحقيق ما للهند» را تأليف كرد.
گرچه نام بيرونى در نوشته‌هاى عربى در زمينۀ جغرافيا و جهان‌گردى مقامى دارد اما چنانكه از مؤلفات وى برمى‌آيد، وى جغرافى‌شناس نبوده است.
به تعبير درست‌تر او بيشتر از آنكه جغرافى‌دان باشد، مؤلفى بوده با معرفتى بسيار گسترده كه همه علوم دوران را آموخته است.قلمرو مطالعات وى چنان گسترده بود كه تعيين شمار علومى كه در آن دستى نداشت آسانتر از تعيين علوم مورد علاقۀ اوست.قلمرو فعاليت علمى او رياضيات و نجوم و علوم مربوط به آن است و طبيعى است كه ابوريحان در زمينۀ جغرافيا به ناحيۀ رياضى و نجومى آن توجه داشته است.
وفات
وفات ابوریحان در غزنه در آغاز حکومت سلجوقیان و پادشاهی مسعود بن محمود غزنوی و در سن 78 سالگی بوده است. برخی درگذشتِ او را در ۲۲ آذر ۴۲۷ خورشیدی (۲۷ جمادی‌الثانی ۴۴۰ قمری، برابرِ ۱۳ دسامبر ۱۰۴۸ میلادی) می‌دانند.
آثار او
برخى آثار او عبارتند از:کتاب تحديد الأماكن لتصحيح مسافات المساكن، کتاب القانون للمسعودى، آثار الباقية، الصيدنة في الطب، تحقيق ما للهند و...