اصفهانی، محمدمهدی

نام	اصفهانی، محمدمهدی
نام های دیگر
نام پدر
متولد	1324 هـ.ش
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	الشامل في الصناعة الطبیة / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان / نوع اثر: کتاب / نقش: دیباچه
کد مؤلف	AUTHORCODE3177AUTHORCODE

عصر زندگی و خاندان

محمدمهدى ارباب اصفهانى (1314 -1234ق)، دانشمند و اديب معاصر، پدر ميرزا محمدحسين فروغى ذكاءالملك و از اهالى اصفهان بود.

محمدمهدى در علوم تاريخ و جغرافيا و هيئت قديم و جديد و نجوم بطلميوسى و اروپايى به مقامى والا دست يافت.

ارباب اصفهانى از معتبرترين بازرگانان اصفهان در سده 18 و اوايل 19 ميلادى بوده است. وى همچنين در زمينه‌هاى تاريخ و جغرافيا و هيئت متبحر بوده است. او نخستين ايرانى است كه به تصحيح انتقادى شاهنامه پرداخت.

همه پيشينيان و نياكان وى، به پيشه بازرگانى اشتغال داشته‌اند و همگى به ارباب معروف بوده‌اند. نياى بزرگ او، ميرزا ابوتراب در سال 1148ق به‌عنوان نماينده اصفهان در شوراى كبير مغان كه به دعوت نادرشاه افشار براى تصديق به‌سلطنت‌نشستنش برپا شده بود، شركت داشت.

محمدمهدى ارباب كه براى بازرگانى، زياد به هندوستان سفر مى‌كرد، چندين سال هم در هندوستان (به‌ويژه بمبئى) زندگى كرد كه در آن مدت با انگليسى‌ها و هندى‌هايى كه با دانش‌ها و معارف نوين آشنا بودند، مصاحبت داشت. او تا اندازه زيادى از دانش و آگاهى اروپايى و سياست جهان، باخبر شد و به ريشه و علت برترى اوضاع غربى‌ها بر روزگار مشرق‌زمين پى برد. او يكى از نخستين كسانى است كه اين مسائل را در آثار و نوشته‌هاى فراوانش براى ايرانيان مطرح كرد.

ارباب اصفهانى پس از مرگ در قبرستان محله‌ى آب‌بخشان اصفهان دفن گرديد.

آثار

تصحيح شاهنامه‌ى فردوسى؛
تصحيح تاريخ وصاف؛
نصف جهان، در تاريخ اصفهان؛
جغرافياى اصفهان؛
کتابى در محاكمه بين علم هيئت و نجوم قديم و جديد؛
نقشه‌ى ابنيه‌ى تاريخى اصفهان.

منابع مقاله

اثرآفرينان، زندگى‌نامه نام‌آوران فرهنگى ايران، زير نظر دكتر محمدرضا نصيرى، ج1، ص224-225، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ دوم، 1384.

وابسته‌ها

کتاب الماء (لغت نامه جامع پزشکی)

سر الخلیقة و صنعة الطبیعة موسوم به کتاب العلل

الشامل في الصناعة الطبیة

في بیان الحاجة إلی الطب و الأطباء و وصایاهم

التحفة الناصریة

طب و فلسفه علوم طبیعی

الموجز في تاریخ الطب و الصیدلة عند العرب

فهرس مخطوطات الطب الإسلامي في مکتبات ترکیا

مختار الحکم و محاسن الکلم / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

غایة الإتقان في تدبیر بدن الإنسان

قاموس الطب العربي

رساله الهارونیة

نهضت پزشکی یا لزوم تجدید نظر در اصول و مبانی طب امروز

کناش في الطب

المأة في الطب

الأطباء القوصونیون

المدخل الی صناعه الطب (ایساغوجی)

تکمله دوم طب العترة عليهم السلام

گیا (راهنمای گیاهی)

البقراط في الأمراض البلادیة

منتخب کتاب جامع المفردات مع ترجمة إنکلیزیة

تحفه خانی

خلاصة التجارب

تاریخ روابط پزشکی ایران و پاکستان

کتاب طبیعیات شفاء

أسماء الأدویة

مطلب السؤال

فهرست کتب خطي پزشکي و داروسازی کتابخانه ظاهریه دمشق

مجموعه تلخيصات ابن رشد از تأليفات جالينوس

مطرح الأنظار في تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار

شش رساله طبی از بقراط، جالینوس، حنین و رازی

ضیاء العیون

النبات

البقراط فی الاخلاط؛ کتاب الغذاء لبقراط، کتاب جوامع جالینوس فی العناصر

فضالة الخوان في طیبات الطعام و الألوان

14 مقاله از کتاب طبائع الحیوان البحری و البری

رساله تحقیق البحران

رساله بیخ چینی

طب یوسفی موسوم به جامع الفوائد

المولودین

دعوة الأطباء

الجواهر و صفاتها

مجموعه رسائل طبی محمد بن زکریای رازی

أدب الطبیب

طب فریدی

شکسته بندی به روش استاد کرمانشاهی

کتاب تشریح بدن الإنسان

التنویر

فهرست مجموعه میکرو فیلمهای نسخه های خطی فارسی و عربی طبی موجود در کتابخانه های هندوستان

تفریح القلوب

مجموعه فهرست گزیده نسخ خطی فارسی آسیای میانه و قفقاز در علوم پزشکی

قانون العلاج

سه رساله در طب (تدبیر الصبیان، في الجنین و کونه في الرحم، أرجوزة في الحمیات)

غایة الشفاء

مجربات حكیم علی گیلانی

عیون الأنباء في طبقات الأطباء

قرابادین اعظم

علاج الأطفال (فارسی) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

الکافي في الطب (الکفایة)

الکامل العلائي

المغني في شرح الموجز (شرح سدیدی)

المساهمه الاسلامیه فی الطب

ألواح الصحة

ألواح الأدویة / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

چهار رساله طبی

در آمد بر امور طبیه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

داروهای مورد استفاده در جراحی

ینبوع الطب

بیاض وحیدی

تریاق كبیر / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

فاقد المغالطه

فارما کوپه آیورودیک هند(بخش فرمولاسیون) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

فوائد الانسان و علاج الابدان

فواید الانسان / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

فصول الاعراض

شرح فصول بقراط

مجموعه قاروره نامه و پنج رساله طبی

حفظ صحت

جلاء العیون

جامع شفائیه و افادات کامرنیه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

جنگ طبی (سبع رسائل)

جواهر النفیس، شرح أرجوزة الشیخ الرئیس / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کنز العلوم و الدر المنظوم

مجموعه کنز الحکماء و دوازده رساله طبی

کتاب داروهای معدنی در طب سنتی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجربات مهدوی و تریاق اعظم

مجموعه کتاب التکلیس و کتاب بیاض کبیر

لب العلاج

لغات فیروزی (کتاب المفردات)

معدن شفاء سادات

مجمع الأدویة ناصری

مجمع الأدویه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجموعه هشت رساله طبی از ابن سینا (مجموعة ثماني رسائل طبیة من ابن سینا)

مجموعه طبی مشتمل بر كلیات طب (منظوم)، حافظ الصحه، تسهیل العلاج، بحرانیه، وباییه كبیر، وباییه صغیر، مرفق الهیضه و الوبا / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

رساله معرفت اقسام تب و رساله در نوم

مفتاح الأصول

میزان الطب (محشی)

المفردات / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجربات اكبری

مجربات حکیم میر اعظم

مجربات رضایی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجموعه نفیسي

نامه احمدی، یا، حفظ الصحة اسلامی

ناصر المعالجین

قرابادین ذکایی

قرابادین مظهری

مجموعه رسائل سبعه در طب، داروسازی و آموزش پزشکی

رساله کحالی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

رساله جامع الشفاء / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

شفاء العین و عین الدواء

تعلیم المبتدئین في معرفة الأبدان و الأعضاء

ترجمه فارسی کتاب حشائش دیسقوریدوس

تذكرة الهند المشهور به یادگار رضایی

طب فرشته (دستور الأطباء یا اختیارات قاسمی)

طب اورنگشاهی

طب شهابی

بهج الحذاقت

القانون في الطب (طبع طهران) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

دفع المضار الکلیة عن الأبدان الإنسانیة

آئین تندرستی

معجم الأطباء

مجموعه‌ای از برخی آثار طبی رازی

مفردات و معالجة الأمراض (جلد دوم از تحفه سعدیه در شرح موجز قانون ابن سینا)

شرح مشکلات قانون

الجامع في الأدوية المفردة

موجز القانون

الذخیره (تذکره ثابت بن قره)

طب اکبری

تدبیر مسافران و معالجه امراض (زاد المسافرین)؛ رساله متفرقات طبی؛ رساله دلائل النبض

موسوعة الثقافة الصحیة

رساله افیونیه (نسخه قدیم)

شرح فصول بقراط

مجموعه هشت کتاب طبي از جالینوس

دوانامه، رساله طبی، رساله احکام الایام و رساله محک نصیب

في تدبير الأمراض

اکسیر اعظم

حاذق

تنسوخ نامه ايلخاني (تنکسوق نامه)

شرح الموجز (شرح نفیسی)

موسوعة العلوم العربية

مقلات گزيده الاعجاز العلمي في القرآن و السنة در: دوره 10 ساله (از آغاز تا سال 1431 هجري قمري)

مجموعه گزيده رسائل جابربن حيان

مجموعه تاريخ العلوم عند العرب

مجموعه طب القرآن و المعصومين عليهم السلام

همدم بيمار

تغذيه با شير مادر و مسأله خويشاوندي رضاعي

آواي رحيل: نگاهي به بهداشت در سفر بي بازگشت و يادي از سفر کردگان

سخني با ناشران فرهنگ وحي و پاسداران حريم ولايت درباره تغذيه کودکان با شير مادر

اخلاق حرفه اي در خدمات بهداشتي و درماني

تدبير الحبالي و الأطفال و الصبيان

الـکليات في الطب

کشف المکنون عن معالجات القانون

الرحمة في الطب و الحکمة

بهداشت مسجد

کتاب معرفة الأشياء

کتاب منهاج الصناعة

تذکره اللبيب فيما يتعلق بالطب و الطبيب معروف به ياقوتي، بانضمام رساله دافع الوباء

لوامع الشبریه فی علاج امراض البشریه

کتاب مطب علوی خان بانضمام رساله مختصر البیان فی ضروریات البحران

کتاب ادویه مفرده طب سنتی

کتاب بیاض یوسفی

کتاب تریاق استمناء

کتاب زمرد فارسی

کاربرد طب سنتی در مراقبتهای بهداشتی درمانی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

درع الصحة

مجموعه نتیجه الطب، مجموعه اکبری و منافع امینی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

تتمه صوان الحکمة

مجموعه اغذیه و ادویه در آثار حکماء اندلس

[[مجموعه رسائل متنوع چهارگانه طبی: مشتمل بر 1- رساله الطب و الرقی، 2- رساله خلاصه طب اکبر، 3- رساله الامراض الحادثه فی العین، 4- رساله کیمیاء الاطعمه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

داروهای شفابخش خانگی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

ریاض الانوار (ریاض عالمگیری) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

المغنی فی تدبیر الامراض و تعریف العلل و الاعراض / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کلیات شفائی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

طب سکندر آبادی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

معرفة الجواهر (جواهر شناسی) / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

حدود الامراض / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

کشاف العیون / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

رساله در: تدبیر حفظ صحت / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

تحقیق النبض و التفسره / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

الطب الکلی / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه

مجموعه هشت کتاب و رساله در ادویه، اغذیه و اشربه / نوع اثر: کتاب / نقش: ديباچه