خواجوی، محمد

محمد خواجوى يكى از برجسته‌ترين صدرا شناسان و عرفان پژوهان عصر جديد و مصحح و مترجم امهات متون ملاصدرا است. وى در شرحى خود نوشته بر زندگى خود مى‌نويسد:

خواجوی، محمد

نام	خواجوی، محمد
نام های دیگر
نام پدر
متولد	1313 هـ.ش
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار	مجموعه اشعار ملا صدرا صدرالدين شيراز ي / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه و تصحیح ترجمه و متن کتاب الفکوک رساله حدوث العالم یا کتاب آفرینش جهان / نوع اثر: کتاب / نقش: ترجمه و تصحيح
کد مؤلف	AUTHORCODE791AUTHORCODE

حقير در سال 1313 شمسى در خانوادۀ نسبتا مرفّه و نيم مذهبى، به تقدير الهى-به دنيا آمدم و پس از دوره‌هاى دبستان و دبيرستان در كلاس چهارم آن روز كه پنجمين ديپلم علمى بود، شوق عربيت و علوم قديمه سخت گريبان جانم را گرفت و تحصيل كلاسيك را رها كرده و روى بدان علوم آوردم و در طى اشتغال به امور كسبى در بازار تهران-نزد پدرم-كه در تجارتخانه‌اش كار مى‌كردم،در نزد مرحوم كمالى سبزوارى كه از اساتيد معقول بود، مقدمات عربى و منطق را فرا گرفتم. پس از ازدواج در سال 1337 اين شعله خاموش شد و در ضمن كار در مؤسسات گوناگون-كه روزگار چون پر كاهى به هر گوشه‌اى پرتابم مى‌كرد-برخى از ايام زندگانى و عنفوان شباب و ريعان جوانى را به تحصيل كتب عربى صرف كردم و دايره‌وار گرد ترسّلات تازى و پارسى و اشعار و لطايف و نكت و نوادر و ملح فضلاى ماضى برآمده و خدمت استادان آن فن، زانو زدم و به حسن ارشاد و هدايتشان بر عجر بحر آن فنون واقف گشتم.

تا آنكه شوق قرآن عزيز و تفسير آن كه از كودكى در نهادم بود و به سوداى آن درس دبيرستان و تحصيل مدرك را رها كردم و ندايش چون زمزمۀ قدسيان معبدانس در گوش جانم ندا مى‌داد، مرا به تفسير صدر المتالهين كشاند و پس از مطالعات روزانه و شبانه و تكرار بى نهايت آن-با آن غرابت خط و طبع سنگى كه داشت-مشتاق فلسفه تأله شدم. استاد متضلع آن زمان مرحوم شيخ ابوالحسن شعرانى-خواجه نصير گمنام زمان-بود پس از چند جلسه‌اى كه خدمت رسيدم و استعدادم را ديد و پسنديد، اصرار ورزيد كه شما بايد مرتب سر درس حاضر باشيد، با كار روزانه،شبها در بيت آن عالم ربانى مقدارى از اسفار را خواندم.

پس از چندى سيد المتألهين مرحوم سيد ابوالحسن رفيعى قزوينى از قزوين به تهران آمدند و در شبستان مرحوم شاه آبادى به افاده مشغول شدند. قدم از سر ساختم و آن محضر عرش را به مدت هفت سال يعنى تا پايان حيات صورى او-ادامه دادم و مقدارى درس اصول فقه و خارج و معارف الهى و فلسفه را نزد ايشان خواندم. پس از فوت ايشان كتاب طبيعيات شفا را نزد استاد متفكر شهيد مرحوم مطهرى در مدرسۀ مروى تهران خواندم و در ضمن مقدارى از شواهد الربوبيه و فصوص الحكم و فتوحات مكيه را نزد مرحوم حاج محمد على حكيم شيرازى-استاد دانشگاه تهران-كه بنا به دعوت مرحوم فروزانفر از شيراز، به تهران آمده بود و در خانقاه ذهبيه تهران مقام شيخيت داشت فرا گرفتم و در حضورش به سلوك مشغول شدم. مقدارى از احاديث مشكل را در تابستانها در شهر مقدس مشهد نزد مرحوم علامۀ طباطبائى فرا گرفتم،چون درس فلسفۀ ايشان مشاء بود و حقير جذب آن چندان نمى‌شد، در تفسير آيات قرآن از آن مرد خدا بسيار بهره‌مند شدم. مقدارى از معضلات و مبهمات فلسفه را از استاد گرانمايه آقاى سيد جلال الدين آشتيانى در مشهد و از نوشته‌هاى ممتّع ايشان آموختم.

آثار

اما كارهايى كه در قرآن پژوهى انجام داده‌ام عبارتند از:

1-5 تصحيح و ترجمۀ تفسير سورۀ جمعه، واقعه، طارق، اعلا و زلزال صدر المتألهين

6-تصحيح و ترجمۀ تفسير آيۀ نور

7-تصحيح و ترجمۀ و تعليق كتاب اسرار الآيات

8-تصحيح و ترجمۀ و تعليق مفاتيح الغيب

9-تصحيح و ترجمه و تحقيق شرح اصول كافى

10-تصحيح و ترجمۀ رسالۀ حشر صدر المتألهين

11-تصحيح و ترجمۀ رسالۀ حدوث عالم

12-ترجمۀ كتاب اسفار

13-لوامع العارفين في أحوال صدر المتألهين، پيرامون احوال، افكار و آثار و آراء او تأليف شده است.

14-تصحيح و تحقيق و تعليق رسالۀ سه اصل ملاصدرا

15-تصحيح مجموعۀ اشعار ملا صدرا

16-دو صدر الدين،يا اوج شهود و انديشه در جهان اسلام صدرالدين قونوى و صدرالدين شيرازى

17-تصحيح اسرار الشريعه و انوار الحقيقة سيد حيدر آملى

18-تصحيح مشارب الاذواق امير سيد على همدانى كه شرح قصيدۀ خمريۀ عربى ابن فارض مصرى مى‌باشد.

19-لمعات شيخ فخر الدين عراقى همراه با سه شرح از شروح قرن هشتم هجرى

20-تصحيح و ترجمه و تعليق رسالۀ اسرار النقطۀ شيخ فخر الدين عراقى

21-تصحيح و ترجمه و تعليق رسالۀ روحيۀ عارف واصل سيد قطب الدين تبريزى

22-شرح مهر نبوت كتف حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله به نام مدارج الفتوة في شرح مهر النبوة

23-شرح قصيدۀ ابداعيۀ عارف واصل سيد قطب الدين تبريزى به نام الاضافة الاشراقية فى شرح قصيدة الابداعية،در مراتب خلقت مى‌باشد.

24-رسالۀ وجودية در مباحث وجود و معارف الهى و وحدت وجود و عشق حقيقى و انسان كامل محمدى

25-امامت در قرآن و سنت و عقل و عرفان

26-تفسير و شرح داستان جوهى در مثنوى مولانا به نام تجلى ولايت

27-تصحيح مفتاح غيب الجمع و الوجود معروف به مفتاح الغيب صدرالدين قونوى همراه با شرح آن به نام مصباح الانس محمد بن حمزۀ فنارى.

28-ترجمۀ كتاب مصباح الانس محمد بن حمزۀ فنارى

29 و 30-تصحيح النفحات الالهيه صدرالدين قونوى و ترجمۀ آن به نام نفحات الهى

31-تصحيح و ترجمه و تعليق فكوك صدرالدين قونوى

32-تصحيح مفاتيح الغيب صدر المتألهين همراه با حواشى ملا على نورى

33-ترجمۀ اعجاز البيان فى تأويل ام القرآن صدرالدين قونوى

34-ترجمۀ قرآن حكيم از جهت وجوه و نظاير و غريب و مقاصد قرآن، همراه با شأن نزول آيات و كشف مبهمات قرآن، با مقدمه‌اى به نام «مشارق البيان فى مسائل القرآن» که پژوهش در علوم قرآن مى‌باشد.