الدر المنظوم من كلام المعصوم
" الدر المنظوم من كلام المعصوم" اثر على بن محمد بن حسن بن زين الدين عاملى(م 1103 يا 1104 ق) معروف به (شيخ على كبير)، در شرح كتاب العقل و الجهل و كتاب فضل العلم از الكافى، به زبان عربى نوشته شده است.
| نام کتاب | الدر المنظوم من کلام المعصوم |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الحاشیه علی اصول الکافی «کتاب التوحید» |
| پدیدآورندگان | درایتی، محمدحسین (محقق)
کلینی، محمد بن یعقوب (نويسنده) شیخ علی صغیر، علی بن زین الدین (نويسنده) شیخ علی کبیر، علی بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1384 هـ.ش یا 1426 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3649AUTOMATIONCODE |
تحقيق آن توسط محمد حسين درايتى انجام گرفته است. به دنبال اين شرح، حاشيه‌اى از على بن زين الدين الثانى بن محمد بن حسن بن زين الدين عاملى، بر كتاب التوحيد كافى آمده است.
ساختار و محتواى كتاب
كتاب به صورت «قوله- قوله» است كه در شرح خطبه‌ى كافى و كتاب العقل و العلم آن، به اتمام رسيده است. نويسنده در سال 1061 ق، از نگارش آن فراغت يافته است. با اين كه در پايان جلد اول به جلد دوم در حاشيه كتاب التوحيد حواله مى‌دهد، لكن ظاهراً نوشته نشده است.
بخش اول: شرح دو باب عقل و باب فضل علم از كتاب كافى است كه توسط شيخ على كبير انجام گرفته و بخش دوم حاشيه بر كتاب التوحيد از كتاب الكافى است كه توسط شيخ على صغير نوشته شده است.
كتاب با دو مقدمه از دبير كنگره بين المللى شيخ كلينىو محقق شروع مى شود، مقدمه محقق در فصل اول درباره شخصيت على بن محمد بن حسن بن زين الدين عاملى و فصل دوم در مورد الدر المنظوم ميباشد. در اين شرح، متن كافى در بالاى صفحه و شرح آن با عبارت قوله در پايين صفحه قرار گرفته است.
بخش دوم كه حاشيه بركتاب التوحيد است، با مقدمه‌اى از محقق در مورد شخصيت مؤلف، آغاز وسپس، حاشيه‌ى كتاب توحيد چاپ شده است.
تحليل محتوى
از اين اثر، قدرت علمى، ادبى و لغوى مؤلف واضح مى شود، نكات ادبى ظريفى به چشم مى خورد و معانى لغوى لطيفى بيان ميگردد و مؤلف با وجوه و احتمالات زياد، در روايات غور ميكند؛ وى در كتاب عقل و علم، احاديث كافى را با آيات و روايات مستند نموده و اسرار آن را بر وجه احسن بيان مى نمايد و تمام احاديث اصول كافى تا آخر كتاب فضل علم را دربردارد. احتمال دارد كه شاگرد وى يعنى شيخ على صغير با توجه به مطالبى كه از استاد خود داشته است به شرح و حاشيه بر كتاب التوحيد كافى پرداخته باشد تا اين كه آن را به صورت رساله مستقلى در آورده است، تاييد بر اين مطلب، اسلوب بيان و شرح او بر كتاب التوحيد است كه شبيه آن چيزى است كه در حاشيه مؤلف آمده است.
مؤلف دراين حاشيه به اسناد اخبار و احوال رجال متعرص نگشته است. وى از والد خود در اين كتاب بسيار ياد مى نمايد گويا كه والدش شرح بر كتاب كافى داشته باشد.
همچمنين مؤلف عنايت خاصى در نقل احاديث كافى داشته و به يك نسخه بسنده ننموده است و از بين آنها اصح را اختيار كرده. نكته جالبى كه در اين مقام قابل ذكر است اين كه مؤلف در اين حاشيه از شروح و حواشى ديگر اقتباس ننموده است.
محقق كتاب آيات، روايات و اقوال را استخراج كرده بر مصادر اصلى اعتماد جسته است. به تصحيح متن از خطا پرداخته، تعليقاتى بركتاب زده و متن كافى را در بالاى صفحات، جهت تسهيل قرائت خواننده آورده است.
فهارس كتاب
در پايان نيز فهرست آيات، احاديث، اعلام، كتب وارده در متن، مصادر تحقيق و مطالب كتاب آمده است.
منابع مقاله
برگرفته از متن و مقدمه كتاب و كتاب شناسى كلينى و كتاب الكافى.