مناقب العارفین (انتشارات دوستان)
| مناقب العارفین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | افلاکی، احمد بن اخی ناطور (نویسنده)
یازیجی، تحسین (مصحح) هاشمپور سبحانی، توفیق (ویرایش و اضافات) |
| ناشر | دوستان |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1396 |
| شابک | 2ـ91ـ6207ـ964ـ978 |
| موضوع | مولوی-، جلالالدین محمدبن محمد-، ۶۰۴ - ۶۷۲ق. -- سرگذشتنامه,Biography -- 1273 - 1207 , -Jalaloddin Mohammad ibn-e Mohammad , -Mowlavi,نثر فارسی -- قرن ۸ق,th century14 -- Persian prose literature |
| کد کنگره | الف7م9 292/94 BP |
مناقب العارفین تألیف شمسالدین احمد افلاکی عارفی با تصحیحات و حواشی و تعلیقات تحسین یازیجی، با ویرایش و اضافات توفیق هاشمپور سبحانی، کتاب موسوم به مناقب العارفین احمد افلاکی حاوی گستردهترین اطلاعات دربارۀ زندگانی شاعر و عارف بزرگ مشرقزمین مولانا جلالالدین و اطرافیان وی است و از منابع مهم و ارزندۀ تاریخ قرون 7ـ8 ه. آناطولی (بخشی از آسیای صغیر) است و از این حیث شایان اهمیت است.
گزارش کتاب
کتاب موسوم به مناقب العارفین احمد افلاکی حاوی گستردهترین اطلاعات دربارۀ زندگانی شاعر و عارف بزرگ مشرقزمین مولانا جلالالدین و اطرافیان وی است و از منابع مهم و ارزندۀ تاریخ قرون 7ـ8 ه. آناطولی (بخشی از آسیای صغیر) است و از این حیث شایان اهمیت است. کمبود بیش از حد مآخذ تاریخی مربوط به این دوره، بر ارزش تاریخی این کتاب میافزاید؛ چراکه حاوی اطلاعات ارزندۀ تاریخی است. افزون بر این جنبۀ کلی، مناقبنامهها برای بررسی و تکمیل اطلاعات کتب تاریخ که مؤلفان آنها به فرمان حکام حامی نوشتهاند نیز مفید است. در مناقب العارفین به دو نوع معلومات میتوان برخورد: در مجلد اول کتاب اطلاعاتی که دیگران روایت کردهاند نوشته شده و در مجلد دوم مشهودات مؤلف جای گرفته است.
باوجود اطلاعات پراهمیتی که از جهات مختلف در کتاب احمد افلاکی عرضه میشود، دربارۀ زندگی وی چه در کتاب خود او و چه در مآخذ کهن، معلومات قابل توجهی نمیتوان به دست آورد. دانستههای ما دربارۀ زندگی افلاکی، تنها به برخی از اشارههای وی و پارهای اطلاعات ناقص و نادرست مآخذی که دربارۀ طریقت مولوی بحث میکنند متکی است. از اینرو نمیدانیم که وی در چه تاریخی به دنیا آمده و محل تولد وی کجاست و دوران تحصیلی او در کجا سپری شده و همچنین نمیدانیم که پدر و مادر وی چگونه افرادی بودهاند. نام اصلی وی احمد است و بیشتر به افلاکی مشهور است. به علت انتساب به اولو عارف چلبی، عارفی خوانده شده است به لقب وی شمسالدین، نیز در پایان نسخههای مناقبالعارفین و همچنین در کتاب «سفینۀ مولویۀ» ثاقب دده برمیخوریم. با توجه به اینکه افلاکی محضر سلطان ولد را دریافته و تحصیلاتش را در قونیه به پایان رسانده و به سال 761ه/1360 م چشم از جهان فرو بسته، میتوان گفت که تولد او باید بین سالهای 690ـ685ه/61ـ1286 م روی داده و سرانجام در 30 رجب 761 ه. چشم از جهان فروبست و در جوار آرامگاه مولوی به خاک سپرده شد.
از احمد افلاکی که زندگانی خود را از روزگار اولو عارف چلبی به خاندان مولوی وقف کرده، بهجز کتاب مناقبالعارفین و سه غزل ترکی، اثر منثور یا منظوم معلوم دیگری در دست نیست. اگر چه افلاکی در مناقبالعارفین از شاعران مختلف و به دستاویزهای گوناگون شعر نقل کرده، با این حال هیچ شعری از خود ذکر نکرده است. این مطلب نشان میدهد که وی بیش از آنکه شاعر باشد، نویسنده است. افلاکی، عربی و فارسی و ترکی را بهخوبی میدانسته، با وجود این در مقایسه با آثار منثوری که در زمان او تألیف شدهاند، برای کتاب خود شیوۀ نگارش ساده و صریحی برگزیده است. علاوه بر آن شایستگی وی در نحوۀ بیان مطلب، مناقبالعارفین او را به صورت داستانی عامهپسند درآورده است.
اطلاعاتی که مناقبالعارفین در اختیار ما میگذارد، از نظر داشتن و نداشتن سند به دو دسته شفاهی و کتبی تقسیم میشوند. حداقل بعضی از روایات شفاهی را حکایاتی که بین مردم، دربارۀ برخی از ابیات مثنوی ساخته شده و نیز کرماتی که مردم به مولانا نسبت دادهاند، تشکیل میدهد. در بین اینها، روایاتی نیز از خود افلاکی به چشم میخورد.
آثار مشهوری که افلاکی در تألیف مناقبالعارفین مورد استفاده قرار داده، عبارتند از: رسالۀ فریدون بن احمد سپهسالار، افلاکی بیش از سه چهارم محتویات این کتاب را بدون ذکر نام، گاه با تغییر مختصر در طرز بیان و کلمه و گاه به صورت مشروحتر از اصل در کتاب خود آورده است. بهجز رسالۀ سپهسالار، افلاکی از آثار زیر استفاده کرده است: ابتدا نامه (ولد نامه) و معارف سلطانالعلماء ولد، مقالات شمسالدین تبریزی.
نسخۀ شمارۀ 1794 کتابخانۀ «سرز» مستقر در کتابخانۀ سلیمانیه به عنوان نسخۀ اصلی برگزیده شده و برای مقایسه با آن، نسخۀ شماره 1203 درگاه اشرفزاده کتابخانۀ بروسه و نسخۀ شماره 2158 موزۀ آثار عتیقۀ قونیه مرجح دانسته شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات