مزنی، اسماعیل بن یحیی
| مزنی، اسماعیل بن یحیی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | اسماعیل بن یحیی مزنی |
| نام پدر | یحیی |
| ولادت | ۱۷۵ق |
| محل تولد | مصر |
| رحلت | ۲۶۴ق |
| مدفن | مصر |
| طول عمر | 89 |
اسماعیل بن یحیی(175-264ق)، حافظ، محدّث، مناظره‌گر، اصولی و فقیه شافعی قرن سوم هجری قمری، مشهور به مُزَنی، است که در ترویج مذهب فقهی شافعی، نقش بزرگی از خود به یادگار گذاشت.
ولادت
- ابوابراهیم اسماعیل بن یحیی بن اسماعیل بن عمرو بن اسحاق مزنی در سال ۱۷۵ق، در مصر دیده به جهان گشود[۱].
جایگاه علمی
- اسماعیل مزنی فقه را از شافعی فراگرفت و در میان شاگردان شافعی، سرآمدِ آنان شمرده می‌شد. از افرادی چون علی بن معبد بن شدّاد و نعیم بن حمّاد نیز روایت نقل کرده و ابوبکر بن خزیمه، ابوجعفر طحاوی، ابوبکر بن زیاد نیشابوری و عده زیادی از شرق و غرب جهان اسلام از او روایت کرده‌اند. بر کتاب مختصر المزني في فروع الشا‌فعية، عده‌ای از بزرگان شرح نوشته‌اند. گویند که این کتاب در شهرهای گوناگون به‌صورت گسترده یافت می‌شد و آن‌چنان مورد توجه مردم بود که آن را به‌عنوان جهیزیه دختران خود قرار می‌دادند[۲].
یاری مذهب شافعی
ابوابراهیم اسماعیل بن یحیی بن اسماعیل مزنی مصری، اهل مصر و از قبیله مزینه یمن به حساب می‌آمد. رجالیون اهل سنت وی را به‌عنوان امام، علامه، فقیه الملّه، پرچم‌دار زهاد، مناظره‌گری توانمند، غوّاص معانی امام شافعیان و آشناترین فرد به مبانی و فتاوای شافعی توصیف کرده‌اند. شافعی، مزنی را یاری‌گر مذهب خود معرفی می‌کند و چنان‌که گفته شده مذهب شافعی به دست او رونق یافت. شافعی درباره قدرت استدلال مزنی گفته است: «لو ناظرَ الشيطانَ لَغَلَبَهُ»[۳]؛ یعنی حتی اگر با شیطان هم مناظره کند، بر او پیروز گردد.
وفات
اسماعیل مزنی در سال ۲۶۴ق، ۸۹ ساله بود که در مصر جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و ربیع بن سلیمان مؤذن مرادی بر وی نماز گزارد و نزدیک قبر شافعی دفن شد[۴].
آثار
- اسماعیل مزنی دارای کتاب‌های زیادی است که مهم‌ترین آن عبارت است از:
- الجامع الكبير.
- الجامع الصغير.
- المنثور.
- المسائل المعتبرة.
- الترغيب في العلم (العمل).
- الوثائق.
- المختصر الكبير.
- المختصر الصغير.
- مختصر المختصر که شاید همان المختصر الصغير باشد.
- الأمر و النهي على معنى الشافعي.
پانویس
منابع مقاله
- گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى»، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389ش.
- الزركلي، خيرالدين، «الأعلام»، دارالعلم للملايين، 2002م.
- الذهبي، شمس‌الدين، «سير أعلام النبلاء»، تحقیق مجموعة من المحققين بإشراف الشيخ شعيب الأرناؤوط، مؤسسة الرسالة، 1405ق.