مزنی، اسماعیل بن یحیی

    از ویکی‌نور
    مزنی، اسماعیل بن یحیی
    NUR13821.jpg
    نام کاملاسماعیل بن یحیی مزنی
    نام پدریحیی
    ولادت۱۷۵ق
    محل تولدمصر
    رحلت۲۶۴ق
    مدفنمصر
    طول عمر89

    اسماعیل بن یحیی(175-264ق)، حافظ، محدّث، مناظره‌گر، اصولی و فقیه شافعی قرن سوم هجری قمری، مشهور به مُزَنی، است که در ترویج مذهب فقهی شافعی، نقش بزرگی از خود به یادگار گذاشت.

    ولادت

    • ابوابراهیم اسماعیل بن یحیی بن اسماعیل بن عمرو بن اسحاق مزنی در سال ۱۷۵ق، در مصر دیده به جهان گشود[۱].

    جایگاه علمی

    • اسماعیل مزنی فقه را از شافعی فراگرفت و در میان شاگردان شافعی، سرآمدِ آنان شمرده می‌شد. از افرادی چون علی بن معبد بن شدّاد و نعیم بن حمّاد نیز روایت نقل کرده و ابوبکر بن خزیمه، ابوجعفر طحاوی، ابوبکر بن زیاد نیشابوری و عده زیادی از شرق و غرب جهان اسلام از او روایت کرده‌اند. بر کتاب مختصر المزني في‌ فروع الشا‌فعية‌، عده‌ای از بزرگان شرح نوشته‌اند. گویند که این کتاب در شهرهای گوناگون به‌صورت گسترده یافت می‌شد و آن‌چنان مورد توجه مردم بود که آن ‌را به‌عنوان جهیزیه دختران خود قرار می‌دادند[۲].

    یاری مذهب شافعی

    ابوابراهیم اسماعیل بن یحیی بن اسماعیل مزنی مصری، اهل مصر و از قبیله مزینه یمن به حساب می‌آمد. رجالیون اهل ‌سنت وی را به‌عنوان امام، علامه، فقیه الملّه، پرچم‌دار زهاد، مناظره‌گری توانمند، غوّاص معانی امام شافعیان و آشناترین فرد به مبانی و فتاوای شافعی توصیف کرده‌اند. شافعی، مزنی را یاری‌گر مذهب خود معرفی می‌کند و چنان‌که گفته شده مذهب شافعی به دست او رونق یافت. شافعی درباره قدرت استدلال مزنی گفته است: «لو ناظرَ الشيطانَ لَغَلَبَهُ»[۳]؛ یعنی حتی اگر با شیطان هم مناظره کند، بر او پیروز گردد.

    وفات

    اسماعیل مزنی در سال ۲۶۴ق، ۸۹ ساله بود که در مصر جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و ربیع بن سلیمان مؤذن مرادی بر وی نماز گزارد و نزدیک قبر شافعی دفن شد[۴].

    آثار

    • اسماعیل مزنی دارای کتاب‌های زیادی است که مهم‌ترین آن عبارت است از:
    1. الجامع الكبير.
    2. الجامع الصغير.
    3. المنثور.
    4. المسائل المعتبرة.
    5. الترغيب في العلم (العمل).
    6. الوثائق.
    7. المختصر الكبير.
    8. المختصر الصغير.
    9. مختصر المختصر که شاید همان المختصر الصغير باشد.
    10. الأمر و النهي على معنى الشافعي.

    پانویس

    1. ر.ک: الزركلي، ج1، ص329
    2. ر.ک: الذهبي، ج12، ص493
    3. ر.ک: الزركلي، ج1، ص329
    4. ر.ک: گروهی از پژوهشگران، ج۱، ص۱۸۸

    منابع مقاله

    1. گروهی از پژوهشگران، «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامى»، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1389ش.
    2. الزركلي، خيرالدين، «الأعلام»، دارالعلم للملايين، 2002م.
    3. الذهبي، شمس‌الدين، «سير أعلام النبلاء»، تحقیق مجموعة من المحققين بإشراف الشيخ شعيب الأرناؤوط، مؤسسة الرسالة، 1405ق.

    وابسته‌ها