موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم
الگو:جعبه اطلاعات شخصیت سیاسی مذهبی ميركريم موسوى كريمى، معروف به سيد عبدالكريم موسوى اردبيلى از مراجع تقلید، رئیس دیوان عالی کشور (1360-1368) و رئیس دانشگاه مفید قم، در هشتم بهمن 1304 در شهر اردبيل متولد گرديد. پدرش ميرعبدالرحيم، روحانى بزرگوار و مادرش زنى پارسا بود. وى در دو سالگى مادرش را از دست داد.
تحصیلات
تحصيلات خود را در دوران كودكى و در مكتب‌خانه آغاز كرد و در سال 1319ش، وارد مدرسه علميه ملا ابراهيم در شهر اردبيل شد. در دورانى كه وى وارد مدرسه طلبگى گشت، اين مدارس به علت اقدامات رضاشاه رونق چندانى نداشتند؛ مثلاً در همان زمان فقط چهار طلبه در آن مدرسه درس حوزوى مى‌خواندند. بعد از اينكه متفقين خاك ايران را اشغال كردند و رضاشاه بركنار شد، رونق اين مدارس بيشتر شد؛ در نتيجه موسوى اردبيلى در همان مدرسه به تدريس مشغول گرديد.
وى در سال 1322 براى خواندن درس حوزوى در مراتب بالاتر، وارد شهر قم شد و حدوداً سه سال در اين شهر اقامت گزيد. وى در قم از محضر بزرگانى چون سيد محمدرضا گلپايگانى و سید احمد خوانساری تلمذ نمود.
در 16 آبان 1324 همراه با يكى از همشهريانش كه هم‌زمان در قم طلبه بود، به طرف نجف حركت كرد و از طريق اروندرود و با قايق به عراق رفت. در نجف وى همراه با هم‌سفرش به مدرسه «سيد» رفت و حدوداً دو سال در نجف اقامت داشت.
بعد از مدتى جو سياسى عراق به هم ريخت و هم‌زمان نامه‌اى نيز حاكى از بيمارى پدرش به دست وى رسيد. مجموع اين رويدادها باعث شد كه وى به همراه دو تن ديگر از دوستانش به قم بازگردد. نخست، تصورش بر اين بود كه دوباره به نجف براى ادامه تحصيل باز خواهد گشت، اما اين گونه نشد. وى در قم فعاليت خود را در حوزه علميه قم ادامه داد و حتى در انتشار مجله‌اى در قم به نام «مكتب اسلام» نيز سهيم بود.
وى در سال 1339 به علت بيمارى و ضعف به توصيه پزشكان مجبور به مراجعت به اردبيل به‌طور موقتى شد. وى فعاليت‌هايى در اردبيل انجام داد كه به علت نيمه‌كاره ماندن اين فعاليت‌ها تا سال 1347 در اردبيل ماند تا اين كارها به پايان برسند. فعاليت‌هاى وى در بازگشت به اردبيل، شامل بازسازى مدارس، تدريس علوم حوزوى و همچنين تصميم به احداث يك كارخانه بود كه با ممانعت شاه روبه‌رو شد.
او در اردبيل فعاليت‌هاى سياسى نيز انجام داد. در زمان جنگ شش روزه اعراب و اسرائيل بود كه در آن زمان حكومت ايران از اسرائيل حمايت و بر ضد اعراب خبر منتشر مى‌كرد كه موسوى اردبيلى در منبرهاى خود به حمايت از اعراب سخنرانى كرد و باعث شد كه حكومت تصميم به دستگيرى وى بگيرد؛ هرچند به خاطر اعتصاب بقيه روحانيون از اين كار منصرف شده، به تذكر اكتفا كرد.
يكى از آثار او كه در اردبيل انتشار يافت، كتاب «جمال ابهى» بود كه در پاسخ به اظهارات بهائيان نوشته شده بود. شهر اردبيل محل زندگى يكى از هجده نفر از پيروان اوليه على‌محمد باب، به نام ملا يوسف اردبيلى بود. بهائيان، ملا يوسف اردبيلى را اهل روستاى ملا يوسف در نزديكى اردبيل مى‌دانند.
وى در سال 1347 به خاطر فشارهاى حكومت تصميم به مهاجرت به تهران مى‌گيرد و براى اينكه دولت متوجه تصميمش نشود، به بهانه كمك به زلزله‌زدگان مشهد از اردبيل خارج مى‌گردد و به تهران مى‌آيد. ایشان در تهران ضمن ادامه تدریس خارج فقه، چند نهاد فرهنگی را تأسیس نمود. اول: مسجد و كانون توحيد در خيابان پرچم. دوم: مدارس راهنمايى و دبيرستان مفيد و سوم: مؤسسه خيريه مكتب امير المؤمنين عليه السّلام.
در سال 1357، ایشان علاوه بر عضویت در شورای انقلاب، در جامعه روحانيت مبارز تهران نیز عضویت داشتند، و همچنین از اعضاء هيئت مؤسس جامعة الزهراء قم نیز بودند. در سال 1358 دادستان كل كشور و عضو مجلس خبرگان رهبرى دوره اول از تهران گردیدند ایشان در سال 1360 رئيس ديوان عالى كشور گردیدند. وى در سال 1368 در پى رحلت امام خمينى (ره) به شهر مقدس قم هجرت كرد و به ادامه تدریس خارج فقه پرداختند. همچنین تأسیس دانشگاه مفید از دیگر کارهای ایشان پس از مراجعت به قم می‌باشد.
سرانجام ایشان در سوم آذر ماه سال 1395 به دلیل عارضه قلبی درگذشت.
تأليفات
- فقه الحدود و التعزيرات؛
- فقه القضاء؛
- فقه الشركة على نهج الفقه و القانون؛
- فقه المضاربة؛
- حاشيه بر خيارات مكاسب؛
- يك دوره كامل اصول فقه؛
- تقريرات دروس فقه و اصول آيات عظام حكيم و خوئى؛
- الرسائل الفقهية؛
- مقالاتى در تفسير قرآن؛
- يك دوره اقتصاد اسلامى بر اساس كتاب و سنت؛
- مناسك حج؛
- نهج الرشاد (رساله عمليه به زبان عربى)؛
- العروة الوثقى مع تعليقات الموسوى الاردبيلى.
وابسته‌ها
فقه الحدود و التعزیرات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
فقه القضاء / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
فقه المضاربة / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
فقه الشركة علی نهج الفقه و القانون، يحتوي مسائل الشركة المعنونة في كتب الفقه و القانون قديما و حديثا و يتلوه كتاب التامين / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
در پرتو وحي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رساله توضيح المسائل با تجديد نظر و اضافات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
توضيح المسائل (اردو) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
همپاي انقلاب (خطبه هاي نماز جمعه آیت‌الله موسوي اردبيلي) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
نهج الرشاد / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ره توشه نوجوانان (اصول عقايد، اخلاق و احکام) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مناسک حج و عمره / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رساله توضيح المسائل به زبان ترکي استانبولي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رساله توضيح المسائل به زبان ترکي آذربايجاني / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ره توشه نوجوانان / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
بحثی از قرآن / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
العروة الوثقی مع تعلیقات الموسوي الأردبیلي / نوع اثر: کتاب / نقش: معلق
استفتائات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
فقه القضاء: يحتوي علي بحوث هامة مستحدثة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
فقه القصاص: يحتوي علي بحوث هامة فقهية استدلالية... / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
غائله چهاردهم اسفند 1359، ظهور و سقوط ضد انقلاب / نوع اثر: کتاب / نقش: زير نظر
مختصري از زندگاني حضرت آيه الله العظمي سيد عبدالکريم موسوي اردبيلي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده