لاهیجی، محمد بن یحیی
| نام | لاهیجی، محمد بن یحیی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | یحیی |
| متولد | 840ق |
| محل تولد | لاهیجان گیلان |
| رحلت | 912ق |
| اساتید | سید محمد نوربخش |
| برخی آثار | مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05025AUTHORCODE |
شمس‌الدین محمد بن يحيى بن علی لاهیجی نوربخشی (ح840 -912ق)، عارف و شاعر، ملقب به شمس‌الدین محمد لاهیجی و متخلص به اسيرى و فدایی. از اعاظم و افاضل عرفای قرن نهم و بزرگان طريقت نوربخشيه
ولادت
از سال ولادت او اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی تولد او را ۸۴۰ق دانسته‌اند.
تحصیلات
اسیری در زادگاه خود مقدمات علوم ظاهری را فرا گرفت و درد «عشق معرفت» در او پیدا شد و در رجب 849ق با یکی از ابدال همان نواحی آشنایی حاصل کرد و به راهنمایی او به خدمت سید محمد نوربخش که در آن هنگام در روستای شَفت، از نواحی گیلان، اقامت داشت، رسید.
نوربخش او و دو سالک دیگر را که به طلب دیدار شیخ با وی همراه شده بودند، با آغوش باز پذیرفت و گرامی داشت. اسیری روز پس از ورود، به دست نوربخش «توبه» کرد و از او «ذکر خفی» گرفت و پس از مواظبت و ممارست در نوافل، «ذکر چهار ضربی» را فرا گرفت. و در این حال، گاه به خدمت مطبخ و گاه به سامان دادن اصطبل خانقاه او می‌پرداخت و گاه نیز به عنوان «فرّاش آستان» به خدمت او مشغول بود.
او مدت شانزده يا بيست سال در ملازمت او بود. و در این مدت در عالم معرفت و شناخت و شهود عرفانی به تجارب و حقایقی دست یافت. و پیش از آنکه دوران مریدی و خدمت اسیری نزد نوربخش به 16 سال برسد، در سلوک و معرفت به مرتبه‌ای رسیده بود که شیخ دوبار برای او «اجازه‌نامه» نوشت.
وی ظاهراً در 865ق، پس از اخذ سومین «اجازه‌نامه» به قصد ارشاد مریدان، پیر و مراد خود را بدرود گفته است.
اسیری در 16سال ملازمت و خدمت‌نزد نوربخش، احتمالاً گاه‌گاهی به سیر و سفر می‌پرداخته است. چنانکه از اشارت او در اسرار الشهود برمی‌آید، ظاهراً در اواخر آن دوران به تبریز سفر کرده، و چند ماه در آن شهر به‌سر برده است. شاید وجود برخی هواخواهان نوربخش در آن خطّه موجب شده بود که وی برای بررسی اوضاع و احوال محل و امکان اقامت در تبریز به آن شهر سفر کند.
پس از مرگ وى، به شيراز رفت و به ارشاد نوربخشيان فارس اشتغال جست، او تقريبا هشت سال آنجا زندگی کرد و خانقاه نوريه را تعمير کرد و در آن برای شاگردانش درس و تدريس می‌نمود. در سال ۸۸۲ ق به قصد زيارت خانه‌ی خدا به مکّه رفت و هنگام برگشت در محلّه‌ی زبيد عده ایاز عرفای يمن ملاقات کرد و يک سال در آنجا ماند و در سال ۸۸۳ق به شيراز برگشت و باقیمانده عمرش را در اين شھر گذراند.
وفات
او در سال ۹۱۲ق از دنيا رفت و در خانقاهش دفن شد.
آثار
«مفاتيح الاعجاز»، در شرح «گلشن راز» شيخ شبسترى كه به سبب آن كه بر همه‌ى شروح «منظومه‌ى» شيخ شبسترى رجحان يافته، رايج‌ترين كتاب در اين زمينه است؛ «اسرار الشهود» منظومه‌اى در بحر رمل مشتمل بر تحقيقات و تمثيلات؛ «معاش السالكين»؛ «ديوان» اشعار مشتمل بر قصائد و غزليات كه هدايت شماره‌ى ابيات آن را حدود پنج هزار بيت نوشته است.
منابع مقاله
وابسته‌ها
مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز
اسرار الشهود فی معرفه الحق المعبود
دیوان اشعار و رسائل شمس‌الدین محمد اسیری لاهیجی شارح گلشن راز