شرح ابن طولون علی ألفية ابن مالك

شرح ابن طولون على ألفية ابن مالك، تأليف محمد بن على بن طولون دمشقى (متوفى 953ق)، از جمله شروح ارزشمند بر كتاب الفيه ابن مالك است كه با تحقيق و پاورقى عبدالحميد جاسم محمد فيّاض كبيسى، در دو جلد منتشر شده است.

شرح ابن طولون علی ألفیة ابن مالک
پدیدآوران	ابن طولون، محمد بن علی (نويسنده) کبیسی، عبدالحمید جاسم (محقق)
عنوان‌های دیگر	الفیه. شرح
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1423 ق
چاپ	1
شابک	‎2-7451-3522-8
موضوع	ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر زبان عربی - شواهد شعری زبان عربی - صرف
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏70228
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شارح، انگيزه نگارش كتاب را پاسخ به درخواست برخى دوستان در نگارش شرح الفيه دانسته است.

ابن مالك اندلسى با تلخيص منظومه مفصّل خود، «شرح الكافية الشافية»، كتاب «الألفية» را تأليف نمود و در آن مهم‌ترين قواعد عربى را ارائه كرد. اين كتاب را معاصرين وى تا عصر حاضر شرح و تحليل نموده‌اند. از آن جمله، ابن طولون در اين اثر خود، كتاب الفيه را شرح و تبيين كرده است. وى براى توضيح اجمالى كه در اشعار ابن مالك وجود دارد، به شروح معروف مراجعه و اقوال مختلف را گردآورى نموده است. وى همچنين با پى‌گيرى اقوال مختلف و با اسلوبى صحيح و عباراتى روشن به نقد و بررسى آنها پرداخته است

شيوه نگارش كتاب بدين ترتيب است كه ابتدا با عبارت «ثم قال رحمه‌الله تعالى» يك يا دو بيت از اشعار الفيه را ذكر كرده و سپس به شرح آن پرداخته است.

محقق اثر نيز كارهايى را بر روى اين متن انجام داده كه از آن جمله است: نگارش نص كتاب، مطابق با قواعد املائى معاصر همراه با ضبط شكل اوليه آن؛ تصحيح تحريفات يا خطاها و افتادگى‌هاى آن با مراجعه با كتب مؤلف و شروح ديگر الفيه؛ توثيق آراء و اقوال كتاب به راه‌هاى علمى متعارف؛ تعيين صاحبان آراء و اقوالى كه مؤلف مشخص ننموده و به عبارات «قيل» و مانند آن بسنده كرده است؛ استخراج شواهد قرآنى به قرائات متعدد آن و ضبط آن به شكلى كه موافق با قرائتى است كه به آن استشهاد شده است؛ استخراج احاديث شريف نبوى و اشاره به اماكن وجود آنها در كتب نحو؛ استخراج آثار صحابه از مصادر مورد اعتماد؛ استخراج امثال عرب و اقوال مأثوره از منابع معتبر؛ استخراج شواهد شعرى و رجز از دواوين شعراء؛ وضع عناوين ابواب كتاب؛ ذكر شرح حال اعلام با ذكر منبع آن؛ معرفى قبائل، اماكن و شهرهاى غير معروفى كه در كتاب آمده است و ذكر فهارس متعدد در انتهاى جلد دوم كتاب.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط)

البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك

فوائد الحجتية (شرح کتاب سیوطی)

شرح ألفية ابن مالك المسمی تحرير الخصاصة في تيسير الخلاصة

أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك

ترکیب، ترجمه و تلخیص مطالب ألفية ابن مالک

شرح ألفية ابن مالك لابن الناظم

تيسير و تكميل شرح إبن عقيل علی ألفية ابن مالك

شرح ابن عقيل

حاشية الصبان علی شرح الأشموني علی ألفية ابن مالك و معه شرح الشواهد للعيني

ترجمه شرح ابن عقیل بر ألفیه محمد بن عبدالله بن مالك