ترجمه شرح ابن عقیل بر ألفیه محمد بن عبدالله بن مالك
| ترجمه شرح ابن عقیل بر الفیه محمد بن عبدالله بن مالک | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طبیبیان، سید حمید (محقق) ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الفیه. شرح
شرح ابن عقیل. فارسی شرح الفیه. فارسی |
| ناشر | امير کبير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 978-964-00-1114-0 |
| موضوع | ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. الفیه - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | PJ 6151 /الف2 الف702241 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ترجمه شرح ابن عقیل بر ألفیه محمد بن عبدالله بن مالك، اثر دكتر سيد حميد طبيبيان، ترجمه تحت‌اللفظى شرح ابن عقيل بر الفيه ابن مالك مى‌باشد كه در سال 1377ش نوشته شده است.
كتاب شرح ابن عقيل بر الفيه ابن مالك، به‌گونه‌اى ساده و رسا نگارش يافته و به عقيده اغلب نحويان، بهترين شرح بر الفيه ابن مالك به شمار مى‌رود. اين كتاب، چاپ‌هاى مختلفى دارد كه مترجم، چاپى را كه به‌وسيله شيخ محمد محى‌الدين عبدالحميد صورت گرفته، برگزيده است.
شيخ محمد محى‌الدين عبدالحميد، شرح ديگرى بر ابيات الفيه و بر همين شرح ابن عقيل در هامش كتاب افزون ساخته كه در آن، به تركيب ابيات الفيه و همچنين به توضيح و تفسير نكاتى پرداخته است كه ابن عقيل، به وجه ايجاز و اختصار، بدان‌ها اشاره نموده و يا از ايراد آن‌ها، صرف نظر كرده است. شيخ محمد محى‌الدين، شرح خود را «منحة الجليل بتحقيق شرح ابن عقيل» نام نهاده است.
اثر حاضر، ترجمه‌اى از همين كتاب است كه به نظر مترجم، منقح‌ترين چاپ و گزيده‌ترين شرح موجود مى‌باشد، زيرا شواهد شعرى و نصوصى كه شيخ عبدالحميد بر شواهد ابن عقيل افزوده و از سوى ديگر، شواهد ابن عقيل را به وجهى محققانه، پژوهش و بررسى نموده است، مزيت اين شرح را بر شروح ديگر، چندين برابر گردانيده است.
انگيزه برگردان شرح ابن عقيل به زبان فارسى، اهتمامى است كه فارسى‌زبانان از سال‌ها پيش نسبت به اين كتاب داشته‌اند و آن را در حوزه‌هاى علميه و دانشگاه‌ها تدريس كرده‌اند و امروزه نيز همچنان اين كتاب بر ارزش خود باقى است و يكى از كتاب‌هاى درسى حوزوى و دانشگاهى به شمار مى‌آيد و در دوره‌هاى كارشناسى و كارشناسى ارشد و تحقيقات عالى، تدريس مى‌شود و از مواد درسى امتحان ورودى دوره‌هاى كارشناسى ارشد و تحقيقات عالى است كه مترجم، پس از چندين سال تجربه تدريس، به‌منظور تسهيل كار دانشجويان، اقدام به برگردان اين كتاب به فارسى نموده است.
مترجم، در كار ترجمه شرح ابن عقيل و شرح شيخ عبدالحميد در هامش آن، اگر مى‌خواست بر روش خود شيخ محى‌الدين عمل كند، لازم مى‌آمد كه پانوشت‌هاى شيخ همراه با ترجمه ابيات در هامش‌ها، به مقدار بيشترى افزون شود و موجب سختى كار چاپ و تداخل پانوشت‌ها در يكديگر گردد؛ در نتيجه، مترجم بر آن شده است تا هر بيت را جداگانه ترجمه نمايد، آنگاه همه مطالب مربوط بدان را - اعم از متن شرح ابن عقيل و پانوشت‌هاى شيخ محى‌الدين - زير همان بيت بياورد و براى جدا ساختن نص ابيات الفيه از شرح ابن عقيل و شرح ابن عقيل از شرح شيخ محى‌الدين، در هنگام چاپ، سه گونه خط اختيار كند.
هريك از ابيات الفيه، زير خود آن، پيش از آمدن شرح ابن عقيل ترجمه فارسى شده است و ترجمه ابيات شاهد كه همه شماره‌گذارى شده و شيخ محى‌الدين براى آن‌ها در هامش توضيحات و تفسيراتى آورده است، در زير شماره‌هاى ويژه خود، در هامش نگارش يافته است.
سعى مترجم، بر اين بوده كه حتى‌المقدور، سامان بندها و فصل‌هاى عربى، با همان روش خود حفظ شود تا پژوهندگانى كه از متن عربى استفاده مى‌فرمايند، بتوانند به آسانى ترجمه آن را پيدا كنند، لذا مى‌توان ادعا نمود كه وى در امر حفظ امانت در ترجمه، به‌خوبى عمل نموده است.
مترجم براى اطمينان خاطر در ترجمه متن و به‌ويژه ترجمه اشعار و شواهد، از مآخذ و كتب بسيارى استفاده نموده است كه از جمله آن‌ها، عبارتند از:
الأعلام؛ زركلى خير‌الدين، الفضاح في شرح ابيات مشكلة الإعراب؛ ابونصر حسن بن اسد فارقى، أوضح المسالك؛ ابن هشام، تحفه احمديه در شرح الفيه؛ احمد بهمنيار، الجامع الشواهد؛ محمدباقر شريف، خزانة الأدب؛ شيخ عبدالقادر بغدادى، خودآموز سيوطى؛ محمدرضا شالچيان و...
منابع مقاله
مقدمه مترجم بر كتاب.
وابسته‌ها
البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك
فوائد الحجتية (شرح کتاب سیوطی)
شرح ألفية ابن مالك المسمی تحرير الخصاصة في تيسير الخلاصة
أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك
ترکیب، ترجمه و تلخیص مطالب ألفية ابن مالک
شرح ألفية ابن مالك لابن الناظم
تيسير و تكميل شرح إبن عقيل علی ألفية ابن مالك
شرح ابن طولون علی ألفية ابن مالك
حاشية الصبان علی شرح الأشموني علی ألفية ابن مالك و معه شرح الشواهد للعيني