ميراث الزوجة غير ذات الولد
در قوانين ارث در اسلام در دو مورد زوجة و پسر بزرگتر استثنائاتى ديده مى‌شود در مورد زوجة از ارث از عين زمين منع شده است و در مورد پسر بزرگتر مواردى از وسائل مربوط به پدر مثل شمشير و انگشترى و نظائر آن كه در اصطلاح فقهى به آن حبوة مى‌گويند به وى اختصاص يافته است.
شهيد اوّل پس از تأليف كتابى به نام الحبوة در 25 ذى الحجة سال 956ق پايان يافته است به تأليف رساله‌اى در ميراث زوجة پرداخته است كه در 27 ذى الحجة سال 956ق پايان يافته است.
وى در مقدمه كتاب پس از اشاره به دو مورد استثناء ارث مى‌نويسد: احديهما حبوة الولد الذكر و قد حررنا البحث فيها بما فيه كفاية فى موضع يختص به و الثانى الزوجة اين عبارت نشانگر آن است كه كتاب الحبوة را قبل از ميراث الزوجة تأليف نموده است.
اين كتاب به سبك فقه استدلالى نوشته شده است و از آنجا كه روايات آن داراى اختلاف هستند، در بين فقها نيز اقوال متفاوتى ايجاد شده است.
در اين كتاب اقوال فقهاى قبل از مؤلف از شيخ مفيد (م 413 ق) تا فقهاء معاصر وى مطرح شده است و فقهاى بعد از وى و حتى خود وى در شرح لمعة به اين كتاب استناد نموده‌اند.
نسخه‌ها
در الذريعة303/23 به دو نسخه كتابخانه شيخ الشريعة اصفهانى و كتابخانه محمد على خوانسارى اشاره شده است و در كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه صفحات 195 و 196 نيز به نسخه‌هاى خطى متعددى اشاره شده است.
تقسيم بندى مطالب
همچنانكه در مقدمه كتاب و الذريعة303/23 و 304 اشاره شده است مباحث كتاب در 5 قسمت بيان شده است كه عبارتند از:
- مطلب ما: ماهيت و مفهوم محروم شدن زن با بيان متعلّق و مقدار اين محروميت
- مطلب من: چه زوجه‌اى محروم مى‌شود
- مطلب كيف: آيا محروميت از عين زمين يا از قيمت و يا از هر دو است؟
- مطلب هل: آيا اين محروميت به نحو لزوم است يا غير لازم است؟
- مطلب لم: چرا از؟ وجه محروم مى‌شود و ديگران محروم نيستند.
وى در ص 272 نظرش را دربارۀ محروميت زوجة اينگونه مى‌نويسد: و بالجملة فمراعاة دلالة هذه النصوص و فتاوى الاصحاب يقتضى حرمانها من الارض فى الجملة مطلقا و انما ينقدح الكلام على خصوص الارض او عمومها