حجة التفاسير و بلاغ الإكسير
«حجة التفاسير و بلاغ الاكسير»يا«تفسير من لا يحضره المفسر و التفسير»از تفاسير قرن چهاردهم شيعۀ دوازده امامى محسوب مى‌گردد كه توسط سيد عبدالحجه مراغى به زبان فارسى تأليف شده است. اين تفسير شامل تمام آيات قرآن مى‌باشد.
| نام کتاب | حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | بلاغی، عبدالحجه (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | حکمت (چاپخانه) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1992AUTOMATIONCODE |
مولف روش بيانى و تحليلى با رويكرد تربيتى پيش گرفته و به بيان عقايد ملل و نحل و فرق و مذاهب پرداخته است. از روايات كمتر استفاده مى‌كند و بحثهاى تاريخى و اعتقادى فراوان دارد.
مولف در جلد نخستين اين كتاب، بحث مبسوط و جداگانه‌اى دربارۀ تاريخ انسان و چگونگى آفرينش و تاريخ انبياء همراه با نقشه‌هاى جغرافيايى، و در جلد دوم تفصيل برخى وقايع و حوادث از ولادت عيسى(ع) تا ولادت پيامبر اكرم(ص) و حوادث آستانۀ بعثت و تاريخ شهرهاى مكه و مدينه و وقايعى از سيرۀ پيامبر(ص) و آثار آن مورد بحث قرار داده است. هدف از طرح اين مباحث، به دست دادن فضاى كلى نزول قرآن و عواملى است كه منتهى به نزول آيات گرديده است.البته در اين مقدمۀ طولانى به برخى از مباحث علوم قرآنى و آنچه كه به شناخت قرآن مربوط مى‌گردد اشاره دارد.بحثهاى تطبيقى ميان كتاب انجيل، تورات و اوستا با قرآن از ديگر مباحث اين جلد مى‌باشد.
مصادر تفسير
مفسر در تفسير خود از تفاسيرى مانند مجمع البيان، صافى، كاشفى، انوار التنزيل بيضاوى، روح البيان، ابوالفتوح رازى ، تفسير كيوان و فخر رازى بهره گرفته است، و از كتابهايى مانند بحار الانوار، حق اليقين مرحوم مجلسى، كافى،جامع عباسى، الفهرست ابن نديم، اسباب النزول واحدى، انيس الاعلام فخر الاسلام و...مطالبى نقل مى‌نمايد. در لغت نيز از مفردات راغب اصفهانى و قاموس بهره مى‌برد.
روش تفسير
روش كلى وى در تفسير بر اين ترتيب است كه بعد از ذكر مقدمه‌اى كوتاه در اهميت سوره، فضل آن و فضل تلاوت آن، مكى، مدنى بودن، تعداد آيات، تعداد كلمات و حروف آن، به بخش تفسير مى‌پردازد تفسير را بعد از ذكر آيه يا آيات، با ترجمۀ فارسى آنها و توضيح دربارۀ يكايك واژه‌ها، آغاز مى‌كند، در برخى موارد ايشان، اقدام به شرح و تفسير چند مرحله‌اى مى‌نمايد، ابتدا در بحثى اجمالى به بررسى معانى و شرح كلمات و عدد آنها مى‌پردازد، سپس توضيحى در مورد آيات در قالب مقدمه 1،2،3 و...و دوباره به سراغ كلمات و فرازها براى توضيح تكميلى مى‌رود.
در تفسير از نكات ادبى، ذكر اشعار و امثال فارسى و عربى، وجوه تفسيرى و اقوال مفسرين، قصص، حكايات و شواهدى از اخبار و تاريخ بهره مى‌برد.
ويژگى مهم اين تفسير بهره‌گيرى از معلومات عمومى دربارۀ شناخت اديان و مقايسۀ آن با دين اسلام و نيز قرآن مى‌باشد، ويژگى دوم، طرح مطالب تاريخى و نقل قصه‌ها و حكايت‌ها است كه مطالعۀ كتاب را جاذبه بخشيده و تفسير را خواندنى‌تر كرده است.
شأن نزول را بيشتر از اسباب النزول واحدى و مجمع البيان نقل مى‌كند. در آيات احكام به بسط احكام فقهى نمى‌پردازد، بلكه به ذكر اقوال و مذاهب، مقارنۀ بين آنها و ترجيح مذهب اماميه همراه با استدلال جزئى و ذكر اسرار مى‌پردازد. از اسرائيليات پرهيز مى‌نمايد. گاه در نقل اقوال به نقد آنان نيز مى‌پردازد، به‌خصوص در نقل از تورات و انجيل و تطبيق آن با قرآن، از نقد آنها غفلت نمى‌ورزد.
به طور معمول بعد از نقل اقوال مفسرين، لغويين و حكايت‌هاى تاريخى، به بيان ديدگاه خود پيرامون موضوع مى‌پردازد بدين جهت گاه به مطالب متفاوت و متفرق (هر آنچه به ذهن مفسر آمده است)در ارتباط با آيه و قرآن مى‌پردازد، از نقل مطالب علمى از تفسير جواهر طنطاوى تا روزنامه‌ها و مجلات و كتب ديگر، همه و همه در تفسير آمده‌اند.
مفسر در مقدمۀ كوتاه خود بيان مى‌دارد كه:
1-در نقل از تورات و انجيل،چاپ لندن سال 1947 م ملاك بوده است.
2-در شمارۀ آيات، مطابق چاپ قرآن ركن الملكى عمل شده است.
3-در شمارۀ كلمات و عدد حروف سور بخشى مطابق [[روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن|تفسير ابوالفتوح رازى]] و قسمتى مطابق تفسير تنوير المقباس بوده است.
و بيان مى‌دارد كه «ب» علامت اختصارى مفسر مى‌باشد و «ه» دلالت بر انتهى دارد.
نسخه شناسى
تاريخ تأليف اين تفسير از 1385 تا 1387ق مى‌باشد. نخستين چاپ آن در سال 1386ق،1345 ش توسط چاپخانۀ حكمت در قم به قطع وزيرى، عرضه شده است.
فهرست تفصيلى مطالب در پايان هر جلد، راهنماى محققان به مطالب اصلى و فرعى آن مى‌باشد.
منابع مقاله
1-مقدمۀ تفسير و ساير مجلدات آن
2-دانشنامۀ قرآن و قرآن پژوهى بهاء الدين خرمشاهى ج 1 ص 387 و ص 695
3-المفسرون حياتهم و منهجهم سيد محمد على ايازى ص 448
4-طبقات مفسران شيعه دكتر عقيقى بخشايشى ج 4 ص 370
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور