روش‌شناسی ابن خلدون

    از ویکی‌نور
    روش‌شناسی ابن خلدون
    روش‌شناسی ابن خلدون
    پدیدآورانالوردی بغدادی، علی (نویسنده) ثقفی، سید محمد (مترجم)
    ناشرروش شناسان و جامعه شناسان
    مکان نشرتهران
    سال نشر۱۳۹۶ش
    کد کنگره

    روش‌شناسی ابن خلدون تألیف علی الوردی بغدادی، مترجم سید محمد ثقفی؛ کتاب پیش رو، نوشتاری است در یازده فصل که پس از معرفی ویژگی‌هایمنطق یونان قدیم و منطق ارسطویی در جهان اسلام، به شناسایی روش ابن خلدون در رویارویی با منطق ارسطو و قانون‌های تفکر می پردازد. سپس معمای جهش خلدونی و تأثیر عوامل متعدد را در جهش فکری ابن خلدون بیان می‌کند. جرقه‌ی نظریه، ابن خلدون و ذخایر فکری دانشمندان، دیدگاه وی درباره‌ی فلسفه از دیگر مباحث مطرح شده در این کتاب است.رابطه‌ی تنگاتنگ زندگی شخصی ابن خلدون و ابداع «نظریه شخصی» و آینده علم جدید (جامعه شناسی) از مباحث پایانی این اثر می‌باشد.

    ساختار و گزارش محتوا

    در آغاز کتاب، مترجم از باب مقدمه به معرفی نویسنده‌ی اثر می پردازد و درباره‌ی شرح حال، آثار علمی، زندگینامه، مراحل آموزشی و استادی، جامعه شناسی تاریخی، عدم کارایی روش آماری و ارائه روش انتخابی، ایجاد جامعه شناسی بومی و بالاخره اهمیت ابن خلدون مطالبی را بیان می‌کند. سپس به انگیزه مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی ابن خلدون اشاره می‌کند و آنگاه دو دیدگاه در کار ابتکاری ابن خلدون را مورد نقد قرار می دهد: یکی دیدگاه منفی گرایان و بدبینان و دیگری دیدگاه اثبات گرایان و خوش بینان. سومین مبحث از سری مباحث مقدماتی این کتاب نیز ارائه‌ی منطق ابن خلدون در پرتو فرهنگ و شخصیت اوست. سپس وارد مباحث اصلی کتاب می‌شویم که شامل دو بخش و یازده فصل با عناوین زیر است:

    فصل اول: ویژگی‌هایمنطق یونانی (قدیم)؛ در این فصل درباره منطق صوری، شخصیت منطق دانان، مبانی منطق ارسطویی، استقرا، سببیت، ماهیت ثابت، و...مطالبی آمده است.

    فصل دوم: منطق ارسطو در جهان اسلام؛ این فصل به بیان دیدگاههای ناقدان منطق یونانی پیش از غزالی و ابن تیمیه، دیدگاه جاحظ، نقد غزالی، نقد ابن رشد، دیدگاه ابن تیمیه و منطق ارسطویی می پردازد.

    فصل سوم: ابن خلدون و منطق ارسطویی؛ این فصل نیز دیدگاه ابن خلدون درباره‌ی اصل علیت و اصل عقلانیت را بیان می‌کند و آنگاه تمایز دیدگاه ابن خلدون را با غزالی و ابن تیمیه مطرح می‌کند.

    فصل چهارم: ابن خلدون و قانون‌های تفکر؛ فصل چهارم درباره محور نظریه و قانون ثبات، ابن خلدون و ادوار اجتماعی، ابن خلدون و دولت اموی، قانون عدم وجود قسم سوم و قانون تدریج به ارائه مطلب می پردازد.

    بخش دوم:

    فصل پنجم: معمای جهش خلدونی؛ در این فصل تحلیل ها و دیدگاه‌های 6 دانشمند در رابطه با جهش فکری ابن خلدون ارائه گردیده است.

    فصل ششم: تأثیر عوامل متعدد در جهش فکری ابن خلدون؛ این فصل به بیان عوامل هشتگانه‌ی موثر بر جهش فکری ابن خلدون اشاره می‌کند.

    فصل هفتم: جرقه‌ی نظریه؛ مباحث این فصل تحت عناوین فیض پرتو ذهنی، راز پنهان، اشتباهات تاریخ نگاران، تغییریابی ابن خلدون و شخصیت مرزی ارائه شده است.

    فصل هشتم: ابن خلدون و ذخایر فکری دانشمندان؛ نظر صاحب نظران، کتاب ابن خلدون، ابن خلدون و قرآن کریم، ابن خلدون و فارابی، مقایسه‌ی فارابی و ابن خلدون، اوصاف رئیس جامعه در اندیشه‌ی دو حکیم، منطق ابن خلدون، تطبیق دو منطق، ابن خلدون و نظریه‌ی ابن سینا، ابن خلدون و اخوان الصفا، ابن خلدون و ابوحیان توحیدی، ابن خلدون و ابن هیثم، حاکمیت دو قانون در جامعه، ابن خلدون و ابن خطیب، ابن خلدون و غزالی، از مباحث مطرح شده در این فصل هستند.

    فصل نهم: ابن خلدون و فلسفه؛ مطالبی پیرامون نظر معتزله درباره‌ی توده‌ی مردم، دیدگاه شیعه اسماعیلی، ضربت غزالی، عقل در نزد اهل تصوف، نظام طبقاتی صوفیه، ابن باجه، ابن طفیل، ابن رشد، و بسیاری مباحث دیگر در این فصل آمده است.

    فصل دهم: رابطه‌ی تنگاتنگ زندگی شخصی و ابداع «نظریه‌ی اجتماعی» است.

    فصل یازدهم: پایان؛ آینده‌ی علم جدید (جامعه شناسی)؛ معرفی بنیان گذار جامعه شناسی و ارائه‌ی نظریه دانشمندان اروپایی درباره ابن خلدون از مطالب این فصل است.[۱]

    پانويس


    منابع مقاله

    کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

    وابسته‌ها