جاحظ، عمرو بن بحر
ابوعثمان عمر بن بحر (۱۶۰-۲۵۵ق)، معروف بهجاحظ، متكلم و اديب معتزلى
| نام | جاحظ، عمرو بن بحر |
|---|---|
| نامهای دیگر | جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر
جاحظ البصری عمرو بن بحر الجاحظ ابی‌عثمان عمرو بن بحر بن محبوب |
| نام پدر | بحر |
| متولد | 146،150 و 160ق |
| محل تولد | بصره |
| رحلت | 255 يا 256ق |
| اساتید | ابوعبيده
اصمعى ابوزيد انصارى ابوزيد انصارى |
| برخی آثار | شرح علی المائة كلمة لأميرالمومنين علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02166AUTHORCODE |
او دایی یموت بن مزرع عبدی است.
ولادت
در بصره زاده شد.در تعيين تاريخ ولادت او بين سال‌هاى 146،150 و 160ق اختلاف نظر وجود دارد.
اساتید
وى در لغت و ادبيات شاگرد ابوعبيده، اصمعى و ابوزيد انصارى و در كلام شاگرد نظّام و مصاحب و هم مباحثۀ حنين بن اسحاق و سلمويه مى‌باشد.جاحظ گرايش سياسى مشخصى نداشت و غالباً تابع جريان‌هاى حاكم بود. کتاب‌هاى خود را به درباريان تقديم كرده، صله مى‌گرفت و تا آخر عمر به اين روش ارتزاق نمود.او در جوانى در بغداد و مدتى نيز در سامرا اقامت كرد و سپس به بصره بازگشت، همچنين به دمشق و انطاكيه نيز سفر كرد. جاحظ داراى هوش بسيار و حافظه‌اى قوى بود. به گفته مبرّد، وى شيفتۀ مطالعه بود و وقتى كتابى به دست مى‌گرفت تا تمام آن را نمى‌خواند كنارش نمى‌گذاشت.
جاحظ در كلام، ادبيات عرب، حديث، تفسير، تاريخ و حتى علوم طبيعى سرآمد و در فنون گوناگون صاحب تأليف بود.وى توان آن را داشت كه بصورت مستدل با زيركى به اثبات مطلبى بپردازد و سپس با همان روش به ردّ آن اقدام نمايد. جاحظ به دروغ‌پردازى شهرت داشت و احاديث را به سخره مى‌گرفت. خواهرزاده‌اش، يموت بن مزرّع او را بى‌دين خوانده است. با وجود اين گفته‌اند کتاب‌هايش داراى الفاظى شيوا و ساده است و در آنها تناسب معنا و لفظ از هرنوعى(عاميانه، ادبى و غيره)حفظ شده است و با داشتن برخى انحرافات، نقش مهمى در روشن‌سازى اذهان دارد. جاحظ به محتواى برخى آثارى كه مى‌نگاشت هيچگونه اعتقادى نداشت و صرفا در قبال پولى كه دريافت مى‌كرد به نگارش آنها اقدام مى‌نمود.
وفات
جاحظ در محرم سال 255 يا 256ق بر اثر بيمارى فلج و نقرس در بصره درگذشت.
آثار
كتاب «العثمانيه» كه بعداً خود مؤلف نقض آن را نوشت و نيز «كتاب النساء» که در برترى زنان نوشته از اين دسته‌اند.
از جاحظ بيش از صد اثر برجاى مانده كه به موضوعات مختلف دينى، سياسى، تاريخى، علم اخلاق، پيشه‌ها و اصناف، حيوانات، جغرافيا، جدل، بازيها، قصه و غيره مى‌پردازد.
وابسته‌ها
شرح علی المائة كلمة لأميرالمومنين علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام (ابن میثم - عبدالوهاب -وطواط)
مصطلحات نقدیة و بلاغیة في کتاب البیان و التبیین للجاحظ
البرصان و العرجان و العمیان و الحولان
تاج آیین کشور داری در ایران و اسلام
مطلوب کل طالب من کلام علی ابن ابیطالب
البيان و التبيين و أهم الرسائل