مرکز احیای آثار اسلامی

نام	مرکز احیای آثار اسلامی
نام سابق
وضعیت حقوقی	از زیرمجموعه‌های پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
هدف	بازسازی انتقادی متون اساسی شیعی
رئیس	اکبر اسد علیزاده
بنیانگذاری	1364ش
وبگاه	http://sama.isca.ac.ir/Portal/Home/
کد مؤلف	AUTHORCODE09319AUTHORCODE

مرکز احیای آثار اسلامی (تأسیس 1364ش)، از زیرمجموعه‌های پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است؛ مجموعه‌ای متشکل از محققان نامورِ تصحیح انتقادی متون که با استفاده از آخرین یافته‌های این عرصه، تاکنون آثار مهمی از تراث ماندگار علمی شیعه را تحقیق و در قالب 176 جلد کتاب منتشر کرده است.

تأسیس

مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلام حوزه علمیه قم، در سال 1364ش، با هدف بازسازی انتقادی متون اساسی شیعی آغاز به کار کرد. این مرکز طی این مدت با بهره‌گیری از محققان نامورِ تصحیح انتقادی متون و استفاده از آخرین یافته‌های این عرصه، تاکنون آثار مهمی از تراث ماندگار علمی شیعه را تحقیق و در قالب 176 جلد کتاب منتشر کرده است و به‌عنوان مرکزی کارآمد در این عرصه شناخته می‌شود. تاکنون 24عنوان از آثار این مرکز در جشنواره‌های علمی کشور از جمله کتاب سال کشور و کتاب سال حوزه برگزیده و شایسته تقدیر شده است. امروزه مرکز احیای آثار اسلامی عمدتاً در دو زمینه (تصحیح و نشر متون کلاسیک شیعی و کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی) فعالیت می‌کند.

اهداف

برخی از اهداف مهم این مرکز را می‌توان در امور زیر، خلاصه نمود:

حفظ و استمرار هویت علمی، دینی و تاریخی حوزه‌های علمیه شیعه؛
زمینه‌سازی و بهره‌مندی از سرمایه میراث مکتوب علمی در مطالعات دین‌پژوهی؛
برجسته‌سازی نقش اصلاحی علمای شیعه در تمدن‌سازی اسلامی؛
آشکارسازی دیدگاه‌ها و نوآوری‌های علمی و فکری دانشمندان شیعه و حمایت آن؛
تعظیم و تکریم دانشمندان شیعه؛
شناخت متفکران و اندیشمندان شیعه و اندیشه‌های آنان؛
زمینه‌سازی و بهره‌گیری از ذخایر علمی در پاسخ به نیازهای معرفتی و دینی روز؛
گسترش اندیشه شیعه در میان اندیشمندان جهان اسلام؛
تشکیل بانک اطلاعات جامع کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی.

سیاست‌ها

تأکید بر اصلاح و به‌روزسازی شیوه‌های تصحیح متون و آثار و تلاش کافی در جهت حفظ اصالت متون و منابع علوم اسلامی؛
اهتمام بر صحت و اتقان پژوهش‌های تراثی، منطبق بر جدیدترین روش‌های مطلوب تصحیح؛
اهتمام بر شناخت شبهات دینی و تلاش در یافتن پاسخ‌های علمی در میراث علمی؛
تلاش در جهت نوآوری و تخصصی شدن تولیدات و محصولات؛
سعی در غنی‌سازی محتوایی آثار از طریق اجرای تصحیح‌های انتقادی و مقایسه‌ای و نقد متن؛
تلاش در جهت گسترش فرهنگ تصحیح دقیق و انتقادی و منطبق بر ضوابط در حوزه علمیه؛
اولویت دادن به نیازهای پژوهشکده‌ها، مراکز و گروه‌های پژوهشی پژوهشگاه و سایر بخش‌های پژوهشی دفتر در زمینه تصحیح و احیای آثار؛
پرهیز از پژوهش‌های تکراری و موازی؛
اتخاذ شیوه‌های مناسب جهت تسهیل دستیابی محققان به منابع و مصادر تراث؛
اولویت دادن به پژوهش‌های گروهی و استفاده از تمامی ظرفیت‌ها و تخصص‌های مرتبط در اجرای طرح‌های پژوهشی.

ساختار

مرکز احیای آثار اسلامی، از زیرمجموعه‌های پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم است که با توجه به شرح وظایف خود، دارای پست ریاست مرکز (حجت‌الاسلام اکبر اسد علی‌زاده)، دفتر پژوهش و دو گروه پژوهشی است.

گروه‌های پژوهشی

الف)- گروه تصحیح و احیای آثار اسلامی: تصحیح، دانش و فنی است که با به‌کار بستن یک دسته از معلومات و روش‌های خاص، متون خطی را اصلاح نموده و ارائه می‌دهد. گروه تصحیح بر اساس وظائف تعریف‌شده اهتمام بر صحت و اتقان پژوهش‌های تراثی، منطبق بر جدیدترین روش‌های مطلوب تصحیح، عهده‌دار بازسازی و ارائه متون اصلی تفکر شیعی است. این گروه با نظر به آینده و نیاز محققان و دین‌‌پژوهان، در پی تصحیح انتقادی (ارزیابی دقیق به گزینش آنچه سزارار است در نسخه باشد اقدام می‌نماید) و نشر آثار عالمان بزرگ شیعه، در قالب مجموعه ‌آثار شخصیت‌‌ها (موسوعه اعلام شیعه) و مجموعه ‌آثار موضوعی تخصصی (آثار موضوع‌‌محور) و نیز تک‌نگاری‌ها (آثار محتوا‌محور) است.

وظایف

برنامه‌ریزی به‌منظور اجرای طرح‌های حفظ و احیای آثار تاریخی در حوزه دین و معارف اسلامی؛
اجرای طرح‌ها و برنامه‌های عملیاتی مربوط به حفظ و احیای آثار؛
اجرای قوانین و مقررات، آیین‌نامه‌ها، ‌قراردادهای ملی در خصوص حفظ و احیای آثار؛
تهیه و اجرای طرح‌های راهبردی و اضطراری برای حفظ آثار و تصحیح آن؛
تهیه و تدوین طرح‌های مستندسازی، آسیب‌شناسی،‌حفاظت و احیای آثار دینی؛
تعامل و همکاری با پایگاه‌های احیا و آثار و پژوهشکده‌های مختلف کاربردی در این زمینه؛
انجام اقدامات پیرامون حفظ و احیای آثار علمی تاریخی؛
تهیه گزارش‌های تخصصی لازم؛
انجام سایر امور محوله مرتبط با پست سازمانی.

ب)- گروه نسخه‌شناسی: این گروه بر اساس وظایف تعریف‌شده اهتمام به نسخه‌شناسی و نسخه‌یابی دقیق نسخه‌های خطی و چاپی (اعم از سنگی و...)، اعلام شیعه را در موضوعات مختلف - ‌با توجه به صحّت متن، قدمت، عصر مؤلف، خط مؤلف بودن و سایر شرایط که برای یک نسخه معتمد وجود دارد - ‌با مراجعه به تمام فهرست‌ها و نرم‌افزارهای کتابخانه‌های داخلی و خارجی، بهترین نسخه‌ها را گزینش نموده و ارائه می‌دهد.

وظایف

مطالعه و پژوهش در مورد شیوه‌های نسخه‌شناسی؛
کنترل نسخه‌های خطی از لحاظ اطلاعات کتاب‌شناسی (عنوان، مؤلف، آغاز و انجام و...)؛
نسخه‌شناسی (نوع خط، نام کاتب، تعداد اوراق، تذهیب، تاریخ کتابت، حواشی ...)؛
مطالعه و تحقیق در منابع مختلف حقوقی، علوم اسلامی و... سایر منابع مرتبط با اطلاع‌رسانی؛
شناسایی نسخه‌های خطی در زمینه مختلف علوم اسلامی؛
مشارکت در کارشناسی و تدوین برنامه‌های پژوهشی سالانه و کوتاه‌مدت؛
بررسی و ارزیابی نسخه‌های خطی و چاپ سنگی؛
بررسی پیگیری درخواست‌ها و نسخه‌های مورد نیاز محققان؛
انجام سایر امور محوله مرتبط با پست سازمانی.