مطهری، مرتضی

نام	مطهری، مرتضی
نام های دیگر
نام پدر
متولد	1299 هـ.ش یا 1920 م
محل تولد
رحلت	1358 هـ.ش یا 1399 هـ.ق یا 1979 م
اساتید
برخی آثار
کد مولف	989

«مرتضى مطهرى»، در 13 بهمن 1298ش، مطابق با 12 جمادى‌الأولى 1338ق (1920م) در شهرستان فريمان در نزديكى شهر مشهد در يك خانواده روحانى چشم به جهان گشود. پس از طى دوران طفوليت به مكتب‌خانه رفته و به فراگيرى دروس ابتدايى پرداخت. در سن دوازده سالگى به حوزه علميه مشهد عزيمت نموده و به تحصيل مقدمات علوم اسلامى اشتغال ورزيد. در سال 1316 على‌رغم مبارزه شديد حكومت وقت رضا شاه پهلوى با روحانيت و على‌رغم مخالفت دوستان و نزديكان، براى تكميل تحصيلات خود عازم حوزه علميه قم شد.

در دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر آيت‌الله‌العظمى بروجردى (در فقه و اصول) و امام خمينى(ره) (به مدت دوازده سال در فلسفه ملا صدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و علامه سيد محمدحسين طباطبائى (در فلسفه بوعلى و فلسفه تطبيقى) بهره گرفت. استاد شهيد مدتى نيز از محضر آيت‌الله حاج ميرزا على‌آقا شيرازى در اخلاق و عرفان بهره‌هاى معنوى فراوان برد. از اساتيد ديگر استاد مطهرى مى‌توان از مرحوم آيت‌الله سيد محمد حجت (در اصول) و مرحوم آيت‌الله سيد محمد محقق داماد (در فقه) نام برد. وى در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصيل علم، در امور اجتماعى و سياسى نيز مشاركت فعال داشت.

در سال 1331 درحالى‌كه از مدرسين معروف و از اميدهاى آينده حوزه بشمار مى‌رفت، به دلايلى از جمله مشكلات معيشتى به تهران مهاجرت كرد. در تهران به تدريس در مدرسه مروى - كه در آن علوم حوزوى آموزش داده مى‌شد - و نيز تأليف و سخنرانى‌هاى تحقيقى پرداخت. در سال 1334 ايشان اولين جلسه از جلسات تفسير قرآن خود را براى دانشجويان برگزار كرد. در همان سال، تدريس خود در دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران را آغاز نمود. در سال‌هاى 1337 و 1338 كه انجمن اسلامى پزشكان تشكيل گرديد، استاد مطهرى از سخنرانان اصلى اين انجمن و در طول سال‌هاى 1340 تا 1350 سخنران منحصربه‌فرد اين انجمن بود و بخشى از آثار استاد محصول همين جلسات است.

از سال 1341 كه نهضت امام خمينى(ره) آغاز گرديد، استاد مطهرى به‌طور فعال در كنار امام بود؛ به‌طورى كه مى‌توان سازماندهى قيام پانزده خرداد در تهران و هماهنگى آن با رهبرى امام را مرهون تلاش‌هاى او و يارانش دانست. در ساعت 1 بعد از نيمه شب روز چهارشنبه پانزده خرداد 1342، به دنبال يك سخنرانى مهيج عليه شخص محمدرضا شاه به‌وسيله پليس دستگير شده و به‌همراه تعدادى از روحانيون تهران زندانى گرديد. پس از 43 روز به دنبال مهاجرت علماى شهرستان‌ها به تهران و فشار مردم، به‌همراه ساير روحانيون از زندان آزاد شد.

پس از تبعيد امام خمينى به خارج از كشور، در 13 آبان 1343 مسئوليت استاد مطهرى و يارانش سنگين‌تر شد. در اين زمان وى به تأليف كتاب در موضوعات مورد نياز جامعه و ايراد سخنرانى در دانشگاه‌ها و مساجد مختلف ادامه داد. به‌طور كلى استاد شهيد كه به يك نهضت اسلامى معتقد بود، نه به هر نهضتى، براى اسلامى كردن محتواى نهضت، تلاش‌هاى ايدئولوژيك بسيارى نمود و با كج‌روى‌ها و انحرافات مبارزه سرسختانه كرد. در سال 1346 به كمك چند تن از دوستان اقدام به تأسيس حسينيه ارشاد نمود.

در سال 1348 به‌خاطر صدور اعلاميه‌اى با امضاى ايشان و حضرت علامه طباطبائى و آيت‌الله حاج سيد ابوالفضل مجتهد زنجانى مبنى بر جمع‌آورى اعانه براى كمك به آوارگان فلسطينى و اعلام آن طى يك سخنرانى در حسينيه ارشاد، دستگير شد و مدتى در سلول انفرادى به سر برد. از سال 1349 تا 1351 برنامه‌هاى تبليغى مسجد الجواد را به عهده داشت و غالبا خود سخنران اصلى بود تا اينكه آن مسجد و به دنبال آن حسينيه ارشاد تعطيل گرديد و بار ديگر استاد مطهرى دستگير و مدتى در بازداشت قرار گرفت. پس از آن استاد شهيد سخنرانى‌هاى خود را در مسجد جاويد و مسجد ارك و غيره ايراد مى‌كرد. بعد از مدتى مسجد جاويد نيز تعطيل گرديد. در حدود سال 1353 ممنوع المنبر گرديد و اين ممنوعيت تا پيروزى انقلاب اسلامى ادامه داشت.

از مهم‌ترين خدمات استاد مطهرى در طول حيات پربركتش ارائه ايدئولوژى اصيل اسلامى از طريق درس و سخنرانى و تأليف كتاب بود. اين امر خصوصا در سال‌هاى 1351 تا 1357 به‌خاطر افزايش تبليغات گروه‌هاى چپ و پديد آمدن گروه‌هاى مسلمان چپ‌زده و ظهور پديده التقاط به اوج خود رسيد. پس از حضرت امام، استاد مطهرى اولين شخصيتى بود كه به خطر سران سازمان موسوم به «مجاهدين خلق ايران» پى برد و ديگران را از همكارى با اين سازمان بازمى‌داشت و حتى تغيير ايدئولوژى آنها را پيش‌بينى نمود. در اين سال‌ها استاد شهيد به توصيه امام خمينى(ره) مبنى بر تدريس در حوزه علميه قم، هفته‌اى دو روز به قم عزيمت كرده و درس‌هاى مهمى در آن حوزه القا نمود و هم‌زمان در تهران نيز جلسات مختلفى براى اساتيد دانشگاه در منزل خود برگزار كرد. در سال 1355 به دنبال اعتراض به يك استاد كمونيست دانشكده الهيات! به‌خاطر القاى تعاليم ماركسيستى در سر كلاس، اجباراً زودتر از موعد مقرر بازنشسته شد. همچنين در اين سال‌ها استاد شهيد با همكارى تنى چند از شخصيت‌هاى روحانى، «جامعه روحانيت مبارز تهران» را بنيان گذاشت؛ بدان اميد كه روحانيت شهرستان‌ها نيز به‌تدريج چنين سازمانى پيدا كند.

گرچه ارتباط استاد مطهرى با امام خمينى پس از تبعيد ايشان از ايران به‌وسيله نامه و غيره استمرار داشته است، ولى در سال 1355 موفق گرديد مسافرتى به نجف اشرف نموده و ضمن ديدار با امام خمينى درباره مسائل مهم نهضت و حوزه‌هاى علميه با ايشان مشورت نمايد. پس از وفات سيد مصطفى خمينى، فرزند ارشد امام خمينى و آغاز دوره جديد نهضت اسلامى، استاد مطهرى به‌طور فعال‌ترى در خدمت نهضت قرار گرفت و در تمام مراحل آن نقشى اساسى ايفا نمود.

در دوران اقامت حضرت امام در پاريس، سفرى به آنجا نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ايشان گفتگو كرد و در همين سفر، امام خمينى ايشان را مسئول تشكيل شوراى انقلاب اسلامى نمود. هنگام بازگشت امام خمينى به ايران مسئوليت كميته استقبال از امام را شخصا به عهده گرفت و تا پيروزى انقلاب اسلامى همواره در كنار رهبر انقلاب و مشاورى دلسوز و مورد اعتماد براى ايشان بود.

استاد مطهرى تنها هشتاد روز پس از انقلاب اسلامى در قيد حيات بود، تا اينكه در سه‌شنبه يازدهم ارديبهشت ماه سال 1358 درحالى‌كه از يكى از جلسات فكرى - سياسى بيرون مى‌آمد، با گلوله گروه نادان و جنايت‌كار فرقان كه به مغزش اصابت نمود، در تاريكى شب به شهادت رسيد و امام و امت اسلام درحالى‌كه اميدها به آن بزرگ‌مرد بسته بودند، در ماتمى عظيم فرو رفتند.