تصوف، قبالا و گنوسی در نگاه تطبیقی: تفاوت میان نسخه‌ها

تصوف به‌شدت تحت تأثیر مبانی شریعت اسلامی واقع شد، هرچند برخی آموزه‌های صوفیه در قالب طریقت، خارج از محدودة شریعت تلقی ‌شد؛ ولی در کل تعالیم آن در مدار توحید باقی ماند؛ قبّالا نیز در عین تکوین در بستر دین یهود، از مبانی و آموزه‌های گنوسی و تصوف متأثر شد. هرچند قبّالائیان موحد بودند، ولی تأسی از برخی مبانی گنوسی، آنها را در معرض اتهام به لغزش از مسیر توحید قرار داد. اندیشۀ گنوسی نیز برآمده از عقاید ملل و ادیان (نوافلاطونی، یهود، ایران باستان، مسیحیت، آیین‌های بین‌النهرین، مصر و ....) است، از اندیشۀ توحیدی فاصله گرفته و به نوعی از ثنویت تمایل بیشتری دارد. بنیان تفکر در هر سه مکتب مبتنی بر معرفت اشراقی و رمزی است و هر سه درصدد پاسخگویی به پرسش‌های اساسی دربارۀ هستی و زندگی‌اند؛ اینکه از کجا آمده‌ایم؟ به کجا می‌رویم؟ و چگونه باید برویم؟