المذکر و المؤنث (الفرّاء): تفاوت میان نسخه‌ها

'''المذكر و المؤنث'''، تألیف واژه‌شناس، نحوی و قرآن‌پژوه قرن دوم هجری قمری، [[ابوزکریا یحیى بن زیاد بن عبدالله بن منظور کوفی بغدادی دیلمی]]، معروف به [[فرّاء]] (144-207ق)، قدیمی‌ترین کتابی است که مسئله ادبی تذکیر و تأنیث را در زبان عربی مورد پژوهش قرار داده است. پژوهشگر معاصر مصری و استاد دانشگاه عین ‌شمس (قاهره)، [[رمضان عبدالتواب]] (1348- 1422ق)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع مباحث مطرح‌شده و اسامی شاعران شواهد شعری را تعیین کرده است.

* [[فرّاء]] کتاب حاضر را در سال 204ق، بر شاگردانش املا کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص51</ref>.

* [[رمضان عبدالتواب]]، با اشاره به قدمت این کتاب، افزوده است: [[فرّاء]] مطالب این اثر را 3 سال قبل از رحلتش به شاگردانش آموخته و شاگردش، [[ابوعبدالله محمد بن جهم]] آن را روایت کرده و از او به [[ابوبکر بن مجاهد]] و بعد به [[ابوسعید سیرافی]] رسیده و با این روایت در دسترس ما قرار گرفته است و ابن جهم و ابن مجاهد، تعلیقات بسیاری بر آن دارند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص37</ref>.

* [[فرّاء]] گفته است: مؤنّث 3 نشانه دارد: یکی «هاء» است که بین مؤنّث و مذکر جدایی می‌اندازد، مانند «فلان» و «فلانة» و «قائم» و «قائمة»، دیگری مدّ اضافه‌ای است که در «ضرّاء»، «حمراء» و «صفراء» و مانند آن می‌بینی و سومی «یاء» است که در «حُبلی»، «سَکری» و «صُغری» و امثالش مشاهده می‌شود. پس (((مدّ و یاء))) هرگز برای مذکری در هیچ حالی استفاده نشود، ولی (((هاء))) چند نوع است: گاهی فقط برای تأنیث است و برای مذکر نمی‌آید؛ مثلاً: «أنتَ جالسٌ» و «أنتِ جالسةٌ» و به همین ترتیب در فعل هم، مؤنّث از مذکر جدا می‌شود (قال علي، قالت فاطمة)، ولی عرب می‌گوید: امرأةٌ حائضٌ و طاهرٌ و طامثٌ و طالق و...<ref>ر.ک: همان، ص51- 52</ref>؛ توضیح: «هاء» در اسم مانند کاتبة، همانند «تاء» در فعل مثل صدقت، بر تأنیث دلالت دارد.