تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR21465J1.jpg | عنوان =تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۷: خط ۲۷:
}}
}}


'''تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة'''، اثر ابوالفضل شهاب‌الدین احمد بن علی بن محمد بن حجر عسقلانی (733-‌852ق)، کتابی است در ذکر، معرفی و شرح حال افرادی که در مسانید ابوحنیفه، شافعی، احمد و موطأ مالک آمده‌اند، اما در «تهذيب الكمال» یوسف بن زکی مزی شافعی (متوفی 942ق)، یادی از آنها نشده است.
'''تعجيل المنفعة بزوائد رجال الأئمة الأربعة'''، اثر [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابوالفضل شهاب‌الدین احمد بن علی بن محمد بن حجر عسقلانی]] (733-‌852ق)، کتابی است در ذکر، معرفی و شرح حال افرادی که در مسانید [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]]، [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]]، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد]] و [[موطأ الإمام مالك|موطأ]] مالک آمده‌اند، اما در «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال|تهذيب الكمال]]» [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|یوسف بن زکی مزی شافعی]] (متوفی 942ق)، یادی از آنها نشده است.


کتاب با تحقیق اکرام‌الله امدادالحق به چاپ رسیده است.
کتاب با تحقیق [[امداد الحق، اکرام الله|اکرام‌الله امدادالحق]] به چاپ رسیده است.


==اهمیت کتاب==
==اهمیت کتاب==
اثر حاضر، از جمله کتبی است که ابن حجر در خدمت به سنت نبوی، به رشته تحریر درآورده است. وی پس از نگارش «تهذيب تهذيب الكمال» که تلخیص کتاب «تهذيب الكمال في أسماء الرجال» یوسف بن زکی مزی است، به استیفا و ذکر و شرح حال رجال ائمه اربعه اهل سنت پرداخته که در کتاب «التهذيب» وارد نشده‌اند تا با تکمیل آن، به سنت نبوی که مرجع استنباط احکام شرعی است، خدمت نموده باشد<ref>ر.ک: تقریظ احمد محمد نورسیف، ج1، ص5</ref>.
اثر حاضر، از جمله کتبی است که [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در خدمت به سنت نبوی، به رشته تحریر درآورده است. وی پس از نگارش «تهذيب تهذيب الكمال» که تلخیص کتاب «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال]]» [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|یوسف بن زکی مزی]] است، به استیفا و ذکر و شرح حال رجال ائمه اربعه اهل سنت پرداخته که در کتاب «التهذيب» وارد نشده‌اند تا با تکمیل آن، به سنت نبوی که مرجع استنباط احکام شرعی است، خدمت نموده باشد<ref>ر.ک: تقریظ احمد محمد نورسیف، ج1، ص5</ref>.


==انگیزه نگارش==
==انگیزه نگارش==
نویسنده در مقدمه، در خلال اشاره به موضوع کتاب، به بیان این موضوع پرداخته است که در کتاب «التذكرة برجال العشرة» ابوعبدالله محمد بن علی بن حمزه حسنی دمشقی که به کتاب «تهذيب الكمال» استادش یوسف بن زکی مزی، ضمیمه شده، نام راویانی از کتب اربعه را یافته است که در «تهذيب الكمال»، از ذکر نام و شرح حال آنها، غفلت شده است؛ لذا وی در این اثر، به جبران این نقیصه پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص51</ref>.
نویسنده در مقدمه، در خلال اشاره به موضوع کتاب، به بیان این موضوع پرداخته است که در کتاب «[[التذكرة برجال العشرة]]» [[ابوعبدالله محمد بن علی بن حمزه حسنی دمشقی]] که به کتاب «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال|تهذيب الكمال]]» استادش [[حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن|یوسف بن زکی مزی]]، ضمیمه شده، نام راویانی از کتب اربعه را یافته است که در «[[تهذيب الكمال في أسماء الرجال|تهذيب الكمال]]»، از ذکر نام و شرح حال آنها، غفلت شده است؛ لذا وی در این اثر، به جبران این نقیصه پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص51</ref>.


==ساختار==
==ساختار==
خط ۴۱: خط ۴۱:


===منابع و مصادر کتاب===
===منابع و مصادر کتاب===
ابن حجر در تألیف و نگارش این اثر، به بیش از 300 کتاب مراجعه کرده و این عدد، نشان‌دهنده وسعت علوم و اطلاعات وی بر تألیفات پیش از خود است. این کتب، متنوع و متعدد بوده و شامل کتاب‌های حدیث، تفسیر، رجال، تاریخ، تراجم، انساب، اخبار، ادبیات، امثال، ضبط و... می‌باشد. وی در غالب موارد، به ذکر نام کتابی که از آن، اقتباس نموده پرداخته و در برخی موارد، به ذکر مؤلف بدون نام بردن از کتاب وی، اکتفا کرده است؛ لذا منابع مورد استفاده وی را می‌توان به دو قسمت زیر، تقسیم نمود:
[[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در تألیف و نگارش این اثر، به بیش از 300 کتاب مراجعه کرده و این عدد، نشان‌دهنده وسعت علوم و اطلاعات وی بر تألیفات پیش از خود است. این کتب، متنوع و متعدد بوده و شامل کتاب‌های حدیث، تفسیر، رجال، تاریخ، تراجم، انساب، اخبار، ادبیات، امثال، ضبط و... می‌باشد. وی در غالب موارد، به ذکر نام کتابی که از آن، اقتباس نموده پرداخته و در برخی موارد، به ذکر مؤلف بدون نام بردن از کتاب وی، اکتفا کرده است؛ لذا منابع مورد استفاده وی را می‌توان به دو قسمت زیر، تقسیم نمود:


الف)- منابعی که نویسنده آنها را نام برده یا نصی از آنها موجود است، مانند:
الف)- منابعی که نویسنده آنها را نام برده یا نصی از آنها موجود است، مانند:
# «الآثار» ابوحنفیه (متوفی 150ق)؛
# «الآثار» ابوحنفیه (متوفی 150ق)؛
# «الآثار» محمد بن حسن شیبانی (متوفی 189ق)؛
# «الآثار» [[محمد بن حسن شیبانی]] (متوفی 189ق)؛
# «الآحاد والمثاني» ابن ابی‌عاصم احمد بن عمرو (متوفی 287ق)؛
# «[[الآحاد و المثاني|الآحاد والمثاني]]» [[ابن ابی‌عاصم، احمد بن عمرو|ابن ابی‌عاصم احمد بن عمرو]] (متوفی 287ق)؛
#و...
#و...


خط ۵۵: خط ۵۵:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه محقق، در دو باب و هر باب در چندین فصل، ابتدا به شرح حال مفصل ابن حجر<ref>ر.ک: همان، ص19-‌39</ref> و محمد بن علی حسینی<ref>ر.ک: همان، ص40-‌48</ref> پرداخته شده و سپس، ضمن معرفی کتاب، شیوه کار نویسنده، توضیح و تشریح شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>.
در مقدمه محقق، در دو باب و هر باب در چندین فصل، ابتدا به شرح حال مفصل [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]<ref>ر.ک: همان، ص19-‌39</ref> و محمد بن علی حسینی<ref>ر.ک: همان، ص40-‌48</ref> پرداخته شده و سپس، ضمن معرفی کتاب، شیوه کار نویسنده، توضیح و تشریح شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>.


در مقدمه مؤلف نیز به موضوع کتاب و اهمیت آن، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص235</ref>.
در مقدمه مؤلف نیز به موضوع کتاب و اهمیت آن، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، همان، ص235</ref>.


ابن حجر، اسامی راویان را همانند آثار پیشین خود، از جمله «تهذيب تهذيب الكمال»، «تقريب التهذيب» و «لسان الميزان»، به‌منظور سهولت در دسترسی به آنها و یافتن مطالب مورد نیاز، به‌ترتیب حروف الفبا، مرتب نموده است<ref>ر.ک: همان، ص55</ref>.
[[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، اسامی راویان را همانند آثار پیشین خود، از جمله «تهذيب تهذيب الكمال»، «تقريب التهذيب» و «[[لسان الميزان (7 جلد)|لسان الميزان]]»، به‌منظور سهولت در دسترسی به آنها و یافتن مطالب مورد نیاز، به‌ترتیب حروف الفبا، مرتب نموده است<ref>ر.ک: همان، ص55</ref>.


وی پس از ذکر نام افراد بر اساس اسامی، به ذکر نام کسانی پرداخته است که با کنیه، معروف هستند و در بسیاری موارد اتفاق افتاده است که نام یک نفر، دو مرتبه ذکر شده باشد، یک بار در اسامی و بار دیگر، در کنیه‌ها، لکن نویسنده به این موارد دقت داشته و با عبارات «تقدم» و «يأتي»، از تکرار مطلب، جلوگیری نموده است. سپس، در فصلی به معرفی افرادی پرداخته که نامشان مبهم بوده و به نام پدر، جد و یا امثال آن، ذکر شده‌اند. در فصلی دیگر، افرادی که به‌واسطه انساب و یا قبایلشان، معرفی شده‌اند، ذکر شده و در فصل بعدی، به ذکر کسانی پرداخته شده که نامی از ایشان برده نشده است. در فصل پس از آن، راویانی که به کنیه مشهور هستند، معرفی شده و پس از آن، همین ترتیب درباره بانوان راوی رعایت شده و ابتدا کسانی که به نام معروفند، سپس معروفین به کنیه و در نهایت، مبهمات ذکر شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص56</ref>.
وی پس از ذکر نام افراد بر اساس اسامی، به ذکر نام کسانی پرداخته است که با کنیه، معروف هستند و در بسیاری موارد اتفاق افتاده است که نام یک نفر، دو مرتبه ذکر شده باشد، یک بار در اسامی و بار دیگر، در کنیه‌ها، لکن نویسنده به این موارد دقت داشته و با عبارات «تقدم» و «يأتي»، از تکرار مطلب، جلوگیری نموده است. سپس، در فصلی به معرفی افرادی پرداخته که نامشان مبهم بوده و به نام پدر، جد و یا امثال آن، ذکر شده‌اند. در فصلی دیگر، افرادی که به‌واسطه انساب و یا قبایلشان، معرفی شده‌اند، ذکر شده و در فصل بعدی، به ذکر کسانی پرداخته شده که نامی از ایشان برده نشده است. در فصل پس از آن، راویانی که به کنیه مشهور هستند، معرفی شده و پس از آن، همین ترتیب درباره بانوان راوی رعایت شده و ابتدا کسانی که به نام معروفند، سپس معروفین به کنیه و در نهایت، مبهمات ذکر شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص56</ref>.
خط ۶۷: خط ۶۷:


===روش نقد راویان و روایات===
===روش نقد راویان و روایات===
ابن حجر در نقد و بررسی رجال و احادیث، نویسنده‌ای کامل و متقن و در زمینه اصطلاحات علوم حدیث، مبرز بوده است. وی از نقاد پیش از خود در زمینه علم جرح و تعدیل، استفاده فراوانی کرده، ولذا در اثر حاضر، به جنبه‌های مختلف نقد احادیث و راویان، پرداخته است. برخی از جنبه‌های روش نقد وی را می‌توان در امور زیر، مشاهده نمود:
[[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در نقد و بررسی رجال و احادیث، نویسنده‌ای کامل و متقن و در زمینه اصطلاحات علوم حدیث، مبرز بوده است. وی از نقاد پیش از خود در زمینه علم جرح و تعدیل، استفاده فراوانی کرده، ولذا در اثر حاضر، به جنبه‌های مختلف نقد احادیث و راویان، پرداخته است. برخی از جنبه‌های روش نقد وی را می‌توان در امور زیر، مشاهده نمود:
الف)- نقد رجال:
الف)- نقد رجال:
# تعدیل روات: وی در تعدیل راویان، از الفاظ، عبارات و روش‌های زیر، بهره برده است:
# تعدیل روات: وی در تعدیل راویان، از الفاظ، عبارات و روش‌های زیر، بهره برده است:
خط ۸۰: خط ۸۰:
# عبدالله بن جعفر مدینی، چنین معرفی شده است: «هو أحد الضعفاء».
# عبدالله بن جعفر مدینی، چنین معرفی شده است: «هو أحد الضعفاء».
و...<ref>ر.ک: همان، ص103-‌108</ref>.
و...<ref>ر.ک: همان، ص103-‌108</ref>.
ب)- حکم بر اسانید و احادیث:
ب)- حکم بر اسانید و احادیث:
# استفاده از الفاظ قبول در حکم به صحیح یا حسن بودن اسانید، مانند:
# استفاده از الفاظ قبول در حکم به صحیح یا حسن بودن اسانید، مانند:
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش