۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'عآ' به 'عآ') |
جز (جایگزینی متن - 'خا' به 'خا') |
||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
جزء اول، حاوی 41 فصل و جزء دوم آن حاوی 28 فصل است. | جزء اول، حاوی 41 فصل و جزء دوم آن حاوی 28 فصل است. | ||
نویسنده در مورد منابع و ساختار این اثر مینویسد: از همه کتب فلسفی منسوب به [[ابن سینا، حسین بن عبدالله| | نویسنده در مورد منابع و ساختار این اثر مینویسد: از همه کتب فلسفی منسوب به [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخالرئیس، حجةالحق ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینای بخاری]] – روح اللهرمسه و قدسنفسه - و نیز کتب شیخ حکیم [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] - قدس الله روحه العزيز - و نیز از دیگر کتب موجود متأخرین و متقدمین استخراج مطلب کردم؛ گرچه نیازی به کتب ایشان بعد از کتب این دو بزرگ، بهویژه کتب [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخالرئیس ابوعلی سینا]] - روحاللهرمسه و قدسنفسه - نخواهد افتاد. پس نظرم بر این تعلق گرفت که ترتیب این کتاب را بر مسلک مشهور بنهم؛ یعنی منطق را بر سایر اجزای حکمت مقدم گردانم؛ چراکه آن وسیله رسیدن به حق است. سپس علم طبیعی و بعد از آن علم الهی را به موجزترین وجه ممکن بدون اخلال به اصلی از اصول ارائه نمایم، بلکه در آن مطالب دشوار را شرح کرده، نکات مخفی را تبیین نمایم و شبهات مورد اعتراض را در جای خود حل کنم. این کتاب را «بيان الحق بضمان الصدق» نامیدم. این اسم، سازگار با مسمای خود است؛ زیرا غرض من در آن تبیین حق است، با صادقترین آرا و اقوال. این روش قانون من باشد در زمان حیاتم؛ هر زمان که اراده کردم به آن بازگردم و تذکره من پس از وفاتم گردد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4374/51 ر.ک: همان، ص51]</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
منطق «بيان الحق بضمان الصدق» برگرفته از منطق شفا، اشارات، نجات، حكمة المشرقیین و تحصیل است. طبیعیات آن برگرفته از طبیعیات ارسطو به گزارش ابن سینا، یعنی طبیعیات شفا و تحصیل است. بخش علم کلی الهیات بيان الحق متخذ از الهیات شفا و مابعدالطبیعه تحصیل است. بخش علم ربوبی آن علاوه بر دو منبع یادشده از المبدأ و المعاد ابن سینا و الانصاف استخراج شده است. نکت و مسائل منتخبه از علم مابعدالطبیعه از تعلیقات ابن سینا و إثبات المفارقات فارابی استخراج شده و بالاخره فصول منتخبه از علم اخلاق، بهاستثنای یک فصل نسبتاً مفصل عیناً از الفصول المنتزعة فارابی نقل شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4374/52 ر.ک: همان]</ref>. | منطق «بيان الحق بضمان الصدق» برگرفته از منطق شفا، اشارات، نجات، حكمة المشرقیین و تحصیل است. طبیعیات آن برگرفته از طبیعیات ارسطو به گزارش ابن سینا، یعنی طبیعیات شفا و تحصیل است. بخش علم کلی الهیات بيان الحق متخذ از الهیات شفا و مابعدالطبیعه تحصیل است. بخش علم ربوبی آن علاوه بر دو منبع یادشده از المبدأ و المعاد ابن سینا و الانصاف استخراج شده است. نکت و مسائل منتخبه از علم مابعدالطبیعه از تعلیقات ابن سینا و إثبات المفارقات فارابی استخراج شده و بالاخره فصول منتخبه از علم اخلاق، بهاستثنای یک فصل نسبتاً مفصل عیناً از الفصول المنتزعة فارابی نقل شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4374/52 ر.ک: همان]</ref>. | ||
ترتیب کلی مطالب بيان الحق (منطق، طبیعیات، الهیات) شبیه ترتیب عيون الحكمة، اشارات و با حذف بخش ریاضیات شبیه ترتیب شفاست. مآخذ اصلی مطالب و حتی ترتیب فصول الهیات بيان الحق، الهیات شفا است؛ اما تقسیم الهیات بيان الحق به علم کلی و علم ربوبی وامدار «نجات» [[ابن سینا، حسین بن عبدالله| | ترتیب کلی مطالب بيان الحق (منطق، طبیعیات، الهیات) شبیه ترتیب عيون الحكمة، اشارات و با حذف بخش ریاضیات شبیه ترتیب شفاست. مآخذ اصلی مطالب و حتی ترتیب فصول الهیات بيان الحق، الهیات شفا است؛ اما تقسیم الهیات بيان الحق به علم کلی و علم ربوبی وامدار «نجات» [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخالرئیس]] و تا حدودی تحصیل بهمنیار است. الهیات نجات به دو مقاله تقسیم میشود. شیخ برای این دو مقاله عنوان خاصی انتخاب کرده است، اما محتوای مقاله اول امور عامه یا علم کلی است و محتوای فصول مقاله دوم علم ربوبی و الهیات بالمعنیالاخص است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/4374/52 ر.ک: همان]</ref>. | ||
[[لوکري، فضل بن محمد|لوکری]] در آغاز الهیات بيان الحق در اینباره مینویسد: | [[لوکري، فضل بن محمد|لوکری]] در آغاز الهیات بيان الحق در اینباره مینویسد: | ||
خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
یک: پنج فصل از کتاب، بدون استخراج منبع رها شده است. مطالب فصول 19، 24، 25، 26 و 27 علم ربوبی بيان الحق عیناً از کتاب المبدأ و المعاد ابن سینا نقل شده است. | یک: پنج فصل از کتاب، بدون استخراج منبع رها شده است. مطالب فصول 19، 24، 25، 26 و 27 علم ربوبی بيان الحق عیناً از کتاب المبدأ و المعاد ابن سینا نقل شده است. | ||
دو: مطالب فصل 22 علم ربوبی بيان الحق بهتصریح [[لوکري، فضل بن محمد|لوکری]] از کتاب انصاف ابن سینا نقل شده است. محقق محترم مآخذ این فصل را نیز نیافته است. این بخش از انصاف به زمان ما رسیده است و بخشی از تفسیر [[ابن سینا، حسین بن عبدالله| | دو: مطالب فصل 22 علم ربوبی بيان الحق بهتصریح [[لوکري، فضل بن محمد|لوکری]] از کتاب انصاف ابن سینا نقل شده است. محقق محترم مآخذ این فصل را نیز نیافته است. این بخش از انصاف به زمان ما رسیده است و بخشی از تفسیر [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخالرئیس]] بر کتاب اثولوجیا را تشکیل میدهد که در کتاب «أرسطو عند العرب» منتشر شده است. | ||
سه: مطالب فصول 11، 18 و 23 علم ربوبی بيان الحق، عیناً متخذ از المبدأ و المعاد ابن سینا است؛ حال آنکه مطالب به الهیات شفا نسبت داده شده است. | سه: مطالب فصول 11، 18 و 23 علم ربوبی بيان الحق، عیناً متخذ از المبدأ و المعاد ابن سینا است؛ حال آنکه مطالب به الهیات شفا نسبت داده شده است. |
ویرایش