جذوة المقتبس في تاريخ علماء الأندلس: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
حميدى اين كتاب را در بغداد به درخواست شخصى كه به گفته خودش به او بسيار محبت كرده و تشكر از او واجب بوده نوشته است <ref>ر.ك: مقدمه مؤلف، ص21</ref> | حميدى اين كتاب را در بغداد به درخواست شخصى كه به گفته خودش به او بسيار محبت كرده و تشكر از او واجب بوده نوشته است <ref>ر.ك: مقدمه مؤلف، ص21</ref> محقق كتاب اين شخص را مظفر بن رئيسالرؤساء دانسته كه حميدى در خانهاش اقامت داشته است. او از حميدى خواسته كه شرح حال راويان حديث و اهل فقه و شعر و ادب اندلس را گردآورى كند <ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص12</ref> | ||
وى در اين كتاب، به فتح اندلس و ذكر صحابه و تابعينى كه در فتح اندلس نقش داشته يا به اندلس رفتهاند، اشارهاى كوتاه كرده است. در ادامه، به ذكر واليان و حاكمان اندلس، از دوره امويان تا روزگار خودش، پرداخته و سپس شرح حال محدّثان، فقيهان، شاعران و اديبان اندلس را، به ترتيب نام و كنيه، آورده است. در شرح حال افراد، اطلاعات متنوعى نظير تاريخ تولد و وفات، اشعار، كتابها، سفرها، مشايخ و شاگردان آنها آمده است. وى در برخى موارد از بيان اينكه نسب شخصى را فراموش كرده ابايى نداشته است <ref>معينى، محسن، ص237</ref> | وى در اين كتاب، به فتح اندلس و ذكر صحابه و تابعينى كه در فتح اندلس نقش داشته يا به اندلس رفتهاند، اشارهاى كوتاه كرده است. در ادامه، به ذكر واليان و حاكمان اندلس، از دوره امويان تا روزگار خودش، پرداخته و سپس شرح حال محدّثان، فقيهان، شاعران و اديبان اندلس را، به ترتيب نام و كنيه، آورده است. در شرح حال افراد، اطلاعات متنوعى نظير تاريخ تولد و وفات، اشعار، كتابها، سفرها، مشايخ و شاگردان آنها آمده است. وى در برخى موارد از بيان اينكه نسب شخصى را فراموش كرده ابايى نداشته است <ref>معينى، محسن، ص237</ref> | ||
پس از بخش كنيهها اسامى افرادى آمده كه نام آنها مشخص نيست و تنها نسبت آنها به پدرانشان ذكر شده است، مانند: ابن ابيض كاتب، ابن تيانى و ابن طريف <ref>ر.ك: متن كتاب، ص593-591</ref> | پس از بخش كنيهها اسامى افرادى آمده كه نام آنها مشخص نيست و تنها نسبت آنها به پدرانشان ذكر شده است، مانند: ابن ابيض كاتب، ابن تيانى و ابن طريف <ref>ر.ك: متن كتاب، ص593-591</ref> در دو بخش بعد نيز اسامى كسانى آمده كه از آنها با نسبت ياد شده، مانند: بزليانى، جرفى و خندقى <ref>ر.ك: همان، ص596</ref> از دو تن نيز با صفت ياد شده كه عبارتند از غلام فصيح اندلسى و الناجم <ref>ر.ك: همان، ص599</ref> | ||
اگرچه نويسنده مطالب هر فصل را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده است، اما «محمد» اولين اسمى است كه در كتاب به جهت تيمن ذكر شده است. در بخش كنيهها نيز ابومحمد پيش از همه آمده است <ref>ر.ك: متن كتاب، ص57 و 573</ref> | اگرچه نويسنده مطالب هر فصل را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده است، اما «محمد» اولين اسمى است كه در كتاب به جهت تيمن ذكر شده است. در بخش كنيهها نيز ابومحمد پيش از همه آمده است <ref>ر.ك: متن كتاب، ص57 و 573</ref> | ||
در بخش زنان تنها به نام سه زن، صفيه بنت عبدالله الريى، مريم بنت ابىيعقوب الفصولى و الغسّانيه اشاره شده است. هر سه زن اديب و شاعر بوده و به اشعارى از آنها اشاره شده است <ref> ر.ك: همان، ص601-600</ref> | در بخش زنان تنها به نام سه زن، صفيه بنت عبدالله الريى، مريم بنت ابىيعقوب الفصولى و الغسّانيه اشاره شده است. هر سه زن اديب و شاعر بوده و به اشعارى از آنها اشاره شده است <ref> ر.ك: همان، ص601-600</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
بسيارى از مؤلفان و تراجمنويسان پس از حميدى، از اين كتاب بهره بردهاند. كتاب بغية الملتمس ضبى، ذيلى بر جذوة المقتبس است كه در آن پارهاى از كمبودهاى جذوة المقتبس جبران و برخى اشتباهات آن اصلاح شده است <ref>معينى، محسن، ص237</ref> | بسيارى از مؤلفان و تراجمنويسان پس از حميدى، از اين كتاب بهره بردهاند. كتاب بغية الملتمس ضبى، ذيلى بر جذوة المقتبس است كه در آن پارهاى از كمبودهاى جذوة المقتبس جبران و برخى اشتباهات آن اصلاح شده است <ref>معينى، محسن، ص237</ref> | ||
تحقيق كتاب با استفاده از تنها نسخه خطى آن و نسخههاى چاپى انجام گرفته است <ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص14</ref> | تحقيق كتاب با استفاده از تنها نسخه خطى آن و نسخههاى چاپى انجام گرفته است <ref>ر.ك: مقدمه محقق، ص14</ref> | ||
فهارس انتهاى كتاب بر طبق حروف الفبا تنظيم شده كه عبارتند از: فهرست اسامى اشخاص، انساب و شهرت و القاب، احاديث مرفوعه، كتب واردشده در متن، مواضع و شهرها، اشعار، مصادر و منابع. | فهارس انتهاى كتاب بر طبق حروف الفبا تنظيم شده كه عبارتند از: فهرست اسامى اشخاص، انساب و شهرت و القاب، احاديث مرفوعه، كتب واردشده در متن، مواضع و شهرها، اشعار، مصادر و منابع. | ||
نسخهٔ ۱ مهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۱۳
| نام کتاب | جذوة المقتبس في تاريخ علماء الأندلس |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حمیدی، محمد بن فتوح (نويسنده)
معروف، بشار عواد (محقق و معلق) عواد، محمد بشار (محقق و معلق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DP 58 /ح8ج4 |
| موضوع | اندلس - تاریخ
اندلس - سرگذشت نامه مجتهدان و علما - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | تونس - |
| سال نشر | 1429 هـ.ق یا 2008 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11718AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
جذوة المقتبس في تاريخ علماء الأندلس، تأليف محمد بن فتوح حميدى (متوفى 488ق)، حافظ، محدّث، اديب و مورخ اندلسى قرن پنجم، از جمله فرهنگنامههاى محلى عربى در موضوع علماى اندلس است. بشار عوّاد معروف و محمد بشار عواد تحقيق كتاب را برعهده داشته و بر آن تعليقه زدهاند.
ساختار
كتاب مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و متن كتاب است. در متن اثر در فصل اول حاكمان و در فصل دوم علماى اندلس معرفى شدهاند. در اين دو فصل 988 تن به ترتيب حروف الفبا به اسم، كنيه، لقب و يا صفت معرفى شده و اطلاعات بهدستآمده درباره آنها ارائه شده است.
گزارش محتوا
حميدى اين كتاب را در بغداد به درخواست شخصى كه به گفته خودش به او بسيار محبت كرده و تشكر از او واجب بوده نوشته است [۱] محقق كتاب اين شخص را مظفر بن رئيسالرؤساء دانسته كه حميدى در خانهاش اقامت داشته است. او از حميدى خواسته كه شرح حال راويان حديث و اهل فقه و شعر و ادب اندلس را گردآورى كند [۲]
وى در اين كتاب، به فتح اندلس و ذكر صحابه و تابعينى كه در فتح اندلس نقش داشته يا به اندلس رفتهاند، اشارهاى كوتاه كرده است. در ادامه، به ذكر واليان و حاكمان اندلس، از دوره امويان تا روزگار خودش، پرداخته و سپس شرح حال محدّثان، فقيهان، شاعران و اديبان اندلس را، به ترتيب نام و كنيه، آورده است. در شرح حال افراد، اطلاعات متنوعى نظير تاريخ تولد و وفات، اشعار، كتابها، سفرها، مشايخ و شاگردان آنها آمده است. وى در برخى موارد از بيان اينكه نسب شخصى را فراموش كرده ابايى نداشته است [۳]
پس از بخش كنيهها اسامى افرادى آمده كه نام آنها مشخص نيست و تنها نسبت آنها به پدرانشان ذكر شده است، مانند: ابن ابيض كاتب، ابن تيانى و ابن طريف [۴] در دو بخش بعد نيز اسامى كسانى آمده كه از آنها با نسبت ياد شده، مانند: بزليانى، جرفى و خندقى [۵] از دو تن نيز با صفت ياد شده كه عبارتند از غلام فصيح اندلسى و الناجم [۶]
اگرچه نويسنده مطالب هر فصل را به ترتيب حروف الفبا ذكر كرده است، اما «محمد» اولين اسمى است كه در كتاب به جهت تيمن ذكر شده است. در بخش كنيهها نيز ابومحمد پيش از همه آمده است [۷]
در بخش زنان تنها به نام سه زن، صفيه بنت عبدالله الريى، مريم بنت ابىيعقوب الفصولى و الغسّانيه اشاره شده است. هر سه زن اديب و شاعر بوده و به اشعارى از آنها اشاره شده است [۸]
وضعيت كتاب
بسيارى از مؤلفان و تراجمنويسان پس از حميدى، از اين كتاب بهره بردهاند. كتاب بغية الملتمس ضبى، ذيلى بر جذوة المقتبس است كه در آن پارهاى از كمبودهاى جذوة المقتبس جبران و برخى اشتباهات آن اصلاح شده است [۹]
تحقيق كتاب با استفاده از تنها نسخه خطى آن و نسخههاى چاپى انجام گرفته است [۱۰]
فهارس انتهاى كتاب بر طبق حروف الفبا تنظيم شده كه عبارتند از: فهرست اسامى اشخاص، انساب و شهرت و القاب، احاديث مرفوعه، كتب واردشده در متن، مواضع و شهرها، اشعار، مصادر و منابع.
ارجاعات و اختلاف نسخهها در پاورقىهاى كتاب ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. معينى، محسن، دانشنامه جهان اسلام، جلد 14، زير نظر غلامعلى حداد عادل، تهران، بنياد دائرةالمعارف اسلامى، چاپ اول، 1389.
پیوندها
مطالعه کتاب جذوة المقتبس في تاريخ علماء الأندلس در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور