الإبدال: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =  

}}

==مفهوم ابدال==

==محتوای کتاب==

کتاب، مشتمل بر مقدمه مفصلی است که در آن، محقق به موضوع ابدال و جایگاه آن در علوم زبان عربی می‌پردازد و رابطه ابدال را با سایر پدیده‌های صوتی و واژگانی مانند قلب و اشتقاق، مورد بحث قرار می‌دهد. وی همچنین به تلاش مؤلف برای جمع‌آوری کلمات ابدالی که در لهجه‌های مختلف عرب یافت می‌شوند، اشاره می‌کند و برخی از کارهای پیشینیان مانند ابن سکیت، ابن درید، زجاجی و ابن جنی را در این زمینه یا موضوعات مرتبط، مانند قلب و اشتقاق ذکر می‌کند و...

و نیز به معرفی ابوالطیب لغوی و... می‌پردازد<ref>ر.ک: همان، ص5-74</ref>.

در متن اصلی کتاب، ابوالطیب لغوی، پدیده ابدال را به‌صورت نظام‌مند و بر اساس جفت‌های حروفی که با هم ابدال می‌شوند، تنظیم کرده است و فصول مختلف کتاب به بررسی ابدال میان حروف خاصی، اختصاص یافته‌اند.

او برای هر جفت حرف که ابدال میان آن‌ها رایج است، بابی جداگانه در نظر گرفته است؛ برای مثال، در کتاب، باب‌هایی با این عناوین دیده می‌شود:

# باب الباء و الذال (باب ابدال باء و ذال)؛

# باب التاء و الزاء (باب ابدال تاء و زاء)؛

و...

در هر باب، مؤلف به ذکر کلماتی می‌پردازد که در لهجه‌های مختلف با ابدال آن دو حرف مشخص، به‌کار می‌روند. برای توضیح این پدیده، او شواهد و مثال‌هایی را از گفتار عرب‌های بادیه‌نشین ، شعر، حکایات و سایر کاربردهای زبانی گردآوری کرده است. این روش نشان‌دهنده تکیه مؤلف بر زبان رایج و لهجه‌های معتبر عرب در زمان خود است. این مثال‌ها شامل کاربردهای زبانی در شعر، حکایات و نمونه‌های متداول لهجه‌ای بوده‌اند<ref>برای نمونه، ر.ک: متن کتاب، همان، ص81، 86 و 89</ref>.

==ساختار کتاب==

مؤلف، کلمات یا عباراتی را ذکر می‌کند که در آن‌ها ابدال میان دو حرف مشخص رخ داده است؛ مثلاً در باب الباء و الذال، کلمات «عذْهَلَه» و «عَبْهَلَه»، به‌عنوان مثال ابدال باء و ذال آورده شده‌اند و هر دو معنای یکسانی دارند<ref>ر.ک: همان، ص1</ref>.