دیوان محمد بن حسام خوسفی

دیوان محمد بن حسام خوسفی
پدیدآوران	اب‍ن‌ ح‍س‍ام‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ام‌ال‍دی‍ن‌ (نويسنده) احمدی بیرجندی، احمد (مصحح) سالک، محمدتقی (مصحح)
عنوان‌های دیگر	شا‌مل قصیده‌ها، غزلها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بندها، مسمط‌ها، مثنویها، قطعه‌ها و ربا‌عیها
سال نشر	1366ش
چاپ	0
موضوع	شعر فارسی - قرن 9ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۵۶۵۷/د۹
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان محمد بن حسام خوسفی، شامل قصیده‌ها، غزل‌ها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بندها، مسمط‌ها، مثنوی‌ها، قطعه‌ها و رباعی‌های محمد بن حسام خوسفی (متولد 783ق) است. کتاب به اهتمام و با مقدمه احمد احمدی بیرجندی و محمدتقی سالک منتشر شده است.

کتاب با مقدمه‌ای در بررسی وضع سیاسی و اجتماعی و ادبی ایران در قرن نهم هجری آغاز شده است‏، سپس به زندگی محمد بن حسام خوسفی و نام و نسب و تخلص، زادگاه و تاریخ تولد و شیوه زندگی او اشاره شده است. پس از آن به شعر ابن حسام پرداخته شده و چنین آمده است: «ابن حسام به‌طور کلی شاعری است قصیده‌سرا، آن‌هم قصاید مدحیّه در منقبت رسول اکرم(ص) و امیر مؤمنان علی(ع) و سایر پیشوایان مذهبی. کسانی که درباره ابن حسام قضاوت کرده و اشعار او را به محک نقد آزموده‌اند، او را از معدود شاعران استاد قرن نهم هجری می‌دانند که بر علوم زمان و مبانی ادبی و اسلامی عصر خود تسلط کافی داشته و از سنت‌های ادبی شعر و زیروبم‌های سخن و فنون سخنوری آگاه بوده و از اساتید پیش از خود بهره وافی برده است‏.

سبک و شیوه

محمد بن حسام دارای سبک و شیوه مستقلی در شعر نبوده و بیشتر مقلد استادان قبل از خود می‌باشد. به‌طور کلی، سبک وی در قصیده بیشتر خراسانی و در غزل، عراقی است. ابن حسام به علت اعتقاد راستین به اسلام و قرآن و انس زیادی که هم از جهت تلاوت و هم از جهت کتابت با آن کتاب عظیم و مجید آسمانی داشته و هم به سبب تسلط کافی بر احادیث و اخبار و قصص قرآن و سیره، در اشعار خود آیات زیادی را به‌طور کامل و یا بخشی از آنها را درج کرده است و به قصص و روایات، تلمیحات و اشاراتی دارد که نقل همه آنها از گنجایش این مقال خارج است؛ به‌عنوان نمونه در قصیده معروف خود به مطلع:

ای رفته آستان تو رضوان به آستین

جاروب فرش مسند تو زلف حور عین

که در نعت حضرت سیدالمرسلین رسول‌الله(ص) است، چنین گوید:

و...

ای مالک ممالک ایاک نعبد

و ای سالک مسالک ایاک نستعین

‏.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.