أصول الفقه المسمی بالفصول في الأصول: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '[[ ' به '[[') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| ناشر =دولة الکويت. وزارة الأوقاف و الشؤون الاسلامية | | ناشر =دولة الکويت. وزارة الأوقاف و الشؤون الاسلامية | ||
| مکان نشر =کويت | | مکان نشر =کويت | ||
| سال نشر =1414-1405ق. = 1994-1985م. | | سال نشر =1414-1405ق. =1994-1985م. | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56845AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56845AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =جلد اول تا سوم چاپ اول | | چاپ =جلد اول تا سوم چاپ اول | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۱: | ||
جلد چهارم چاپ دوم | جلد چهارم چاپ دوم | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =4 | | تعداد جلد =4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =56845 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =56845 | ||
| کتابخوان همراه نور =56845 | | کتابخوان همراه نور =56845 | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۴
أصول الفقه المسمی بالفصول في الأصول، اثر احمد بن علی رازی جصاص (متوفی 370ق)، کتابی است اصولی که با تحقیق عجیل جاسم نشمی، به چاپ رسیده است.
| أصول الفقه المسمی بالفصول في الأصول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نشیمی، عجیل جاسم(محقق) جصاص، احمد بن علی (نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | المسمى بالفصول في الأصول الفصول في الأصول |
| ناشر | دولة الکويت. وزارة الأوقاف و الشؤون الاسلامية |
| مکان نشر | کويت |
| سال نشر | 1414-1405ق. =1994-1985م. |
| چاپ | جلد اول تا سوم چاپ اول جلد چهارم چاپ دوم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | 6ف6ج / 169 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب با مقدمه مفصلی از محقق آغاز گردیده و مطالب در صدوپنج باب، در چهار جلد، تنظیم شده است.
مصادر و منابعی که جصاص در نگارش اثر خویش، از آن بهره برده را میتوان در سه بخش زیر، تقسیمبندی نمود:
- اساتید و شیوخ خویش: جصاص سفرهای فراوانی به شهرهای مختلف بلاد اسلامی، از جمله اهواز، نیشابور، ری و بغداد داشته و شاید بتوان منبع اصلی نگارش کتاب او را مطالبی دانست که از شیوخ و اساتید خویش، دریافته است؛ از اصولیین اصول، از فقها فقه و از محدثین احادیث کتاب را اخذ کرده است؛ بهعنوان مثال، از کرخی، مطالب مربوط به فقه و اصول، از عبدالباقی بن قانع، طبرانی، دعلج، ابوالعباس اصم، حاکم نیشابوری و... حدیث و از ابوسهل زجاجی، ابوعلی فارسی و محمد غلام ثعلب، لغت را گردآورده و در کتاب خویش، از آنها بهره برده است.
- کتب و آثار خویش: جصاص در بسیاری از موارد، از سایر کتب و تألیفات خود بهعنوان منبع استفاده کرده است.
- کتب اصولی و سایر تألیفات: مؤلف در مواردی نیز از کتب اصولی و سایر تألیفات موجود در عصر خویش استفاده کرده است که از جمله آنها، میتوان به نوشتههای حسن شیبانی در «الجامع الكبير»، عبدالباقی بن قانع در «الطبقات»، محمد بن شجاع ثلجی و ابوعبید در «غريب الحديث» اشاره نمود[۱].
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا شرح حال مفصلی از نویسنده ارائه گردیده و اطلاعات مفیدی پیرامون نام، کنیه، لقب، ولادت، صفات، سفرها، جایگاه علمی و آثار وی در اختیار خواننده قرار گرفته و در پایان، به منابع کتاب و نسخ خطی موجود از آن، اشاره شده است[۲].
کتاب حاضر، اثری است که به گفته مؤلف آن، بهعنوان راه استنباط معانی قرآن و استخراج دلایل آن مورد نیاز است. جصاص در کتاب «أحكام القرآن» بهمناسبت، به طرح مباحث اصولی پرداخته و تفصیل آن را به اثر حاضر، ارجاع داده است[۳].
در واقع اثر حاضر، آخرین کتابی است که وی قبل از «أحكام القرآن» نوشته و حتی میتوان هر دو کتاب را یک کتاب به حساب آورد؛ زیرا جصاص این کتاب را مقدمه «أحكام القرآن» دانسته است[۴].
بهمنظور آشنایی با محتوای کتاب، بهصورت خلاصه، به موضوعات مطرحشده در هر جلد، اشاره میشود:
جلد اول، که باب اول تا بیستویکم را در خود جای داده است، به مبحث الفاظ اختصاص یافته و در آن به مباحثی همچون: عموم و خصوص، مجمل و مبین، معنی حروف عطف، حقیقت و مجاز و محکم و متشابه پرداخته شده است.
باب بیستودوم تا چهلودوم در جلد دوم، جای گرفته است. این ابواب دربردارنده ادامه مبحث الفاظ با موضوعاتی همچون: صفت بیان، وجوه بیان، آنچه به بیان نیاز دارد و آنچه نیاز ندارد، آنچه بیان با آن واقع میشود، تأخیر بیان، مجملی که راهی به استعمال حکم آن جز با بیان نیست و مبحث اوامر، با موضوعاتی نظیر ماهیت امر، دلالت امر بر وجوب یا ندب، فور و تراخی در امر، مره و تکرار در امر و ناسخ و منسوخ میباشد.
جلد سوم، دربردارنده باب چهلوسه تا هفتادونهم بوده و مباحثی نظیر: حجیت خبر واحد و اجماع را در خود جای داده و باب هشتاد تا صدوپنج در جلد چهارم آمده است. از جمله مباحث مهم این جلد، عبارتند از: حجیت قیاس، اجتهاد و استحسان.
در پایان باید خاطرنشان کرد که این کتاب را میتوان نخستین اثر کامل و منسجم در اصول فقه حنفی شمرد که به دست ما رسیده است. تمامی فقیهان حنفی در دورههای بعد بر آن تکیه کردهاند[۵].
وضعیت کتاب
این کتاب به کوشش عجیل جاسم نمشی در ۴ مجلد در بیروت به طبع رسیده است[۶].
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد و فهارس فنی کتاب، شامل فهرستهای: آیات، احادیث نبوی(ص)، آثار، اعلام، شهرها و مکانها، ادیان و فرق، امم و قبایل، اشعار، کتب، استدراکات، جدول خطا و صواب و منابع و مراجع مورد استفاده محقق، در انتهای جلد چهارم آمده است.
در پاورقیها علاوه بر ذکر منابع[۷] و اشاره به اختلاف نسخ[۸]، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است[۹].
پانویس
منابع مقاله
وابستهها
القواعد الأصولية و الفقهية علی مذهب الإمامية
القواعد العامة في الفقه المقارن (قواعد الضرر و الحرج و النیه نموذجا)
القواعد الفقهية (فاضل لنكرانی)
القواعد الفقهية (مكارم شيرازي)
القواعد الفقهية في كتاب تفصيل الشريعة
القواعد: مائة قاعدة فقهية معني و مدركا و موردا