المسائل الخمسون في أصول‌الدين: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' :' به ': ') |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR71522J1.jpg | | تصویر =NUR71522J1.jpg | ||
| عنوان =المسائل الخمسون في | | عنوان =المسائل الخمسون في أصول‌الدين | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[فخر رازی، محمد بن عمر]] (نویسنده) | [[فخر رازی، محمد بن عمر]] (نویسنده) | ||
[[ سقا، احمد | [[سقا، احمد حجازی]] (محقق) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = /ف?م? / 205/2 BP | | کد کنگره = /ف?م? / 205/2 BP | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
دار الجليل | دار الجليل | ||
| مکان نشر =مصر - قاهره : المکتب الثقافي | | مکان نشر =مصر - قاهره: المکتب الثقافي | ||
لبنان - بيروت : دار الجليل | لبنان - بيروت: دار الجليل | ||
| سال نشر = 1410ق. | | سال نشر = 1410ق. = 1990م. | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE71522AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE71522AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =71522 | ||
| کتابخوان همراه نور =71522 | | کتابخوان همراه نور =71522 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المسائل الخمسون في أصول‌الدين'''، اثر [[فخر رازی، محمد بن عمر|محمد بن عمر بن حسین]]، معروف به [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] (متوفی 606ق)، کتابی است یک جلدی به زبان عربی با موضوع کلام اسلامی. نویسنده در این اثر ضمن 50 مسئله به بیان مباحث کلامی درباره اصول دین می‌پردازد. کتاب به تحقیق دکتر [[سقا، احمد حجازی|احمد حجازی سقا]] رسیده و مشترکا توسط دارالجیل بیروت و المكتب الثقافي قاهره، به چاپ رسیده است. | |||
'''المسائل الخمسون في | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
محقق در مقدمه خویش به تعریف و تجلیل از این کتاب و نویسنده آن پرداخته است. | محقق در مقدمه خویش به تعریف و تجلیل از این کتاب و نویسنده آن پرداخته است. | ||
خود [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] هم در مقدمه به‌صورت مختصر درباره کتاب می‌نویسد: «فهذا مختصر في | وی در توضیح موضوع کتاب نوشته است: موضوع این کتاب، علم توحید یا کلام یا فلسفه اسلامی یا عقیده بر اساس مذهب اشاعره، پیروان [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] (متوفی 33ق) است. نویسنده، به طریقه کتاب‌های مختصر به موضوعات این علم پرداخته است؛ کتاب‌های مختصری که برای مبتدیان این علم، نوشته شده‌اند تا آنان به حفظ آن بپردازند؛ کتاب‌هایی مانند «متن الغاية و التقريب»، «الفیه» ابن مالک، «الخريدة»، «الجوهر» و...<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص3-9</ref>. | ||
خود [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] هم در مقدمه به‌صورت مختصر درباره کتاب می‌نویسد: «فهذا مختصر في أصول‌الدين أدرجت فيه الدلائل الجلية و القواعد الأصولية و أهديت بها إلی الحضرة المشرفة...»؛ یعنی: این کتاب، خلاصه‌ای است در اصول دین که دلایل آشکار و قواعد اصولی را در آن گنجانده‌ام و آن را به محضر پیامبر اکرم(ص) اهداء نموده‌ام<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص17</ref>. | |||
همان طور که از نام کتاب هم پیداست، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] 50 مسئله کلامی را در آن به‌صورت جداجدا بیان کرده است. محتوای مسائل مزبور به‌ترتیب چنین است: | همان طور که از نام کتاب هم پیداست، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] 50 مسئله کلامی را در آن به‌صورت جداجدا بیان کرده است. محتوای مسائل مزبور به‌ترتیب چنین است: | ||
حدوث عالم، اثبات علم به صانع، قدیم و ازلی بودن خدای متعال، باقی و سرمدی بودن خداوند، موجود بودن الله تعالی، بیان معنی وجود، شیء بودن خداوند متعال، جسم نبودن خداوند، جوهر نبودن خدا، منزه بودن خدای سبحان از مکان و جهت و حیّز، منزه بودن خداوند از حلول در چیزی با ذات یا صفاتش، منزه بودن خداوند از اتحاد با چیزی، قدیم بودن و غیر قابل تغییر بودن ذات و صفات خداوند، بی‌نیازی خداوند از رنگ‌ها و بوها و طعم‌ها، منزه بودن خداوند از لذت و ألَم، قادر بودن خدا، عالم بودن خدا، حی بودن خدا، مرید بودن خدا، سمیع و بصیر بودن خدا، عالم بودن خداوند متعال به همه معلومات کلی و جزئی و موجودات و معدومات و حاضرات و غایبات و متغیرات، عالم بودن خداوند به علم واحد به تمام معلومات غیر متناهی، قدیم بودن علم خداوند، اینکه خداوند عالم به علم و قادر به قدرت و حی به حیات است، قادریت خداوند متعال بر جمیع ممکنات، مرید بودن خداوند به اراده قدیم ازلی، متکلم بودنش به کلام ازلی، منزه بودن کلام خداوند از اصوات و حروف، متکلم بودن خداوند به کلام قدیم قائم بالذات، متکلم بودن خداوند به کلام واحد که همان امر و نهی و خبر و استخبار اوست، مرئی بودن خداوند، رؤیت خداوند توسط مؤمنین در روز قیامت، واحد بودن خدا، خلق افعال، مرید بودن خداوند نسبت به همه موجودات و پدیده‌ها (کفر و ایمان و طاعت و عصیان و خیر و شر و نفع و ضرر) و اینکه همه اینها به قضا و قدَر الهی است، عدم قبح در افعال الهی و عدم جواز توصیف افعال الهی به قبح، عدم جواز تعلیل افعال الهی به علت، اینکه بنده حقی بر گردن خداوند متعال ندارد و اگر درد یا مشقتی به وی برسد، مستحق عوض از جانب خدای متعال نیست، واجب الصدق و ممتنع الکذب بودن بودن خداوند در وعد و وعید و غیر این دو، نبوت حضرت محمد(ص)، معاد و حشر، عصمت انبیا و محفوظ بودن آنها از همه گناهان، برتری پیامبران بر ملائکه، عدم جاودانگی گناهکاران مسلمان (که شهادتین گفته‌اند) در آتش، شفاعت پیامبر اکرم(ص)، کافر نشدن عبد به مجرد انجام گناهانی مانند شراب‌خواری و زنا و قتل نفس و...، نصب امام، اینکه امام حق پس از رسول‌الله(ص)، به‌ترتیب ابوبکر، عمر، عثمان و علی بوده‌اند، وجوب تعظیم صحابه و خودداری از سب و لعن آنها و خلیفه بودن الناصرلدین‌الله و وجوب پیروی همه مسلمانان از وی<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18-73</ref>. | حدوث عالم، اثبات علم به صانع، قدیم و ازلی بودن خدای متعال، باقی و سرمدی بودن خداوند، موجود بودن الله تعالی، بیان معنی وجود، شیء بودن خداوند متعال، جسم نبودن خداوند، جوهر نبودن خدا، منزه بودن خدای سبحان از مکان و جهت و حیّز، منزه بودن خداوند از حلول در چیزی با ذات یا صفاتش، منزه بودن خداوند از اتحاد با چیزی، قدیم بودن و غیر قابل تغییر بودن ذات و صفات خداوند، بی‌نیازی خداوند از رنگ‌ها و بوها و طعم‌ها، منزه بودن خداوند از لذت و ألَم، قادر بودن خدا، عالم بودن خدا، حی بودن خدا، مرید بودن خدا، سمیع و بصیر بودن خدا، عالم بودن خداوند متعال به همه معلومات کلی و جزئی و موجودات و معدومات و حاضرات و غایبات و متغیرات، عالم بودن خداوند به علم واحد به تمام معلومات غیر متناهی، قدیم بودن علم خداوند، اینکه خداوند عالم به علم و قادر به قدرت و حی به حیات است، قادریت خداوند متعال بر جمیع ممکنات، مرید بودن خداوند به اراده قدیم ازلی، متکلم بودنش به کلام ازلی، منزه بودن کلام خداوند از اصوات و حروف، متکلم بودن خداوند به کلام قدیم قائم بالذات، متکلم بودن خداوند به کلام واحد که همان امر و نهی و خبر و استخبار اوست، مرئی بودن خداوند، رؤیت خداوند توسط مؤمنین در روز قیامت، واحد بودن خدا، خلق افعال، مرید بودن خداوند نسبت به همه موجودات و پدیده‌ها (کفر و ایمان و طاعت و عصیان و خیر و شر و نفع و ضرر) و اینکه همه اینها به قضا و قدَر الهی است، عدم قبح در افعال الهی و عدم جواز توصیف افعال الهی به قبح، عدم جواز تعلیل افعال الهی به علت، اینکه بنده حقی بر گردن خداوند متعال ندارد و اگر درد یا مشقتی به وی برسد، مستحق عوض از جانب خدای متعال نیست، واجب الصدق و ممتنع الکذب بودن بودن خداوند در وعد و وعید و غیر این دو، نبوت حضرت محمد(ص)، معاد و حشر، عصمت انبیا و محفوظ بودن آنها از همه گناهان، برتری پیامبران بر ملائکه، عدم جاودانگی گناهکاران مسلمان (که شهادتین گفته‌اند) در آتش، شفاعت پیامبر اکرم(ص)، کافر نشدن عبد به مجرد انجام گناهانی مانند شراب‌خواری و زنا و قتل نفس و...، نصب امام، اینکه امام حق پس از رسول‌الله(ص)، به‌ترتیب ابوبکر، عمر، عثمان و علی بوده‌اند، وجوب تعظیم صحابه و خودداری از سب و لعن آنها و خلیفه بودن الناصرلدین‌الله و وجوب پیروی همه مسلمانان از وی<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18-73</ref>. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
پاورقی‌های کتاب، علاوه بر ذکر ارجاعات، گاه حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای متن است. | پاورقی‌های کتاب، علاوه بر ذکر ارجاعات، گاه حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای متن است. | ||
در آخرین صفحه کتاب، پس از پایان مطالب، نوشته شده: کتاب المسائل الخمسون في | در آخرین صفحه کتاب، پس از پایان مطالب، نوشته شده: کتاب المسائل الخمسون في أصول‌الدين امام فخرالدین رازی، محمد بن عمر بن حسین، از روی نسخه خطی در کتابخانه دانشگاه الازهر - عمومی 286.9، خصوصی 264 توحید، به پایان رسید و فراغت از تحقیق و آماده کردن آن برای انتشار در معهد التربية للمعلمين کویت در 15 آوریل سال 1980م، بود<ref>ر.ک: پایان کتاب، ص74</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[]] | [[المحصل]] | ||
[[أصول‌الدين للرازي و هو الكتاب المسمی معالم أصول‌الدين]] | |||
[[تلخیص المحصل]] | |||
[[تلخيص الأدلة لقواعد التوحيد]] | |||
[[شرح العقيدة الإصفهانية]] | |||
[[شرح المقاصد]] | |||
[[الأربعين في أصول‌الدين (رازی)]] | |||
[[الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية]] | |||
[[شرح كتاب الفقه الأكبر]] | |||
[[الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي]] | |||
[[شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)]] | |||
[[شرح العقائد النسفية (شرح)]] | |||
[[الأربعين في أصول‌الدين (رازی)]] | |||
[[المطالب العالية من العلم الإلهي]] | |||
[[المواقف]] | |||
[[شرح العقائد النسفية]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[أساس التقديس]] | |||
[[طوالع الأنوار من مطالع الأنظار]] | |||
[[شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد]] | |||
[[غاية المرام في علم الكلام]] | |||
[[المواقف في علم الكلام]] | |||
[[القول السديد في شرح جوهرة التوحيد]] | |||
[[]] | [[شرح العلامة الخيالي علی النونية]] | ||
[[]] | [[مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين]] | ||
[[]] | [[أبكار الأفكار في أصول‌الدين]] | ||
| خط ۸۰: | خط ۱۲۵: | ||
[[رده:آثار کلامی اشاعره. ماتریدیه (قرن 6 – 11)]] | [[رده:آثار کلامی اشاعره. ماتریدیه (قرن 6 – 11)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۰۰
| المسائل الخمسون في أصول‌الدين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فخر رازی، محمد بن عمر (نویسنده) سقا، احمد حجازی (محقق) |
| ناشر | المکتب الثقافي دار الجليل |
| مکان نشر | مصر - قاهره: المکتب الثقافي لبنان - بيروت: دار الجليل |
| سال نشر | 1410ق. = 1990م. |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ف?م? / 205/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المسائل الخمسون في أصول‌الدين، اثر محمد بن عمر بن حسین، معروف به فخر رازی (متوفی 606ق)، کتابی است یک جلدی به زبان عربی با موضوع کلام اسلامی. نویسنده در این اثر ضمن 50 مسئله به بیان مباحث کلامی درباره اصول دین می‌پردازد. کتاب به تحقیق دکتر احمد حجازی سقا رسیده و مشترکا توسط دارالجیل بیروت و المكتب الثقافي قاهره، به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب، حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و متن اصلی در 50 مسئله است.
گزارش محتوا
محقق در مقدمه خویش به تعریف و تجلیل از این کتاب و نویسنده آن پرداخته است.
وی در توضیح موضوع کتاب نوشته است: موضوع این کتاب، علم توحید یا کلام یا فلسفه اسلامی یا عقیده بر اساس مذهب اشاعره، پیروان ابوالحسن اشعری (متوفی 33ق) است. نویسنده، به طریقه کتاب‌های مختصر به موضوعات این علم پرداخته است؛ کتاب‌های مختصری که برای مبتدیان این علم، نوشته شده‌اند تا آنان به حفظ آن بپردازند؛ کتاب‌هایی مانند «متن الغاية و التقريب»، «الفیه» ابن مالک، «الخريدة»، «الجوهر» و...[۱].
خود فخر رازی هم در مقدمه به‌صورت مختصر درباره کتاب می‌نویسد: «فهذا مختصر في أصول‌الدين أدرجت فيه الدلائل الجلية و القواعد الأصولية و أهديت بها إلی الحضرة المشرفة...»؛ یعنی: این کتاب، خلاصه‌ای است در اصول دین که دلایل آشکار و قواعد اصولی را در آن گنجانده‌ام و آن را به محضر پیامبر اکرم(ص) اهداء نموده‌ام[۲].
همان طور که از نام کتاب هم پیداست، فخر رازی 50 مسئله کلامی را در آن به‌صورت جداجدا بیان کرده است. محتوای مسائل مزبور به‌ترتیب چنین است:
حدوث عالم، اثبات علم به صانع، قدیم و ازلی بودن خدای متعال، باقی و سرمدی بودن خداوند، موجود بودن الله تعالی، بیان معنی وجود، شیء بودن خداوند متعال، جسم نبودن خداوند، جوهر نبودن خدا، منزه بودن خدای سبحان از مکان و جهت و حیّز، منزه بودن خداوند از حلول در چیزی با ذات یا صفاتش، منزه بودن خداوند از اتحاد با چیزی، قدیم بودن و غیر قابل تغییر بودن ذات و صفات خداوند، بی‌نیازی خداوند از رنگ‌ها و بوها و طعم‌ها، منزه بودن خداوند از لذت و ألَم، قادر بودن خدا، عالم بودن خدا، حی بودن خدا، مرید بودن خدا، سمیع و بصیر بودن خدا، عالم بودن خداوند متعال به همه معلومات کلی و جزئی و موجودات و معدومات و حاضرات و غایبات و متغیرات، عالم بودن خداوند به علم واحد به تمام معلومات غیر متناهی، قدیم بودن علم خداوند، اینکه خداوند عالم به علم و قادر به قدرت و حی به حیات است، قادریت خداوند متعال بر جمیع ممکنات، مرید بودن خداوند به اراده قدیم ازلی، متکلم بودنش به کلام ازلی، منزه بودن کلام خداوند از اصوات و حروف، متکلم بودن خداوند به کلام قدیم قائم بالذات، متکلم بودن خداوند به کلام واحد که همان امر و نهی و خبر و استخبار اوست، مرئی بودن خداوند، رؤیت خداوند توسط مؤمنین در روز قیامت، واحد بودن خدا، خلق افعال، مرید بودن خداوند نسبت به همه موجودات و پدیده‌ها (کفر و ایمان و طاعت و عصیان و خیر و شر و نفع و ضرر) و اینکه همه اینها به قضا و قدَر الهی است، عدم قبح در افعال الهی و عدم جواز توصیف افعال الهی به قبح، عدم جواز تعلیل افعال الهی به علت، اینکه بنده حقی بر گردن خداوند متعال ندارد و اگر درد یا مشقتی به وی برسد، مستحق عوض از جانب خدای متعال نیست، واجب الصدق و ممتنع الکذب بودن بودن خداوند در وعد و وعید و غیر این دو، نبوت حضرت محمد(ص)، معاد و حشر، عصمت انبیا و محفوظ بودن آنها از همه گناهان، برتری پیامبران بر ملائکه، عدم جاودانگی گناهکاران مسلمان (که شهادتین گفته‌اند) در آتش، شفاعت پیامبر اکرم(ص)، کافر نشدن عبد به مجرد انجام گناهانی مانند شراب‌خواری و زنا و قتل نفس و...، نصب امام، اینکه امام حق پس از رسول‌الله(ص)، به‌ترتیب ابوبکر، عمر، عثمان و علی بوده‌اند، وجوب تعظیم صحابه و خودداری از سب و لعن آنها و خلیفه بودن الناصرلدین‌الله و وجوب پیروی همه مسلمانان از وی[۳].
وضعیت کتاب
صفحات 13 و 14 کتاب، حاوی رونوشت تصاویر نسخه خطی اثر است. فهرست مطالب، در انتهای اثر ذکر شده است و ظاهرا صفحه آخر کتاب در فهرست مطالب، دارای افتادگی است؛ زیرا تا مسئله چهل‌وهفتم را بیشتر ذکر نکرده است.
پاورقی‌های کتاب، علاوه بر ذکر ارجاعات، گاه حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای متن است.
در آخرین صفحه کتاب، پس از پایان مطالب، نوشته شده: کتاب المسائل الخمسون في أصول‌الدين امام فخرالدین رازی، محمد بن عمر بن حسین، از روی نسخه خطی در کتابخانه دانشگاه الازهر - عمومی 286.9، خصوصی 264 توحید، به پایان رسید و فراغت از تحقیق و آماده کردن آن برای انتشار در معهد التربية للمعلمين کویت در 15 آوریل سال 1980م، بود[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.
وابسته‌ها
أصول‌الدين للرازي و هو الكتاب المسمی معالم أصول‌الدين
الرسالة الكمالية في الحقائق الإلهية
الإشارة في أصول الكلام للإمام فخرالدين محمد بن عمر بن الحسين الرازي
شرح النسفیة فی العقیدة الإسلامیة (شرح عقاید اهل سنت و جماعت)
المطالب العالية من العلم الإلهي
طوالع الأنوار من مطالع الأنظار
شرح جوهرة التوحيد المسماة إتحاف المريد بجوهرة التوحيد
القول السديد في شرح جوهرة التوحيد
شرح العلامة الخيالي علی النونية
مقدمات المراشد إلی علم العقائد في دفع شبهات المطلين و الملحدين